Οι μεγάλες πόλεις του 21ου αιώνα βρίσκονται αντιμέτωπες με νέες προκλήσεις και σχεδόν υπαρξιακά ερωτήματα αναφορικά με την κλιματική κρίση, την πρόσβαση στη στέγη, την προάσπιση του δημόσιου χώρου και τη συμπερίληψη, την προστασία των ήπιων αστικών λειτουργιών από την επιθετική εξάπλωση του gentrification. Ποια μπορεί να είναι μια πολιτική για τον πολιτισμό στις πόλεις αυτές;
Μια τέτοια πολιτική πρέπει να βρίσκεται σε διαρκή διαμόρφωση και διαπραγμάτευση. Σε αυτή την κατεύθυνση, ο Δήμος Αθηναίων επιδιώκει έναν πολιτισμό ταυτόχρονα σε κίνηση αλλά και ως άξονα ενότητας και συνοχής στην πόλη, πάνω σε ένα πλούσιο μωσαϊκό εμπειριών για τους κατοίκους και τους επισκέπτες. Με επίκεντρο έναν από τους πλέον αναγνωρισμένους χώρους πολιτισμού της πόλης, την Τεχνόπολη, εμβληματικό βιομηχανικό μνημείο και τοπόσημο του νέου πολιτιστικού χάρτη. Γύρω από το επίκεντρο αυτό εξακτινώνεται ένα φάσμα δράσεων πολιτιστικού, κοινωνικού, ψυχαγωγικού και εκπαιδευτικού χαρακτήρα.
Το παλιό εργοστάσιο φωταερίου παρείχε φως και ενέργεια στην πρωτεύουσα. Ήταν, όμως, και μια πρώιμη αφορμή προβληματισμού σχετικά με τις επιδράσεις τέτοιων δραστηριοτήτων στο περιβάλλον και την ποιότητα ζωής των κατοίκων. Η μετατροπή του εργοστασίου σε εμβληματικό παράδειγμα επανάκτησης και επανάχρησης των βιομηχανικών χώρων στην Ευρώπη συνδέεται άρρηκτα με την αναζήτηση των νέων πολιτιστικών τοπόσημων.
Αυτό σημαίνει έναν πολιτιστικό χάρτη της πόλης υπό συνεχή επανεξέταση. Ποια θα είναι τα αυριανά πολιτιστικά τοπόσημα της πόλης; Πώς θα διαμορφωθούν οι νέες διαδρομές του πολιτισμού στο κέντρο και τις γειτονιές; Πώς θα βρουν βήμα στον δημόσιο χώρο οι καλλιτεχνικές εκφράσεις των κατοίκων, πώς θα έχουν θέση στον πολιτιστικό μας χάρτη οι νέες κοινότητες; Πιο σημαντικό απ’ όλα: πώς αυτές οι διαδρομές θα μπαίνουν στην καθημερινότητα όλων και ιδίως των πιο ευάλωτων και αποκλεισμένων;
Η Τεχνόπολη φιλοδοξεί να μετέχει ενεργά και δημιουργικά σε αυτή την προβληματική. Συναυλίες, εκθέσεις, φεστιβάλ, προβολές, θεατρικά δρώμενα, εκδηλώσεις κοινωνικού χαρακτήρα, δράσεις που τιμούν ημέρες ιστορικής μνήμης, εκπαιδευτικά προγράμματα και δράσεις του Βιομηχανικού Μουσείου Φωταερίου, σεμινάρια αφιερωμένα στις νέες τεχνολογίες, πρωτοβουλίες για την ανάπτυξη της καινοτομίας είναι μερικές μόνο από τις 900 εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται κάθε χρόνο. Συνδυάζοντας τις υψηλού επιπέδου δράσεις, τη συμπερίληψη, την εκπαίδευση, την εξωστρέφεια και τη βιωσιμότητα, η Τεχνόπολη, ανοιχτή και προσβάσιμη σε όλους, ενισχύει την ανάπτυξη των διαφορετικών κοινοτήτων, αναδεικνύει τους πολλούς πολιτισμούς της πόλης και συμβάλλει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των Αθηναίων και των επισκεπτών της πόλης.
Στελεχωμένη από μια δυναμική ομάδα και ανοιχτή σε νέες συνέργειες και συμπράξεις, με τα μάτια και τα αυτιά ανοιχτά στην Ελλάδα και το εξωτερικό, η Τεχνόπολη συμβάλλει στη διαμόρφωση του πολιτισμού της Αθήνας με δραστηριότητες σε πολλά σημεία της πόλης και αξιοποιώντας την κτιριακή κληρονομιά και τους δημόσιους χώρους. Υλοποιεί απαιτητικά έργα όπως ο σχεδιασμός και η λειτουργία του Μουσείου Μαρία Κάλλας και του Athens BookSpace στο αναμορφωμένο Πάρκο Ελευθερίας, που φιλοδοξούμε να μετατραπεί σε ενιαίο χώρο ιστορικής δημοκρατικής μνήμης, γνώσης και συνάντησης.
Στην ίδια κατεύθυνση η ανακαίνιση και λειτουργία της Δημοτικής Αγοράς Κυψέλης, διαρκής υπόμνηση της αξίας ενός δημόσιου χώρου προσβάσιμου στη νέα δημιουργία και τις συλλογικότητες της πόλης. Παράλληλα, ανοίγει ξανά στου «ιερού Λυκαβηττού τον σκούφο» το αγαπημένο μας μεταλλικό κοίλο των μεγάλων δημόσιων θεαμάτων της πόλης.
Η Τεχνόπολη συνεχίζει να παράγει «φως» με πρωτοποριακές δράσεις για όλους. Επιδιώκει νέες στρατηγικές συνεργασίες, βρίσκεται σε ανοιχτό διάλογο με τη ζωή της πόλης, υποδέχεται τις ιδέες των ανθρώπων που ζουν και κινούνται σε αυτή και ακολουθεί τον παλμό της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας. Ειδικά για το 2024, η Τεχνόπολη τιμά τη συλλογική μας μνήμη και θυμάται τις μεγάλες μέρες γιορτής της ελευθερίας: τα 50 χρόνια της Δημοκρατίας και τα 80 χρόνια από την απελευθέρωση της Αθήνας γίνονται μια μεγάλη γιορτή ιστορικής μνήμης, ένα δυνατό σήμα δημοκρατίας και ελευθερίας. Γιατί ο πολιτισμός εμπνέεται από τα δικαιώματα του ανθρώπου και τους αγώνες για ελευθερία.
* Ο κ. Κωστής Παπαϊωάννου είναι Πρόεδρος της Τεχνόπολης του Δήμου Αθηναίων