Οι πρωτιές του 2023

Ο πρώτος πύραυλος με μεθάνιο, ο πρώτος Ινδός στη Σελήνη, γυναίκες ψηφίζουν στο Βατικανό και η πρώτη πτήση διαστημικού τουρισμού. Η κλιματική αλλαγή, οι επιστημονικές κατακτήσεις και η τεχνητή νοημοσύνη.

Οι πρωτιές του 2023
  • Tricia Tisak

1. Το West End του Λονδίνου φωτίζεται για να γιορτάσει το Ραμαζάνι: Το West End του Λονδίνου φωτίστηκε τον Μάρτιο από 30.000 γιορτινά φώτα για να σηματοδοτήσουν τον ιερό μήνα του Ραμαζανιού για τους Μουσουλμάνους. Ο δήμαρχος Sadiq Khan, ο πρώτος Μουσουλμάνος δήμαρχος του Λονδίνου, άναψε σε πανηγυρική τελετή την επιγραφή «Καλό Ραμαζάνι» στην οδό Coventry. Είναι η πρώτη φορά που η γιορτή του Ραμαζανιού γιορτάστηκε «επίσημα» σε μεγάλη ευρωπαϊκή πόλη.

Ο εορταστικός φωτισμός του Ραμαζανιού στο West End του Λονδίνου τον Μάρτιο του 2023.

2. Κύτταρα από αρσενικά ποντίκια δίνουν ζωντανούς απογόνους: Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Οσάκα στην Ιαπωνία δημιούργησαν για πρώτη φορά ποντίκια από δύο βιολογικά αρσενικούς γονείς, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο στο περιοδικό «Nature». Οι επιστήμονες πήραν δερματικά κύτταρα από τις ουρές αρσενικών ποντικών και τα χρησιμοποίησαν για να δημιουργήσουν ωάρια, τα οποία εμφυτεύθηκαν σε θηλυκά ποντίκια, παράγοντας τελικά ζωντανούς απογόνους. Το επίτευγμα αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε θεραπείες γονιμότητας, αλλά και στην επιβίωση ειδών ζώων που απειλούνται με εξαφάνιση.

3. Ο πρώτος Νοτιοκορεάτης σόλο καλλιτέχνης στην κορυφή των charts: Ο Jimin, που έγινε γνωστός ως μέλος του K-pop συγκροτήματος BTS, έγινε ο πρώτος Νοτιοκορεάτης σόλο καλλιτέχνης που βρέθηκε στην κορυφή του Hot 100 του Billboard με την επιτυχία του «Like Crazy» τον Απρίλιο. Η εβδομαδιαία κατάταξη αντικατοπτρίζει τα πιο δημοφιλή τραγούδια στις Ηνωμένες Πολιτείες σε όλα τα είδη. Μερικούς μήνες αργότερα, ένα άλλο μέλος των BTS, ο Jungkook, έγινε ο δεύτερος Νοτιοκορεάτης σόλο καλλιτέχνης που κατέκτησε την πρώτη θέση, με το single του «Seven».

Θαυμάστρια των BTS βγάζει selfie μπροστά από μια διαφήμιση για τη συναυλία τους στο Ολυμπιακό Στάδιο της Σεούλ. Το μέλος του συγκροτήματος Jimin έγινε ο πρώτος Νοτιοκορεάτης σόλο καλλιτέχνης που έφτασε στην κορυφή του Billboard Hot 100 chart.

4. Το κινεζικό νόμισμα ξεπερνά το δολάριο στις διεθνείς πληρωμές της Κίνας: Το κινεζικό γουάν ξεπέρασε για πρώτη φορά το δολάριο των ΗΠΑ στις διεθνείς συναλλαγές της Κίνας τον Μάρτιο. Η κινεζική κυβέρνηση έχει προωθήσει τη χρήση του γουάν, επίσης γνωστού ως ρενμίνμπι, για να διεθνοποιήσει το νόμισμά της και να αμφισβητήσει την πρωτοκαθεδρία του αμερικανικού δολαρίου ως του κυρίως συναλλακτικού μέσου διεθνώς.

5. Επιστήμονες παίρνουν πετρώματα από τον μανδύα της Γης: Έπειτα από πολλές ανεπιτυχείς προσπάθειες, οι οποίες ξεκίνησαν το 1961, επιστήμονες έκαναν τον Μάιο γεώτρηση στον μανδύα της Γης, που βρίσκεται χονδρικά περίπου 30 έως 2.900 χλμ. κάτω από την επιφάνεια της Γης και καταλαμβάνει το 70% του όγκου της, παίρνοντας για πρώτη φορά πολυάριθμα δείγματα από πετρώματα. Οι επιστήμονες έστειλαν ένα βαθυσκάφος υποθαλάσσιας γεώτρησης σε ένα σημείο όπου ο μανδύας βρίσκεται πιο κοντά στον πυθμένα του ωκεανού, κοντά στη μεσοατλαντική ράχη, μια περιοχή γνωστή ως «Moho». Τα δείγματα θα επιτρέψουν στους γεωλόγους να δουν πιο καθαρά τι ακριβώς βρίσκεται κάτω από τον φλοιό της Γης.

6. Τρισδιάστατη αποκάλυψη του «Τιτανικού»: Μια τρισδιάστατη σάρωση πλήρους μεγέθους του ναυαγίου του «Τιτανικού» αποκαλύφθηκε για πρώτη φορά τον Μάιο, η οποία έδωσε λεπτομερείς εικόνες τόσο του πλοίου όσο και των συντριμμιών του, που βρίσκονται διάσπαρτα σε μια περιοχή περίπου 5 χλμ. Τα συντρίμμια είναι δύσκολο να προσεγγιστούν και ακόμη πιο δύσκολο να φωτογραφηθούν στα βάθη του Ατλαντικού ωκεανού -περίπου 3.800 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Τις περισσότερες από 715.000 εικόνες κατέγραψε η Magellan Ltd., μια εταιρεία χαρτογράφησης των πυθμένων των ωκεανών, περισσότερο από έναν αιώνα μετά τη βύθιση του πλοίου, το 1912.

7. Ένας άνδρας με παράλυση περπατά ξανά χρησιμοποιώντας τον νου του: Με τη βοήθεια εμφυτευμάτων στον εγκέφαλο και στη σπονδυλική του στήλη, ένας άνδρας με παράλυση μπόρεσε να περπατήσει ξανά, περισσότερο από μια δεκαετία μετά τον τραυματισμό του, χρησιμοποιώντας τον νου του, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Μάιο στο περιοδικό «Nature». Τα εμφυτεύματα, τα οποία χρησιμοποιούν τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης, αποκωδικοποιούσαν ηλεκτρικά σήματα στον εγκέφαλό του και έστελναν μηνύματα στους μύες του, επιτρέποντάς του να σταθεί όρθιος και να περπατήσει με τη βοήθεια ενός περιπατητή. Τα εμφυτεύματα σπονδυλικής στήλης έχουν χρησιμοποιηθεί με παρόμοια αποτελέσματα στο παρελθόν, αλλά έπρεπε να πατιέται ένα κουμπί για να ενεργοποιούνται κάθε φορά τα σήματα.

8. Περισσότερο από το 10% του πληθυσμού της Ιαπωνίας είναι τουλάχιστον 80 ετών: Για πρώτη φορά στα χρονικά, τουλάχιστον ένας στους 10 ανθρώπους στην Ιαπωνία είναι άνω των 80 ετών. Τα στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα από το υπουργείο Υγείας της Ιαπωνίας τον Ιούνιο, έδειξαν επίσης ότι το 2022 οι γεννήσεις μειώθηκαν στο χαμηλότερο ποσοστό τους από τότε που η χώρα άρχισε να τηρεί αρχεία το 1899. Η Ιαπωνία, στην οποία ζουν περισσότεροι από 125 εκατομμύρια άνθρωποι, έχει τον γηραιότερο πληθυσμό στον κόσμο.

Ο μέσος της ομάδας Red Star, Mutsuhiko Nomura, 83 ετών, και οι συμπαίκτες του κάνουν πρόποση μετά τον εναρκτήριο αγώνα του πρωταθλήματος SFL (Soccer For Life) 80 League στο Τόκιο τον Απρίλιο του 2023. Το συγκεκριμένο πρωτάθλημα ποδοσφαίρου απευθύνεται σε ηλικιωμένους 80 ετών και άνω, μια δημογραφική ομάδα που αποτελεί πλέον περισσότερο από το 10% του πληθυσμού της Ιαπωνίας.

9. Ο FDA εγκρίνει το πρώτο αντισυλληπτικό από το στόμα χωρίς συνταγή και ένα χάπι για την καταπολέμηση της επιλόχειας κατάθλιψης: Ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) ενέκρινε τον Ιούλιο για πρώτη φορά ένα μη συνταγογραφούμενο αντισυλληπτικό χάπι. Το «Opill» αναμενόταν να διατεθεί στην αγορά στις αρχές του 2024. Λίγες εβδομάδες αργότερα, η FDA ενέκρινε το πρώτο χάπι κατά της επιλόχειας κατάθλιψης. Το «Zurzuvae» βρέθηκε σε κλινικές δοκιμές να επιδρά σε μόλις τρεις ημέρες, σε αντίθεση με άλλα αντικαταθλιπτικά, των οποίων η δράση μπορεί να χρειαστεί τουλάχιστον δύο εβδομάδες για να λειτουργήσει.

10. Εκτοξεύεται στο Διάστημα ο πρώτος πύραυλος με καύσιμο μεθάνιο: Ένας πύραυλος Zhuque-2 με καύσιμο μεθάνιο, που δημιουργήθηκε από την κινεζική ιδιωτική διαστημική εταιρεία Landspace, μπήκε σε τροχιά τον Ιούλιο. Αν και είναι αέριο του θερμοκηπίου, το μεθάνιο θεωρείται πιο φιλικό προς το περιβάλλον από το καύσιμο που χρησιμοποιείται για τις περισσότερες διαστημικές πτήσεις και βασίζεται στην κηροζίνη.

11. Το σύνταγμα της Βραζιλίας μεταφράζεται σε γλώσσα ιθαγενών: Το σύνταγμα της Βραζιλίας μεταφράστηκε επίσημα στη γλώσσα Nheengatu, μία από τις πιο διαδεδομένες γλώσσες των ιθαγενών του Αμαζονίου. Η μετάφραση, που παρουσιάστηκε τον Ιούλιο κατά τη διάρκεια τελετής στο São Gabriel da Cachoeira, χαιρετίστηκε από ακτιβιστές και Βραζιλιάνους αξιωματούχους ως ένα σημαντικό βήμα για τη διατήρηση και την τιμή των γλωσσών και των πολιτισμών των ιθαγενών στη χώρα.

Η Sonia Guajajara (αριστερά), υπουργός για τους Αυτόχθονες Πληθυσμούς της Βραζιλίας, και η πρόεδρος του Ανώτατου Δικαστηρίου της Βραζιλίας, Rosa Weber, στην τελετή για την παρουσίαση της πρώτης μετάφρασης του Συντάγματος της Βραζιλίας σε γλώσσα των ιθαγενών του Αμαζονίου (Sao Gabriel da Cachoeira, πολιτεία Amazonas, Βραζιλία, Ιούλιος 2023).

12. Ινδικό διαστημόπλοιο προσεδαφίζεται στον νότιο πόλο της Σελήνης: Η Ινδία έγινε η πρώτη χώρα που προσεδάφισε διαστημικό σκάφος με επιτυχία κοντά στον νότιο πόλο της Σελήνης, μια σκοτεινή περιοχή με τραχύ έδαφος, όπου προηγούμενες ανάλογες αποστολές της Ινδίας και της Ρωσίας είχαν καταλήξει σε συντριβές. Το διαστημικό σκάφος Chandrayaan-3 προσγειώθηκε περίπου 370 μίλια από τον νότιο πόλο τον Αύγουστο. Έτσι η Ινδία έγινε η τέταρτη χώρα στον κόσμο που στέλνει διαστημόπλοιο στην επιφάνεια της Σελήνης, μετά την πρώην Σοβιετική Ένωση, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα. Οι επιστήμονες ανυπομονούσαν να εξερευνήσουν τη συγκεκριμένη περιοχή μετά την ανακάλυψη εκεί ίχνους νερού με τη μορφή πάγου.

Ινδοί ανεμίζουν σημαίες της χώρας τους καθώς γιορτάζουν την επιτυχή προσεδάφιση του διαστημικού σκάφους Chandrayaan-3 κοντά στον νότιο πόλο της Σελήνης τον Αύγουστο του 2023.

13. Αποκρυπτογράφηση αρχαίου ρωμαϊκού εγγράφου με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης: Η τεχνητή νοημοσύνη βοήθησε στην ερμηνεία μέρους ενός αρχαίου ρωμαϊκού κειμένου για πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία. Τον Αύγουστο, το μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης ενός φοιτητή πληροφορικής εξήγαγε την αρχαία ελληνική λέξη «porphyras» (η ελληνική λέξη «πορφυρός») από ένα έγγραφο που βρέθηκε στο Herculaneum, ένα από τα εκατοντάδες που θάφτηκαν και διατηρήθηκαν στη στάχτη μετά την έκρηξη του Βεζούβιου το 79 μ.Χ.

14. Πρώτη πτήση «διαστημικού τουρισμού» από τη Virgin Galactic: Η Virgin Galactic έκανε τον Αύγουστο το πρώτο της «τουριστικό» ταξίδι στο Διάστημα, μεταφέροντας τρεις ιδιώτες. Οι διαστημικοί «τουρίστες» εκτοξεύθηκαν στο διάστημα από το Νέο Μεξικό με το VSS Unity, ένα πυραυλοκίνητο σκάφος. Σύμφωνα με τη Virgin Galactic, εκατοντάδες άνθρωποι βρίσκονται στη λίστα αναμονής για τις επόμενες πτήσεις, με τα εισιτήρια να κοστίζουν σήμερα 450.000 δολάρια.

15. Μικροπλαστικά ακόμα και στα σύννεφα: Ερευνητές στην Ιαπωνία βρήκαν ενδείξεις ότι μικροπλαστικά βρίσκονται στα σύννεφα, σύμφωνα με άρθρο που δημοσιεύθηκε τον Αύγουστο στο περιοδικό «Environmental Chemistry Letters», εγείροντας ερωτήματα σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις στο κλίμα. Επιστήμονες από το πανεπιστήμιο Waseda στο Τόκιο βρήκαν αερομεταφερόμενα μικροπλαστικά στα σύννεφα πάνω από το όρος Φούτζι, τα οποία πιστεύουν ότι προέρχονται κυρίως από τον ωκεανό.

Ερευνητές βρήκαν ίχνη μικροπλαστικών, που μεταφέρθηκαν με τον άνεμο, στα σύννεφα πάνω από το όρος Φούτζι στην Ιαπωνία.

16. Καταιγίδες κατηγορίας 5 σε κάθε θάλασσα: Για πρώτη φορά στα χρονικά, μια καταιγίδα κατηγορίας 5, η οποία χαρακτηρίζεται από ανέμους έντασης τουλάχιστον 250 χλμ. την ώρα, σχηματίστηκε σε κάθε ωκεάνια λεκάνη της Γης στο ίδιο έτος. Οι μετεωρολόγοι παρακολούθησαν τις καταιγίδες στις επτά ωκεάνιες λεκάνες που αποτελούν τον Ατλαντικό, τον Ειρηνικό και τον Ινδικό ωκεανό. Οι ειδικοί λένε ότι η άνοδος της θερμοκρασίας των ωκεανών έπαιξε ρόλο στην ενεργή περίοδο καταιγίδων του έτους.

Πεσμένο δέντρο πάνω σε αυτοκίνητο στο Harwich της Μασαχουσέτης, τον Σεπτέμβριο του 2023, μετά την καταιγίδα Lee, κατηγορίας 5, που πέρασε από την περιοχή.

17. Μια εξαιρετικά θανατηφόρα παραλλαγή της γρίπης των πτηνών φτάνει στην Ανταρκτική: Ο θανατηφόρος ιός HPAI H5N1 ανιχνεύθηκε για πρώτη φορά τον Οκτώβριο σε πτηνά και φώκιες στο νησί Bird της Ανταρκτικής, γεγονός που ανησυχεί τους οικολόγους, οι οποίοι σημειώνουν ότι η αυτοφυής άγρια ζωή δεν έχει άμυνα απέναντι σε πολλούς ιούς. Αυτό θα μπορούσε ενδεχομένως να οδηγήσει σε μείωση των ρυθμών αναπαραγωγής ή ακόμη και στην εξαφάνιση απομονωμένων ειδών.

18. Γυναίκες ψηφίζουν για πρώτη φορά σε σύνοδο στο Βατικανό: Σε σύνοδο του Βατικανού με 300 επισκόπους απ’ όλο τον κόσμο συμμετείχαν μοναχές και λαϊκές γυναίκες, οι οποίες για πρώτη φορά είχαν δικαίωμα ψήφου. Τα θέματα της συζήτησης περιλάμβαναν την προώθηση των γυναικών σε εκκλησιαστικούς ρόλους, με ορισμένους ιερείς να υποστηρίζουν ακόμη και τη χειροτονία γυναικών διακόνων, ένα θέμα που συζητείται ευρέως μεταξύ των καθολικών.

19. Μαύρη τρύπα ηλικίας 13,2 δισεκατομμυρίων ετών: Το παρατηρητήριο Χ Chandra της NASA και το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb συνεργάστηκαν για να επιβεβαιώσουν την ύπαρξη της αρχαιότερης μαύρης τρύπας του σύμπαντος που έχει καταγραφεί μέχρι σήμερα. Εκτιμάται ότι σχηματίστηκε περίπου 470 εκατομμύρια χρόνια μετά το «Big Bang» και είναι 10 φορές μεγαλύτερη από οποιαδήποτε μαύρη τρύπα του Γαλαξία μας.

20. Το πιο θερμό έτος στην ιστορία της Γης: Από τον Νοέμβριο του 2022 έως τον Οκτώβριο του 2023, η Γη γνώρισε τους θερμότερους 12 μήνες που έχουν καταγραφεί ποτέ, σύμφωνα με τη μη κερδοσκοπική οργάνωση Climate Central. Η ανάλυση της ομάδας δείχνει ότι οι παγκόσμιες θερμοκρασίες αυξήθηκαν κατά 1,3 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά ρεκόρ, γεγονός που ανησυχεί τους επιστήμονες, καθώς τα δεδομένα πλησιάζουν το μέγιστο όριο του 1,5 βαθμού Κελσίου για την παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας που έχει τεθεί από τη Συμφωνία του Παρισιού του 2015.

© 2023 The New York Times Company

 

v