Ο νεοφιλελευθερισμός ως... αποδιοπομπαίος τράγος

Παλαιό εβραϊκό έθιμο, η αναζήτηση και η τιμωρία αποδιοπομπαίων τράγων, έχει δώσει τροφή για σκέψη και συγγραφή σε διάσημους στοχαστές, όπως ο Ρενέ Ζιράρ (1923-2015), Γάλλος ακαδημαϊκός και άλλοι. Ως φαίνεται όμως, το θέμα αυτό, μετά τα πογκρόμ των Γερμανών ναζί κατά των Εβραίων, τα τελευταία χρόνια, έρχεται στο προσκήνιο και ως νεολογισμός, για τα περισσότερα δεινά που πλήττουν τον πλανήτη, συμπεριλαμβανομένων εσχάτως και φυσικών καταστροφών.

Δεν υπάρχει πλέον ένας ιστότοπος, μια εφημερίδα, ένα περιοδικό, μια ραδιοφωνική ή τηλεοπτική εκπομπή, ένα μοντέρνο έργο, ένας δημόσιος ή ιδιωτικός λόγος, που να μην καταγγέλλει σήμερα με πολύ ασαφείς και λίαν συμβατικές αναλύσεις (αλλά που προορίζονται να είναι πρωτότυπες) αυτό το μυστηριώδες κακό που μας ροκανίζει και που ονομάζεται «νεοφιλελευθερισμός». Χωρίς ποτέ να ορίζεται τι ακριβώς είναι.

Ο καθένας συνεπώς, μπορεί να βάλει ό,τι θέλει πίσω από αυτή τη λέξη. Αυτό βλέπουμε όταν ακούμε ή διαβάζουμε εκδοχές και ερμηνείες του φαινομένου,που καλύπτουν όλες τις πλευρές του πολιτικού φάσματος , καθώς και ευρύ φάσμα «διανοουμένων».

Σε κάποιο βαθμό έτσι, ξαναγυρίσαμε σχεδόν πίσω στους μυθικούς χρόνους του κυνηγιού μαγισσών. «Ο κόσμος είναι κακός. Τον έπληξε μια πανδημία. Πλάκωσαν φυσικές καταστροφές, είμαστε πιασμένοι απροειδοποίητα.

Όλα πάνε άσχημα, όλα καταρρέουν. Τι θα μπορούσε λοιπόν να έχει συμβεί; Από πού προέκυψε αυτό;

• Νεοφιλελευθερισμός, φυσικά!
• Νοσοκομεία γεμάτα νεκρούς, σπίτια γκρεμισμένα, γηροκομεία φίσκα, άστεγοι παντού. Τι συμβαίνει; Νάτος, νάτος ο εχθρός... ο νεοφιλελευθερισμός
• Διάλυση της εφοδιαστικής αλυσίδας και άνοδος των τιμών, Νεοφιλελευθερισμός.
• Εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία; Νεοφιλελευθερισμός – ιμπεριαλισμός της Δύσης.
• Λιμοί και καταποντισμοί; Νεοφιλελευθερισμός, σας λέω.
• Μα τι γίνεται τότε γιατρέ; Μόνο ένα φάρμακο: αποκόψτε τον εαυτό σας από τον κόσμο, βάλτε τέλος στον εγωισμό και σε αυτή την καταραμένη καταναλωτική κοινωνία. Και να προωθήσετε την αλληλεγγύη, αποκαθιστώντας την ειρήνη, την αγάπη και την αδελφοσύνη. Ζώντας με αγάπη και γλυκό νερό Τραγουδήστε με χαρά, και βάλτε ένα τέλος σε αυτό το τερατώδες μίσος που μας σκοτώνει σιγά σιγά.
• Και τι άλλο; Σταματήστε αυτή την απεχθή παγκοσμιοποίηση.
• «Τι άλλο, γιατρέ;» Ενωθείτε ενάντια σε αυτήν την Λερναία Ύδρα που είναι ο νεοφιλελευθερισμός.

 Διαβάζω έτσι τον τελευταίο καιρό «βαθυστόχαστα» ποιήματα που κάνουν λόγο για την αρρωστημένη βιομηχανία της ευτυχίας που κυβερνά τη ζωή μας, την απληστία που οδηγεί τις πράξεις μας, την τεχνολογία που είναι απόλυτο μέσο χειραγώγησης, την αντιπροσώπευση που καταργεί τη δημοκρατία, την κρεατοφαγία που απειλεί τον πλανήτη, το διοξείδιο του άνθρακα που πνίγει τη φύση και όλα τα λοιπά δεινά, που οφείλονται στον νεοφιλελευθερισμό.

Γιατί όμως αυτό το μένος κατά του «νεοφιλελευθερισμού»; Οι ηγέτες της Ρωσίας και της Βόρειας Κορέας νομίζω ότι εσχάτως έδωσαν την απάντηση που πρέπει. Τους ενοχλεί πολύ η περίφημη ατάκα του Τσώρτσιλ, που είπε ότι «η δημοκρατία είναι το χειρότερο πολίτευμα, με εξαίρεση όλα τα άλλα».

Οσο λοιπόν σε παγκόσμιο επίπεδο αναπτύσσεται μια αντιφιλελεύθερη ιδεολογία, με βασικούς στόχους την καλλιέργεια της απάθειας απέναντι στην πραγματικότητα, τη συλλογική αποβλάκωση, την κατάργηση της ιδιοκτησίας και του ανταγωνισμού και την αποστροφή της επιχειρηματικότητας, τόσο ο υπαρκτός αυταρχισμός διατηρεί σοβαρά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα. Και από την άποψη αυτή, ο Κινέζος Σι Τζινπίνγκ και ο Τούρκος Ταγίπ Ερντογάν κάτι παραπάνω ξέρουν.

Στις μέρες μας έτσι, μετά τις καταρρεύσεις των ολοκληρωτικών συστημάτων στη διάρκεια του 20ου αιώνα, κάποιοι «οραματίζονται» και την πτώση ενός δήθεν καπιταλισμού, στους κόλπους του οποίου υπάρχουν ενοχλητικοί θύλακες ελευθερίας.