Το ΣτΕ, το Σύνταγμα και ο γρίφος της αναδρομικότητας

Φίλτατοι, καλή σας ημέρα!

Με δύο αποφάσεις του, οι οποίες επηρεάζουν εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες, το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε πρόσφατα ότι ήσαν αντισυνταγματικές οι αντικειμενικές αξίες σε 12 περιοχές της χώρας, καθώς και σημαντικά τμήματα του νόμου Κατρούγκαλου.

Επικαλούμενο, δε, λόγους δημοσίου συμφέροντος, επίσης έκρινε ότι αυτές οι αποφάσεις δεν έχουν αναδρομική ισχύ και ότι, ως εκ τούτου, η Πολιτεία δεν υποχρεούται ούτε στην επιστροφή των φόρων (ΕΝΦΙΑ κ.ά.) που επιβλήθηκαν βάσει των αντικειμενικών οι οποίες κρίθηκαν αντισυνταγματικές, αλλά ούτε και κάποιων συντάξεων (ως προς το τελευταίο αναμένεται νέος κύκλος δικαστικών διεκδικήσεων). 

Μολονότι η απόφαση -η οποία είναι πιθανό να δημιούργησε ρίγη αγαλλίασης στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης- εμφανίζεται να συνάδει με τις τρέχουσες συνταγματικές προβλέψεις (άρθρο 100, παρ. 4), είναι σαφές ότι δημιουργεί, πρώτον, αίσθημα διακριτικής μεταχείρισης μεταξύ ομάδων πολιτών της χώρας, και άρα, δεύτερον, ένα σαφές πολιτικό ζήτημα.

Διότι για την πλειονότητα των πολιτών, είτε είναι αντισυνταγματικός ένας νόμος ή μία απόφαση της κυβέρνησης, είτε δεν είναι. Μέσος δρόμος δεν μπορεί να υπάρξει.

Έτσι, όταν το ΣτΕ κρίνει πως ναι μεν ο τρόπος υπολογισμού των αντικειμενικών αξιών είναι αντισυνταγματικός, αλλά μόνον από τη στιγμή και μετά που το ίδιο εξέδωσε την απόφασή του, ο πολίτης μάλλον δικαιούται να αναρωτηθεί εάν η χώρα όντως… διέθετε Σύνταγμα κατά την περίοδο που προηγήθηκε της συγκεκριμένης απόφασης του ανωτάτου ακυρωτικού δικαστηρίου.

Αντίστοιχα, όταν το ίδιο το ΣτΕ καθυστερεί επί μακρύ χρονικό διάστημα να αποφανθεί επί της συνταγματικότητας αποφάσεων της διοίκησης (ο νόμος Κατρούγκαλου θεσπίστηκε το 2016), τι είδους προστασίας τυγχάνει ο πολίτης έναντι τυχόν αυθαιρεσιών αυτής της διοίκησης;

Οι χιλιάδες ελεύθεροι επαγγελματίες που «έκλεισαν τα μπλοκάκια» τους, βάσει του νόμου Κατρούγκαλου ή όσοι αναγκάστηκαν να καταβάλουν εξοντωτικές ασφαλιστικές εισφορές θα «δικαιωθούν» για τη βλάβη που υπέστησαν;

Ακόμη, πώς ακριβώς αιτιολογείται ο χαμηλός βαθμός αναπλήρωσης που εντοπίζει το Συμβούλιο της Επικρατείας στον υπολογισμό των συντάξεων (νέων και παλαιών) και πού μπαίνει ο «πήχης» για τον προσδιορισμό του νέου βαθμού αναπλήρωσης; Ποιο θα είναι δηλαδή το κριτήριο, βάσει του οποίου θα προσδιορισθεί αυτός ο νέος βαθμός αναπλήρωσης και η «αναλογικότητά» του πώς θα κριθεί;

Ας μη γελιόμαστε, φίλτατοι. Αν και το πλήρες σκεπτικό των δύο παραπάνω αποφάσεων του ΣτΕ δεν έχει γίνει ακόμη γνωστό, είναι σαφές ότι το πολιτικό προσωπικό της χώρας καλείται να αντιμετωπίσει έναν συνταγματικό γρίφο που αφορά, κυρίως, σε ζητήματα αναδρομικότητας.

Διότι μπορεί το ίδιο το Σύνταγμα να προβλέπει από πότε δύναται να θεωρείται ως συμβατή ή μη μία απόφαση της διοίκησης ως προς τις προβλέψεις του, όμως, «τελικός  κριτής» αναδεικνύεται έτσι η διοίκηση και όχι όσοι επιβλέπουν τη λειτουργία της.

Δημιουργείται, δε, μεταξύ των πολιτών, ένα αφόρητο αίσθημα διακριτικής μεταχείρισης και απουσίας δικαιοσύνης. Στοιχείο δυνητικά επικίνδυνο.