Οι αμερικανικές εκλογές και η διάδοση της τοξικότητας

Φίλτατοι, καλή σας ημέρα!

Η Αμερική πάντα υπήρξε ένα τεράστιο «χωνευτήρι» εθνοτήτων, γλωσσών, θρησκειών ή ακόμη και πολιτισμών. Ο τρόπος δημιουργίας της, διαμέσου αλλεπάλληλων μεταναστευτικών κυμάτων, εξαρχής επέβαλε την ομογενοποίηση και την υιοθέτηση ενός κοινού οράματος αρχών και αξιών, ως κύριων παραμέτρων επιτυχίας αυτού του πολυεθνικού πειράματος. 

Το ιδεολόγημα του «αμερικανικού ονείρου» προσέφερε στέγη για τη φιλοξενία των φιλοδοξιών όχι μόνο των ίδιων των Αμερικανών αλλά του μεγαλύτερου τμήματος των λαών της Δύσης ή και της υφηλίου. Η επίτευξη, δε, της Pax Americana μετά τον Β’ Π.Π., παρείχε το απαραίτητο έδαφος για την εξασφάλιση αυτού του ονείρου. Ευημερία υπήρξε, τουλάχιστον για έναν σημαντικό αριθμό όσων την προσδοκούσαν στον λεγόμενο «ελεύθερο κόσμο», για την ύπαρξη του οποίου «φρόντιζαν» οι ΗΠΑ.

Ευλόγως, επρόκειτο για ένα σύστημα, το οποίο αφορούσε κίνητρα αλλά γεννούσε ανισότητες. Αυτό το θεμελιώδες χαρακτηριστικό του σε καιρούς ευημερίας παρέμενε δευτερεύον και ερχόταν στην επιφάνεια κυρίως σε διαστήματα κρίσης, όπως αυτά που κυριάρχησαν στη Δύση από την εποχή της πιστωτικής κρίσης του 2008 και εντεύθεν.

Καθ’ όλη τη διάρκεια αυτής της περιόδου, δε, αναδείχθηκαν, κατά τρόπο συχνά αποκρουστικό, οι ατέλειες αυτού του συστήματος, ιδίως στις ΗΠΑ, στον τρόπο ζωής ή και καθημερινής επιβίωσης εκατομμυρίων πολιτών, όσο και στο μέγα ζήτημα των υγειονομικών καλύψεων που απολαμβάνει ο κάθε πολίτης.

Η έλευση, δε, της λεγόμενης «παγκοσμιοποίησης» εξελήφθη από μερίδα των πολιτών και ειδικά από τους μη έχοντες ως ακόμη μία αιτία απώλειας των όποιων ωφελημάτων απολάμβαναν ενόσω η Αμερική κυριαρχούσε στο στερέωμα της παγκόσμιας οικονομίας. Ούτως ή άλλως, τα προηγούμενα χρόνια είχαν παρακολουθήσει τη σταδιακή «μετακόμιση» μέρους της βιομηχανικής βάσης της χώρας τους σε κράτη της Ασίας και ειδικά στην Κίνα.

Το φαινόμενο Τραμπ απλά «πάτησε» σε όλα αυτά για να εδραιωθεί. Έκτισε τείχη απομονωτισμού, τόσο για τα όποια προσφυγικά ρεύματα όσο και για τον τερματισμό του ρόλου «χωροφύλακα» που διαδραμάτιζαν οι ΗΠΑ παγκοσμίως και καλλιέργησε μία κουλτούρα εναντίωσης στους πλέον θεμελιώδεις κανόνες επί των οποίων εδράζεται το αμερικανικό οικοδόμημα, όπως η ελευθερία της έκφρασης, ο σεβασμός των μειονοτήτων και ο σεβασμός προς τους θεσμούς. Όλα αυτά, δε, υποσχόμενος να ξανακάνει «μεγάλη» την Αμερική.

Το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης υπήρξαν ο μεγεθυντικός φακός για το φαινόμενο Τραμπ, το οποίο εδραιώθηκε αλλά και ενίσχυσε μία κουλτούρα αδιαφορίας για επιστημονικά στοιχεία και για την τεκμηρίωση της εκάστοτε επιχειρηματολογίας. 

Ακόμη κι αν υπήρξε περαιτέρω αποστασιοποίηση ή και αποξένωση των οικονομικών και πνευματικών ελίτ από τους μη έχοντες κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαπενταετίας στις ΗΠΑ, οι αιτίες που καλλιέργησαν το έδαφος για την ανάπτυξη του φαινομένου Τραμπ αφορούσαν κυρίως στην επικράτηση συνθηκών ένδειας και απαξίας σε ένα ολοένα αυξανόμενο τμήμα του αμερικανικού πληθυσμού. Στην επικράτηση, με άλλα λόγια, συνθηκών τοξικότητας, οι οποίες επί προεδρίας Τραμπ βρήκαν δίοδο έκφρασης και διαχύθηκαν κατά τρόπο έντονο στην υπόλοιπη Δύση.

Ο εθνολαϊκισμός Τραμπ βρήκε συνοδοιπόρους στη Βρετανία και συνέβαλε στο Brexit, βρήκε μιμητές στην Ουγγαρία και την Πολωνία και συνέβαλε -από κοινού βεβαίως με την άνοδο του ακραίου ισλαμισμού, για την οποία σημαντικό μερίδιο ευθύνης είχαν και οι ΗΠΑ- στην ενίσχυση της πόλωσης και της έντασης παγκοσμίως.

Ευλόγως, αυτή η τοξικότητα έφτασε σε επίπεδα-ρεκόρ στη διάρκεια των εκεί προεδρικών εκλογών, με τον Τραμπ -μόλις χθες- να δηλώνει νικητής της αναμέτρησης και ταυτόχρονα να ζητά τερματισμό της καταμέτρησης των ψήφων, υποστηρίζοντας ότι υπήρξε απάτη κατά τη διαδικασία, ενώ τις προηγούμενες ημέρες σημαντικός αριθμός των οπαδών του κατέρχονταν στις προεκλογικές συγκεντρώσεις κραδαίνοντας όπλα.

Στον απόηχο όλων αυτών και ανεξάρτητα του νικητή της κάλπης των αμερικανικών εκλογών, πραγματικός χαμένος αυτής της αλληλουχίας είναι οι ΗΠΑ και μαζί τους η λοιπή υφήλιος.

Ακόμη κι αν άρχιζε σήμερα η διαδικασία επούλωσης των τραυμάτων, θα χρειάζονταν χρόνια, αν όχι δεκαετίες, για τη θεραπεία του κακού που έχει συντελεστεί.