Ο εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσών Ερντογάν

Φίλτατοι, καλή σας ημέρα!

Ο κανόνας είναι οι εκλεγμένοι ηγέτες να επιχαίρουν -δικαίως-, όταν τους δίδεται η ευκαιρία και κατορθώνουν να υλοποιήσουν τις προεκλογικές τους υποσχέσεις. Παραδείγματα τούτου υφίστανται και εγχωρίως. Στις ΗΠΑ, όμως, όπου ο πρόεδρος Μπάιντεν όντως υλοποίησε την προεκλογική του δέσμευση περί της αναγνωρίσεως της γενοκτονίας των Αρμενίων, η έμφαση αφορά τόσο στην ίδια την πράξη όσο και στις συνθήκες που επέτρεψαν την υλοποίησή της.

Προεκλογικές δεσμεύσεις για την αναγνώριση του συγκεκριμένου ιστορικού γεγονότος έχουν διατυπωθεί και κατά το παρελθόν από προεδρικούς υποψηφίους, με πλέον προφανή τον φίλτατο Μπ. Ομπάμα. Ουδέποτε, όμως, έως τώρα υπήρξαν οι συνθήκες πρόσφορες για τη συγκεκριμένη πράξη, η οποία θέτει ευθέως εν αμφιβόλω τις αμερικανο-τουρκικές σχέσεις. Το «καντάρι» πάντα έως τώρα έγερνε προς την πλευρά της γεωστρατηγικής σημασίας της Τουρκίας. Κατά πόσον αυτή η τάση θα συνεχιστεί δεν είναι απολύτως σαφές. Αυτό που είναι σαφές, ωστόσο, είναι ότι υφίσταται η δυναμική για τη συνέχισή της.

Την πλάστιγγα δεν έγειρε, βεβαίως, μόνον το γεγονός ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ δίδει έμφαση στα παραδοσιακά αξιακά κριτήρια, στις θεμελιώδεις αρχές και αξίες της Δύσης και ότι είχε δεσμευτεί έναντι της πολυπληθούς αμερικανο-αρμενικής κοινότητας να αναγνωρίσει τη γενοκτονία. Κυριότερα, αυτό που βάρυνε ήταν το γεγονός ότι πλέον στο τραπέζι όπου εξετάζονται οι αμερικανο-τουρκικές σχέσεις κρίθηκε ότι απειλείται το ζωτικό εθνικό συμφέρον των ΗΠΑ (US vital national interest).

Με λίγα λόγια, κατέστη -επιτέλους- σαφές, μετά από σχεδόν δύο δεκαετίες παρουσίας του Ρ. Ερντογάν στα ηνία της εξουσίας, ότι η Τουρκία, όσο εγκαταλείπει τις αρχές του κοσμικού / κεμαλικού κράτους και προσεγγίζει τον ισλαμιστικό κόσμο, μετατρέπεται από σημείο σταθερότητας στη Μ. Ανατολή σε εστία και πρόξενο αστάθειας.

Προφανώς στην εξίσωση βάρυνε η στάση της Άγκυρας στην υπόθεση της προμήθειας του ρωσικού αντιαεροπορικού συστήματος S-400, όμως η παράμετρος αυτή δεν ήταν η μόνη. Στην ίδια εξίσωση, καταλυτικό ρόλο διαδραμάτισε ο ρόλος και οι σχέσεις της Τουρκίας έναντι του Ισραήλ, της Σ. Αραβίας, των Η.Α.Ε., της Αιγύπτου, όπως βεβαίως και έναντι των συμμάχων των ΗΠΑ στον πόλεμο κατά της ισλαμικής τρομοκρατίας, Κούρδων. Όπως βεβαίως βάρυνε στην ίδια εξίσωση και η επιθετικότητα της Τουρκίας στην Αν. Μεσόγειο και στο Αιγαίο, αλλά και το γεγονός ότι οι ελληνο-αμερικανικές σχέσεις βρίσκονται στο ιστορικά υψηλότερο σημείο τους, όπως λέγει, συχνά πυκνά, μία ψυχή.

Υπό το φως όλων αυτών, αυτό που βάρυνε για τη λήψη της συγκεκριμένης απόφασης αναγνώρισης της γενοκτονίας των Αρμενίων, ήτοι μίας απόφασης την οποία ουδεμία αμερικανική κυβέρνηση τόλμησε να λάβει κατά το παρελθόν ώστε να μη διακυβεύσει τις σχέσεις της με την Άγκυρα, είναι το γεγονός ότι πλέον κρίθηκε πως η Τουρκία αποτελεί μέρος του προβλήματος και όχι της λύσης στη Μ. Ανατολή και ότι τούτο άπτεται των ζωτικών εθνικών συμφερόντων των ΗΠΑ.

Αντίστοιχα, από το εύρος των αντιδράσεων που προκάλεσε στην Τουρκία -και όχι μόνον στο επιτελείο του Ερντογάν- αυτή η απόφαση των ΗΠΑ, έγινε για ακόμη μία φορά σαφές ότι η γείτονα αντιλαμβάνεται και ανταποκρίνεται μόνο στη γλώσσα της ισχύος.

Πλέον, δε, υπό το φως των εξελίξεων αλλά και των δυνητικών προβλημάτων που μπορεί να αντιμετωπίσει τόσο από την Μόσχα όσο και από την Ουάσιγκτον, η ώρα των τελικών επιλογών για τον Ερντογάν φαίνεται να πλησιάζει.

Στη Συρία είναι αντιμέτωπος, πέραν των κουρδικών δυνάμεων, κυρίως με τις δυνάμεις του υποστηριζόμενου από τη Ρωσία Άσαντ, στη Λιβύη βρίσκεται αντιμέτωπος επίσης με δυνάμεις υποστηριζόμενες από τη Μόσχα, όπως και στον Καύκασο. Στην δε Ουκρανία, τα πράγματα δεν θα μπορούσαν να είναι σαφέστερα, καθιστώντας μάλλον προφανείς τους λόγους για τους οποίους επελέγη η συγκεκριμένη χρονική στιγμή από τις ΗΠΑ, ώστε να τεθεί στον Ερντογάν το δίλημμα της… επιλογής.