Τι περιμένουμε από το πρώτο G-20 του δεύτερου ψυχρού πολέμου

«Αρνούμαστε να γίνουμε πιόνι σε έναν νέο ψυχρό πόλεμο», λέει ο Joko Widodo, πρόεδρος της Ινδονησίας. Ο Jokowi, όπως είναι γνωστός, μιλάει σε συνέντευξη στο προεδρικό μέγαρο στην Τζακάρτα. Είναι ένα απρόσμενα αυστηρό μήνυμα από έναν ηγέτη που είναι γνωστός για το συμφιλιωτικό του στιλ.

Την επόμενη εβδομάδα, ο πρόεδρος της Ινδονησίας θα φιλοξενήσει αυτή που δίνει την αίσθηση πως θα είναι η πρώτη παγκόσμια σύνοδος ενός δεύτερου ψυχρού πολέμου, τη σύνοδο των αρχηγών των G20 στο Μπαλί. Θα είναι η πρώτη σύνοδος των G20 που θα πραγματοποιηθεί μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο. Είναι επίσης η πρώτη από τότε που κλιμακώθηκε η σινοαμερικανική ένταση, μετά την επίσκεψη της Νάνσι Πελόσι, προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ, στην Ταϊβάν τον Αύγουστο.

O Widodo είναι πρόεδρος της Ινδονησίας, του τέταρτου πολυπληθέστερου κράτους του κόσμου, από το 2014. Αλλά αποτελεί μια έντονη αντίθεση σε σχέση με ισχυρούς ηγέτες όπως ο Σι Τζινπίνγκ ή ο Βλαντίμιρ Πούτιν. Ντυμένος με ένα απλό λευκό πουκάμισο, μαύρο παντελόνι και παπούτσια κατασκευασμένα στην Ινδονησία, λέει πως ο βασικός του στόχος στη σύνοδο των G20 είναι να ενθαρρύνει τον διάλογο. «Ανησυχούμε πολύ για την κλιμάκωση των εντάσεων μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων». 

Στην προσπάθεια να παραμείνει ουδέτερη σε μια αναδυόμενη σύγκρουση υπερδυνάμεων, η Ινδονησία στρέφεται προς μια παλαιότερη παράδοση. Έπαιξε ρόλο-κλειδί στην ίδρυση του Κινήματος των Αδεσμεύτων στη σύνοδο της Μπαντούνγκ το 1955, κατά τη διάρκεια του πρώτου ψυχρού πολέμου.  Το ένστικτο της Ινδονησίας και πολλών άλλων μη δυτικών κρατών που θα συγκεντρωθούν στο Μπαλί παραμένει το ίδιο: να πλοηγηθούν στις εντάσεις μεταξύ των υπερδυνάμεων και να αποφύγουν να συνταχθούν με το ένα ή το άλλο στρατόπεδο.

Μεγάλο μέρος της κουβέντας προ της συνόδου έχει επικεντρωθεί στην εύρεση Πούτιν και Μπάιντεν στο ίδιο δωμάτιο της συνόδου. Αλλά ο Widodo λέει πως, με βάση μια συζήτηση που είχε την περασμένη εβδομάδα με τον Πούτιν, έχει την ισχυρή εντύπωση πως ο Ρώσος ηγέτης δεν θα παρευρεθεί στη σύνοδο στο Μπαλί. Γίνεται κάποιος λόγος πως ο Πούτιν μπορεί να επιλέξει να κάνει μια διαδικτυακή εμφάνιση στη σύνοδο των G20. Αλλά ο Widodo σηκώνει τους ώμους όταν του αναφέρεται αυτή η ιδέα (και πως οι Αμερικανοί αναμφίβολα θα προσπαθήσουν να κρατήσουν στο «αθόρυβο» τον Πούτιν).

Για τις ΗΠΑ, μεγαλύτερη προσοχή δίνεται στον Σι, ο οποίος οπωσδήποτε θα μεταβεί στο Μπαλί. Η τωρινή υπόθεση είναι πως ο Κινέζος ηγέτης θα πραγματοποιήσει απευθείας συνάντηση με τον Μπάιντεν. Ορισμένοι ανώτατοι Αμερικανοίαξιωματούχοι το βλέπουν ως μια ευκαιρία «να μπει μια βάση στη σχέση». Αλλά είναι επίσης διακριτά πιθανό πως μια άμεση συνάντηση θα πραγματοποιηθεί σε οξύ κλίμα και θα είναι ανεπιτυχής.

Αντίθετα με άλλες σινοαμερικανικές συνόδους κορυφής που πραγματοποιήθηκαν κατά τις τελευταίες δεκαετίες μετά από μήνες προετοιμασίας, η συνάντηση Μπάιντεν-Σι στο Μπαλί θα πραγματοποιηθεί την τελευταία στιγμή, χωρίς προσεκτικά προσχεδιασμένες ανακοινώσεις, για να δοθεί η εντύπωση της προόδου. Ένας κορυφαίος Αμερικανός υπεύθυνος χάραξης πολιτικής τη συγκρίνει με τις αμερικανοσοβιετικές συνόδους κορυφής του πρώτου ψυχρού πολέμου -συναντήσεις υψηλού κινδύνου, οι οποίες έλαβαν χώρα σε ουδέτερο έδαφος.

Για την Ινδονησία και άλλες χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας, το διακύβευμα είναι επίσης πολύ μεγάλο. Έχουν ευημερήσει σε μεγάλο βαθμό από τις δεκαετίες ειρήνης στην περιοχή, που υποστηρίζονται από ένα σταθερό περιβάλλον ασφαλείας και την ισχυρή οικονομική ανάπτυξη της Κίνας. Αυτή η φόρμουλα εξακολουθεί να λειτουργεί για την Ινδονησία, η οποία προβλέπεται να αναπτυχθεί με ρυθμό πολύ πάνω από 5% φέτος -κάτι που ο Widodo πιστεύει ότι θα καταστήσει τη χώρα του την ταχύτερα αναπτυσσόμενη οικονομία της G20.

Η επιθυμία για συνεχή γεωπολιτική σταθερότητα, η οποία θα επιτρέψει την οικονομική ανάπτυξη, χρωματίζει επίσης τη στάση του Widodo απέναντι στον πόλεμο στην Ουκρανία. Ως πρόεδρος της G20, έχει ταξιδέψει τόσο στο Κίεβο όσο και στη Μόσχα. Όμως, ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν ανησυχεί τόσο πολύ τους Ινδονήσιους όσο απασχολεί τους δυτικούς ηγέτες. Μεγάλο μέρος της προσοχής του Widodo είναι οι δευτερογενείς οικονομικές επιπτώσεις του πολέμου και ο αντίκτυπος που έχει στην αύξηση των παγκόσμιων τιμών των τροφίμων. Περιγράφει την πρόσφατη ρωσική απειλή (που τώρα αποσύρθηκε) να σταματήσει και πάλι τις εξαγωγές σιτηρών μέσω της Μαύρης Θάλασσας ως «πολύ προκλητική».

Με βάση τις πρόσφατες συνομιλίες του με τον Πούτιν και τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο Widodo βλέπει λίγες άμεσες προοπτικές ειρηνευτικής διευθέτησης. Αντ' αυτού, η Ινδονησία κατευθύνει τη διπλωματική της ενέργεια στην προσπάθεια επίλυσης μιας σύγκρουσης στη δική της αυλή -τον εμφύλιο πόλεμο στη Μιανμάρ, ο οποίος έχει επίσης κοστίσει χιλιάδες ζωές και έχει μετατρέψει εκατοντάδες χιλιάδες σε πρόσφυγες.

Ως ηγέτης ο Widodo έχει κάποιες ομοιότητες με τον Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, τον προσφάτως επανεκλεγέντα πρόεδρο της Βραζιλίας. Τόσο ο Ινδονήσιος όσο και ο Βραζιλιάνος ηγέτης αναδύθηκαν από ταπεινή καταγωγή και είναι υπερήφανοι για τις σχέσεις τους με τους απλούς ανθρώπους. Και οι δύο επιθυμούν καλές σχέσεις με τις ΗΠΑ, ενώ διατηρούν έναν έμφυτο σκεπτικισμό για τα αμερικανικά κίνητρα, που εδράζεται στην ιστορία των χωρών τους.

Ο Widodo εκτελεί παρόμοια άσκηση ισορροπίας με την Κίνα. Γνωρίζει ότι το κινεζικό εμπόριο και οι επενδύσεις αποτελούν κλειδί για την ανάπτυξη της ινδονησιακής οικονομίας. Αλλά γνωρίζει επίσης ότι υπάρχουν εγχώριοι επικριτές -συμπεριλαμβανομένου του Γιουσούφ Κάλα, του ίδιου του πρώην αντιπροέδρου του- που ισχυρίζονται ότι η Κίνα έχει υπερβολική επιρροή στο εσωτερικό της Ινδονησίας. Ο Widodo απορρίπτει αυτή την ιδέα, επισημαίνοντας τον μεγάλο αριθμό θέσεων εργασίας για τους Ινδονήσιους που δημιουργούνται από τις κινεζικές επενδύσεις.

Από γεωπολιτική άποψη, η Ινδονησία παραμένει κάτι σαν κοιμώμενος γίγαντας. Παρά το τεράστιο μέγεθος και τη γεωγραφική έκταση της χώρας (εκτείνεται σε τέσσερις ζώνες ώρας), ο Widodo δεν προδίδει κανένα ίχνος φιλοδοξίας να γίνει υπερδύναμη -ή έστω ο περιφερειακός ηγεμόνας της νοτιοανατολικής Ασίας. Προτιμά, αντίθετα, να τονίζει τη δέσμευση της χώρας του στην Ένωση των Εθνών της Νοτιοανατολικής Ασίας.

Σε μια εποχή πολιτικών ισχυρών ανδρών και επιθετικού εθνικισμού μεγάλων δυνάμεων, η μετριοπάθεια και η πολυμέρεια του Ινδονήσιου ηγέτη αποτελούν μια αναζωογονητική αλλαγή. Θα ήταν καλό αν λίγο από αυτό το πνεύμα μεταδιδόταν και στους άλλους ηγέτες της G20.

© The Financial Times Limited 2022. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation