Δέκα προτάσεις για ένα θαυμαστό νέο κόσμο!

Μέχρι σήμερα μας οδηγούν τυφλοί, οι οποίοι "τράκαραν" την οικονομία. Με 10 προτάσεις ο βετεράνος trader κ. Nassim Nicholas Taleb παρουσιάζει έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο για να αλλάξουμε το "χαλασμένο" σύστημα.

Δημοσιεύθηκε: 8 Απριλίου 2009 - 11:17

Nassim Nicholas Taleb*

Δέκα προτάσεις για ένα θαυμαστό νέο κόσμο!

1. Ό,τι είναι εύθραυστο θα πρέπει να σπάει όσο είναι ακόμη μικρό. Τίποτα δεν μπορεί να αφεθεί να γίνει πολύ μεγάλο για να αποτύχει. Η εξέλιξη στην οικονομική ζωή βοηθά αυτούς που αναλαμβάνουν τα περισσότερα κρυφά ρίσκα -δηλαδή τους πιο εύθραυστους- να γίνουν και οι ισχυρότεροι.

2. Καμία "κοινή μοιρασιά" στις ζημίες και "ιδιωτικοποίηση" στα κέρδη. Οποιαδήποτε εταιρία χρειάζεται στήριξη θα πρέπει να κρατικοποιείται. Όποια δεν χρειάζεται βοήθεια θα πρέπει να παραμένει σε ιδιωτικά κεφάλαια. Έχουμε κατορθώσει να συνδυάσουμε τα χειρότερα στοιχεία καπιταλισμού και σοσιαλισμού. Στη Γαλλία τη δεκαετία του ’80 οι σοσιαλιστές κρατικοποίησαν τις τράπεζες. Στις ΗΠΑ στη δεκαετία του 2000 το κράτος αναλαμβάνει τις τράπεζες. Πρόκειται για σουρεαλισμό.

3. Αυτοί που έχουν οδηγήσει, όντας τυφλοί, ένα σχολικό λεωφορείο (και έχουν... τρακάρει) δεν πρέπει να οδηγήσουν ξανά. Τα θεμέλια του οικονομικού συστήματος (πανεπιστήμια, αρχές ελέγχου, κεντρικές τράπεζες, κυβερνητικοί αξιωματούχοι, διάφοροι οργανισμοί "γεμάτοι" από οικονομολόγους) έχουν χάσει την αξιοπιστία τους μαζί με την αποτυχία του συστήματος. Είναι ανεύθυνο και χαζό να εμπιστευτούμε την ικανότητα αυτών των ανθρώπων για να μας βγάλουν από την κρίση. Αντίθετα, θα πρέπει να ανακαλύψουμε τους ικανούς που έχουν όμως "καθαρά χέρια".

4. Μην αφήνετε κανέναν που παίρνει υπέρογκα μπόνους να διαχειριστεί ένα πυρηνικό εργοστάσιο - ή τις ριψοκίνδυνες τοποθετήσεις σας. Το σίγουρο είναι ότι θα καταστρέψει οτιδήποτε είναι ασφαλές προκειμένου να αυξήσει τα κέρδη, ενώ την ίδια στιγμή θα υποστηρίζει ότι είναι συντηρητικός. Τα μπόνους δεν συμβιβάζονται με τις εκρήξεις λόγω υψηλού ρίσκου. Η ασυμμετρία του συστήματος παροχής μπόνους μας οδήγησε εδώ που βρισκόμαστε.

5. Αντικατάσταση των περίπλοκων διαδικασιών με απλές. Η περιπλοκότητα της παγκοσμιοποίησης και των συνδεδεμένων σαν συγκοινωνούντα δοχεία οικονομιών θα πρέπει να αντικατασταθεί από απλά χρηματοοικονομικά προϊόντα. Η περίπλοκη οικονομία αποτελεί, ήδη, μορφή μόχλευσης: μόχλευση της αποτελεσματικότητας. Τέτοια συστήματα επιβιώνουν χάρη στη χαλαρότητα. Συνεχόμενη αύξηση των χρεών δημιουργεί έναν επικίνδυνο φαύλο κύκλο και δεν αφήνει περιθώρια για λάθος χειρισμούς. Σαφώς ο καπιταλισμός δεν μπορεί να αποφύγει τις "φούσκες", όμως "φούσκες" όπως αυτή σε μετοχές αποδεικνύεται ότι είναι ήπιες. Αντίθετα, "φούσκες" στο χρέος είναι επικίνδυνες.

6. Μη δίνετε σε παιδιά δεσμίδες δυναμίτη, ακόμη και εάν υπάρχει προειδοποιητική επιγραφή σε αυτές. Περίπλοκα παράγωγα προϊόντα θα πρέπει να απαγορευτούν καθώς κανείς δεν κατανοεί πώς λειτουργούν και λίγοι είναι αρκετά λογικοί ώστε να τα γνωρίζουν. Οι πολίτες θα πρέπει να προστατευτούν από τους εαυτούς τους, από τραπεζίτες που προσπαθούν να τους πουλήσουν τέτοια προϊόντα και από εύπιστες αρχές ελέγχου οι οποίες ασπάζονται οικονομικές θεωρίες.

7. Μόνο συστήματα Ponzi θα πρέπει να στηρίζονται στην εμπιστοσύνη. Οι κυβερνήσεις δεν χρειάζεται να προσπαθούν να αποκαταστήσουν την εμπιστοσύνη. Οι φήμες είναι προϊόν των περίπλοκων συστημάτων. Οι κυβερνήσεις, όμως, δεν μπορούν να σταματήσουν τις φήμες. Απλώς μόνοι μας θα πρέπει να ενισχύσουμε την άμυνά μας και να μην τις ακούμε.

8. Μη δίνετε σε έναν εθισμένο φάρμακα, ιδιαίτερα όταν δεν πονά πλέον. Η χρήση της μόχλευσης για να λύσεις τα προβλήματα που έχει προκαλέσει η υπερβολική μόχλευση δεν είναι μέθοδος ομοιοπαθητικής. Το πιστωτικό πρόβλημα δεν είναι παροδικό, είναι δομικό. Χρειαζόμαστε θεραπεία.

9. Οι πολίτες δεν θα πρέπει να εξαρτώνται από τις επενδύσεις τους ή από τους ειδικούς για επενδύσεις προκειμένου να εξασφαλίσουν ένα καλό εισόδημα μετά τη συνταξιοδότησή τους. Η οικονομική ζωή θα πρέπει να γίνει λιγότερο περίπλοκη. Χρειάζεται να μάθουμε να μη χρησιμοποιούμε τις αγορές ως αποθήκες αξίας, άλλωστε δεν παρέχουν τις εγγυήσεις που ένας φυσιολογικός και απλός πολίτης χρειάζεται. Οι πολίτες θα πρέπει να έχουν άγχος για τη δουλειά τους (την οποία μπορούν να ελέγξουν) και όχι για τις επενδύσεις τους (τις οποίες δεν μπορούν να ελέγξουν).

10. Φτιάξτε ομελέτα αλλά με τα σπασμένα αβγά. Τελικά, η κρίση δεν μπορεί να ξεπεραστεί με μπαλώματα, όπως ακριβώς μία βάρκα που βυθίζεται δεν μπορεί να σωθεί με κομμάτια πανί στις τρύπες που έχει. Θα πρέπει να φτιάξουμε εκ νέου τη βάρκα, όμως με νέα υλικά: χρειάζεται να ξαναφτιάξουμε το σύστημα πριν το πράξει μόνο του.

Ας προχωρήσουμε εθελοντικά στον καπιταλισμό 2.0, αφήνοντας ό,τι πρέπει να σπάσει και να διαλυθεί, μετοχοποιώντας το χρέος, βελτιώνοντας τις οικονομικές σχολές και τις σχολές διοίκησης επιχειρήσεων, σταματώντας να δίνουμε Βραβείο Νόμπελ Οικονομίας, καταργώντας τις μοχλευμένες εξαγορές, βάζοντας τους τραπεζίτες στη θέση τους, παίρνοντας πίσω τα μπόνους από αυτούς που μας οδήγησαν στην κρίση και μαθαίνοντας τους ανθρώπους να "ταξιδεύουν" στον κόσμο έχοντας λιγότερες βεβαιότητες.

Εάν εφαρμόσουμε όλα τα παραπάνω, η οικονομική μας ζωή θα επιστρέψει στη φυσιολογική της πορεία και θα είναι πιο προσιτή στο βιολογικό μας περιβάλλον. Μικρότερες σε μέγεθος εταιρίες, καλύτερη οικολογία, καμία μόχλευση. Ένας κόσμος στον οποίο οι πραγματικά ευφυείς επιχειρηματίες και όχι οι τραπεζίτες θα αναλαμβάνουν τις ριψοκίνδυνες αποστολές, ενώ επιχειρήσεις θα γεννιούνται και θα πεθαίνουν κάθε μέρα, χωρίς αυτό να γράφεται στα πρωτοσέλιδα.

Με άλλα λόγια σε έναν νέο κόσμο περισσότερο ανεκτικό για τους μαύρους κύκνους.

* Ο αρθρογράφος είναι βετεράνος trader, καθηγητής στο New York University's Polytechnic Institute και συγγραφέας του βιβλίου "The Black Swan: The Impact of the High Improbable".

© The Financial Times Limited 2009. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation