Ποιος θα γίνει πλούσιος όταν χτυπούν τα... κανόνια

Δηλώστε τώρα συμμετοχή στα σεμινάρια "Επενδύσεις και trading στα κρυπτονομίσματα" που διοργανώνει το Euro2day.gr με το Βασίλη Παζόπουλο, πιστοποιημένο επενδυτικό σύμβουλο με πολυετή ενασχόληση στο χώρο των κρυπτονομισμάτων. Αποφύγετε τις παγίδες και μεγιστοποιήστε την απόδοσή σας με μεθόδους και τακτικές που έχουν αποδείξει την αξία τους στην πράξη! Δηλώστε συμμετοχή τώρα σε προνομιακή τιμή Early Bird.

Με τους διαξιφισμούς των μεγάλων δυνάμεων να εντείνονται, τα αισιόδοξα σενάρια όλο και απομακρύνονται, καθώς κανείς πλέον δεν μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο θερμού επεισοδίου.

Το πρώτο στάδιο πριν η ανθρωπότητα οδεύσει προς μια περίοδο εκτεταμένων συγκρούσεων, οικονομικών ή ακόμα και πολεμικών. Εκείνο που προκαλεί ακόμα μεγαλύτερες ανησυχίες, είναι οι ομοιότητες σε μακροοικονομικό επίπεδο αυτής της δεκαετίας, με την αντίστοιχη του 1940.

Ομοιότητες οι οποίες ξεκινάνε από πολύ πιο νωρίς. Οι δεκαετίες του 1920 και του 2000 ήταν και οι δύο περίοδοι εύκολου χρήματος, με αποτέλεσμα να ευνοηθεί η κερδοσκοπία στα χρηματιστήρια. Η φούσκα της δεκαετίας του 1920 έσκασε με το κραχ του 1929, ενώ η φούσκα της δεκαετίας του 2000 έφτασε στην κορύφωση της με την κρίση των ενυπόθηκων δανείων του 2008.

Ακολούθησαν οι δεκαετίες του 1930 και του 2010, οι οποίες χαρακτηρίστηκαν από οικονομική στασιμότητα, αποπληθωρισμό και την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζικών ιδρυμάτων. Και στις δύο περιπτώσεις το χρήμα που δημιουργήθηκε δεν άσκησε σοβαρές πληθωριστικές πιέσεις, επειδή κάλυψαν τις κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών. Αναπληρώθηκαν πολλά χρήματα που «κάηκαν» από τα κόκκινα δάνεια. Έτσι αυτά που διατέθηκαν τελικά στην κυκλοφορία προς κατανάλωση, ήταν λιγότερα από όσα πραγματικά δημιουργήθηκαν.

Κατόπιν, στις δεκαετίες του 1940 και μέχρι στιγμής του 2020, υπήρξαν έντονες κρατικές παρεμβάσεις. Αντιμέτωπες με έναν παγκόσμιο πόλεμο στη δεκαετία του 1940 και μια διεθνή υγειονομική κρίση τη δεκαετία του 2020, οι κυβερνήσεις πραγματοποίησαν τεράστιες δημοσιονομικές δαπάνες, οδηγώντας σε πρωτοφανή επίπεδα χρέους ως προς το ΑΕΠ.

Οι διαφορές

Οι δεκαετίες του 2020 και του 1940 ήταν παρόμοιες σε πολλά σημεία, αλλά διαφορετικές σε κάποια άλλα. Η πρώτη διαφορά είναι ότι στη δεκαετία του 1940 οι ΗΠΑ ήταν μια ανερχόμενη δύναμη όσον αφορά το μερίδιό τους στο παγκόσμιο ΑΕΠ, το οποίο τροφοδοτούσε το εμπορικό τους πλεόνασμα. Αντίθετα, σήμερα οι ΗΠΑ είναι μια ηγέτιδα δύναμη σε φθίνουσα πορεία που υποσκάπτεται από το εκτεταμένο εμπορικό έλλειμμα.

Δεύτερον, η δημογραφική αναλογία υπέρ των ηλικιωμένων σήμερα είναι μεγαλύτερη. Αυτό σημαίνει ότι πολλοί πόροι αναγκαστικά θα κατευθύνονται στη στήριξη των συστημάτων συνταξιοδότησης και υγειονομικής περίθαλψης.

Η τρίτη διαφορά είναι πως αυτή τη περίοδο τα τραπεζικά ιδρύματα βρίσκονται σε ικανοποιητικό βαθμό θωρακισμένες με κεφάλαια. Ο βασικός λόγος που παράχθηκε το επιπλέον χρήμα, ήταν για να καλύψει το έλλειμμα του προϋπολογισμού των κρατών, όχι των τραπεζών.

Τέλος, υπάρχει το σκέλος της ποιοτικής διαφοράς των δημοσιονομικών δαπανών. Στη δεκαετία του 1940, κατασκευάστηκαν βιομηχανικές εγκαταστάσεις και υποδομές για να διευκολυνθεί η παραγωγή πολεμικού υλικού. Αντίθετα, το μεγαλύτερο μέρος των κινήτρων και της ρευστότητας κατά τη διάρκεια του 2020 και του 2021 διοχετεύτηκε στη διατήρηση της κατανάλωσης, τις εταιρικές διασώσεις και τις αμφιλεγόμενες επενδύσεις. Δεν δημιουργήθηκαν υποδομές για μεγαλύτερη παραγωγική ικανότητα.

Αν και αυτό δείχνει να αλλάζει με γοργούς ρυθμούς. Με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία και την εκτόξευση των τιμών της ενέργειας, οι κυβερνήσεις βλέπουν με άλλο μάτι την αναγκαιότητα αύξησης των αμυντικών δαπανών και τις επενδύσεις στα μέχρι χθες «απαξιωμένα» ορυκτά καύσιμα.

Ο εγκλωβισμός των κεντρικών τραπεζών

Τα περιθώρια επιλογών πολιτικής των μεγάλων κεντρικών τραπεζών, όπως η Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, η Τράπεζα της Αγγλίας, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Τράπεζα της Ιαπωνίας, είναι σχεδόν ανύπαρκτα. Οι δύο τελευταίες έχουν ήδη εγκλωβιστεί σε μια οικονομική πραγματικότητα που δεν μπορούν να αντιδράσουν, ενώ για τις δύο πρώτες έχουν απομείνει ελάχιστες κινήσεις ακόμα, πριν τεθούν σε κατάσταση ματ.

Λέγοντας κατάσταση ματ εννοούμε το μακροοικονομικό περιβάλλον όπου μια κεντρική τράπεζα αντιμετωπίζει πληθωρισμό πολύ πάνω από το επίπεδο-στόχο της, αλλά δεν μπορεί να σταματήσει να εκτυπώνει χρήματα, λόγω έλλειψης αγοραστών του δημόσιου χρέους της χώρας τους ή λόγω άλλων κρίσιμων προβλημάτων ρευστότητας στην οικονομία. Με άλλα λόγια θα πρέπει να συνεχίσει κάποιου είδους πολιτικών ποσοτικής χαλάρωσης ακόμη και κατά τη διάρκεια του υψηλού πληθωρισμού.

Όταν το κρατικό χρέος ανεβαίνει ασυνήθιστα ψηλά σε σχέση με το ΑΕΠ, συνήθως ακολουθεί αδυναμία εξυπηρέτησης του. Ποια είναι η διέξοδος; Εάν το χρέος είναι εκφρασμένο σε νόμισμα που μια κυβέρνηση δεν μπορεί να «εκτυπώσει» (όπως για τις αναδυόμενες χώρες το χρέος σε δολάρια), τελικά οδηγείται σε αθέτηση πληρωμών. Εάν το χρέος βρίσκεται σε εθνικό νόμισμα που μπορούν να δημιουργήσουν, συνήθως οδηγεί σε σημαντική υποτίμηση αυτού του χρέους μέσω του πληθωρισμού.

Αρνητικά πραγματικά επιτόκια τέτοιου μεγέθους στα ομόλογα έχουν να υπάρξουν από την δεκαετία του 1940. Εκείνη την περίοδο στις ΗΠΑ όσοι κατείχαν μετρητά και κρατικά ομόλογα έχασαν 30-40% της αγοραστικής δύναμης. Στις υπόλοιπες χώρες κατά κανόνα η απώλεια ήταν ακόμα μεγαλύτερη.

Δεν πρόκειται για νέο φαινόμενο. Όταν οι κυβερνήσεις ξοδεύουν περισσότερα από όσα εισπράττουν από τη φορολογία και δεν μπορούν να καλύψουν το έλλειμμα με δανεικά επειδή οι οικονομικές συνθήκες δεν το επιτρέπουν, τυπώνουν τις νέες ποσότητες χρήματος που χρειάζονται. Πράγματι, αυτή την περίοδο η λύση που φαίνεται να επιλέγουν οι κεντρικές τράπεζες είναι να συνυπάρχουν υψηλός πληθωρισμός και ανεβασμένα επιτόκια. Όχι όμως τόσο υψηλά ώστε να υπερβούν τον πληθωρισμό. Με αυτόν τον τρόπο το χρέος μειώνεται ως ποσοστό του ΑΕΠ.

Ποιος χάνει από αυτή την πολιτική; Εκείνος στον οποίο το «φρεσκοτυπωμένο» χρήμα φτάνει στα χέρια του ενώ έχουν ήδη ανέβει οι τιμές. Ο απλός πολίτης που βρίσκεται μακριά από τις «πρέσες». Με τον πληθωρισμό δεν χρειάζεται να μειωθούν οι μισθοί, οι συντάξεις ή να κατασχεθούν οι καταθέσεις. Μειώνεται η αγοραστική τους αξία με ύπουλο τρόπο, αθόρυβα. Με μισθό 1.000 ευρώ πριν 5 χρόνια αγόραζες 500 σουβλάκια. Σήμερα, παρόλο που συνεχίζεις να λαμβάνεις τα ίδια σχεδόν χρήματα από την εργασία σου, φτάνουν μόνο για τη μισή ποσότητα.

Υπάρχει διέξοδος;

Αν συνεχιστεί ο πληθωρισμός ποιοι είναι οι τρόποι αντιμετώπισης; Θα πρέπει να υπάρξει ένας συνδυασμός εσωτερικών και εξωτερικών παραγόντων. Οι εξωτερικοί παράγοντες θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν την αποκλιμάκωση του πολέμου στην Ουκρανία και άρση των κυρώσεων ή ισχυροποίηση των αλυσίδων εφοδιασμού. Ωστόσο αυτό μπορεί να συμβεί μόνο αν αποκατασταθούν οι σχέσεις των χωρών και θέσουν ως πρώτη προτεραιότητα την παγκόσμια ανάπτυξη και όχι τα στενά εθνικά συμφέροντα.

Επίσης απαιτούνται υψηλές κεφαλαιουχικές δαπάνες σε πετρέλαιο, φυσικό αέριο, αγωγούς, χαλκό, νικέλιο, λίθιο, πλατίνα, ουράνιο κτλ κατά την επόμενη δεκαετία. Ορισμένα από αυτά τα συστήματα παραγωγής και διανομής θα πρέπει να τροποποιηθούν δομικά, καθώς η παγκοσμιοποιηση δείχνει να έχει λάβει τέλος και την θέση της παίρνουν δυο σαφώς οριοθετημένα στρατόπεδα.

Τι εναλλακτικές έχουν οι κυβερνήσεις; Να αναγκάσουν τις εμπορικές τράπεζες να αγοράζουν περισσότερα κρατικά ομόλογα. Θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν την απόφαση ως πακέτο στήριξης της ρευστότητας των τραπεζών, αν και στην πραγματικότητα θα πρόκειται για τη διασφάλιση της ομαλής λειτουργίας της αγοράς ομολόγων.

Μια άλλη ενέργεια θα μπορούσε να είναι ένας ακόμα γύρος ποσοτικής χαλάρωσης με την αγορά ξένων περιουσιακών στοιχείων και συναλλάγματος, συντονισμένα από τις μεγάλες κεντρικές τράπεζες. Η πολιτική «το ένα χέρι νίβει το άλλο» θα μπορούσε να επισημοποιηθεί από τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής ως μια παγκόσμια συμφωνία σταθερότητας συναλλαγματικών ισοτιμιών.

Τελικές σκέψεις

Ο πληθωρισμός, η διάχυση επιπλέον ρευστότητας, τα αρνητικά επιτόκια, η επιβολή capital controls, είναι παράγοντες που ευνοούν την άνοδο της τιμής του Bitcoin. Από την άλλη, η αβεβαιότητα όσο αφορά την ανάπτυξη, μια τυχόν ενεργειακή κρίση και η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος για κατανάλωση και επενδύσεις, θα δράσουν ανασταλτικά.

Η γενικευμένη αποσταθεροποίηση ευνοεί εκείνον που εκτιμάται ως ο λιγότερο επισφαλής. Όσο αυξάνεται η παγκόσμια επικινδυνότητα, τόσο τα κεφάλαια θα καταφεύγουν στον σχετικά λιγότερο επικίνδυνο, όπως ισχυρίζεται ο Χρήστος Κίσσας.

Το πραγματικά κακό σενάριο θα είναι οι εντάσεις μεταξύ των μεγάλων χωρών να οδηγήσουν σε πολεμικές αναμετρήσεις. Σε αυτό το ενδεχόμενο δεν θα έχει σημασία ποιος έχει ή δεν έχει δίκιο. Με δεδομένη την τρομακτική ισχύ των σύγχρονων όπλων, δεν θα είναι απίθανο να μεταβούμε σε μια κοινωνία «Mad Max».

Ας ελπίσουμε να επικρατήσει η σύνεση, διότι ο πιο πλούσιος δεν θα είναι αυτός που θα έχει στην κατοχή του ευρώ, δολάρια, Bitcoin, μετοχές ή ομόλογα, αλλά αυτός που θα διαθέτει κονσέρβες στην αποθήκη, μπιτόνια με καύσιμα και σφαίρες στην καραμπίνα.

Σεμινάρια και βιβλίο για τα κρυπτονομίσματα

Τα σεμινάρια θα συνεχίσουν ξανά από Σεπτέμβρη. Μπορείτε όμως να προμηθευτείτε το βιβλίο «Το επενδυτικό εγχειρίδιο του Bitcoin» από το https://www.media2day.gr/seminars και στα βιβλιοπωλεία. Οι κάτοικοι του εξωτερικού μπορούν να το παραγγείλουν από το Amazon.

* Το άρθρο δεν αποτελεί προτροπή για αγορά ή πώληση των αναφερόμενων τίτλων. Παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς