Πλησιάζουμε τον σκληρό πυρήνα της ανεργίας

Αν όμως πάμε πιο πίσω στον χρόνο, θα διαπιστώσουμε ότι αυτά τα επίπεδα ανεργίας ήταν υπερβολικά υψηλά άλλες δεκαετίες. Πηγαίνοντας πίσω στη δεκαετία του 1960, θα δούμε ότι το ποσοστό ήταν 5,8% του ενεργού πληθυσμού το 1960 και υποχώρησε στο 5,3% το 1969.

Το κύριο χαρακτηριστικό της δεκαετίας του 1970 ήταν διεθνώς ο στασιμοπληθωρισμός. Δηλαδή η συνύπαρξη του υψηλού πληθωρισμού και της υψηλής ανεργίας. Όμως, δεν παρατηρήθηκε κάτι τέτοιο στην Ελλάδα καθώς μόνο ο πληθωρισμός ανέβηκε αρκετά. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το ποσοστό της ανεργίας ήταν 4,3% το 1970 και μειώθηκε στο 1,9% το 1979, έχοντας καταγράψει χαμηλό 1,7% το 1977. 

Η δεκαετία  του 1980 χαρακτηρίζεται από κατακόρυφη άνοδο της ανεργίας στη χώρα μας. Το ποσοστό ανέβηκε από 2,8% το 1980 στο υψηλό 7,4% το 1984, για να υποχωρήσει σε 6,8% το 1989.

Δυστυχώς, η ανοδική τάση συνεχίσθηκε τη δεκαετία του 1990. Η ανεργία ήταν 6,5% του ενεργού πληθυσμού το 1990 αλλά σκαρφάλωσε στο 12,4% το 1999. Η πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα βρήκε την ανεργία στο 11,6% το 2000, για να κλείσει στο 9,8% το 2009, έχοντας σημειώσει χαμηλό 8% το 2008. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2ο τρίμηνο του 2008, το ποσοστό είχε υποχωρήσει σε 7,4%. Το επισημαίνουμε γιατί πολλοί το θεωρούν μέτρο σύγκρισης.

Από το 2010 μέχρι το 2019, η ανεργία ήταν σταθερά διψήφια, φθάνοντας στο υψηλότερο ποσοστό 27,8% της σύγχρονης εποχής το 2013. Η ανεργία βρίσκεται πλέον σε πτωτική τροχιά και η πρόβλεψη της ΕΕ είναι για 9,3% φέτος από 10,1% το 2024 και περαιτέρω υποχώρηση στο 8,6% το 2026 και 8,2% το 2027.

Οι προβλέψεις της ΕΕ για υποχώρηση της ανεργίας τη διετία 2026-2027 είναι συμβατές με την αναμενόμενη επιτάχυνση του ρυθμού ανάπτυξης το 2026 -τελευταία χρονιά του Ταμείου Ανάκαμψης- και την ώθηση στο 2027.  

Αν και υπήρξαν περίοδοι στο παρελθόν που η ανεργία στην Ελλάδα ήταν η μισή και ακόμη μικρότερη σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα, το 8% ως μέσο ετήσιο ποσοστό μοιάζει κομβικό.

Η συμπίεση του μέσου ετήσιου ποσοστού ανεργίας από την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας μοιάζει να εξαντλείται κάπου μεταξύ 8% και 9%, ίσως πιο κοντά στο 8,5%. Το κομμάτι της ανεργίας που χαρακτηρίζεται κυκλικό μοιάζει να μηδενίζεται  κάπου εκεί. Για να μειωθεί ακόμη περισσότερο η ανεργία και ιδιαίτερα να υποχωρήσει κάτω από το 8%, θα πρέπει να μειωθεί η επονομαζόμενη διαρθρωτική ανεργία.   

Η διαρθρωτική ανεργία προκύπτει από την αναντιστοιχία των προσόντων των αναζητούντων εργασία με τις απαιτήσεις των διαθέσιμων θέσεων εργασίας. Δεν μπορέσαμε να βρούμε κάποια εκτίμηση για το ύψος της διαρθρωτικής ανεργίας στην Ελλάδα. 

Όμως, θα πρέπει να υποθέσουμε ότι είναι υψηλή καθώς το ποσοστό των μακροχρόνιων ανέργων στη χώρα μας είναι από τα υψηλότερα στην ΕΕ. Επιπλέον, είναι γνωστό ότι υπάρχουν επιχειρήσεις που αναζητούν εργαζόμενους για συγκεκριμένες εργασίες, συνήθως χειρονακτικές, και δεν βρίσκουν παρά το σχετικά υψηλό ποσοστό ανεργίας. Επίσης, τα πανεπιστήμια δίνουν πτυχία σε τομείς για τους οποίους δεν υπάρχει ισχυρή ζήτηση ενώ η επαγγελματική εκπαίδευση χωλαίνει.

Είναι λοιπόν λογικό να συμπεράνουμε πως ό,τι είχε να δώσει η ανάπτυξη της οικονομίας στη μείωση της ανεργίας θα το δώσει το αργότερο μέχρι το 2027. Επομένως, το ερώτημα είναι αν όλες οι μεταρρυθμίσεις και τα μέτρα που έχουν ληφθεί από το 2010 μέχρι σήμερα θα συμπιέσουν τη διαρθρωτική ανεργία αρκετά, ώστε η συνολική ανεργία να πέσει στο 7% ή χαμηλότερα. Δεν θα στοιχηματίζαμε σ’ αυτό το σενάριο. Η περιοχή του 8%, δηλ. 7,7% με 8,3%, μοιάζει να συγκεντρώνει περισσότερες πιθανότητες.