Ποια χρηματοδοτικά προγράμματα κρατούν επιστήμονες στη χώρα

Την επιθυμία ενός σημαντικού ποσοστού Ελλήνων επιστημόνων να παραμείνουν και να εργασθούν στη χώρα μας ή για όσους ήδη έχουν φύγει, να επιστρέψουν, καταδεικνύουν δύο πρωτογενείς έρευνες του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ). Όσοι επιθυμούν να επιστρέψουν θέτουν ως προϋπόθεση την αύξηση των αποδοχών τους και βεβαίως να απασχοληθούν στον τομέα ειδίκευσής τους. Ενδιαφέρον πάντως έχει τα εύρημα, σύμφωνα τα οποίο, το 70% των επιστημόνων που θέλουν να επιστρέψουν, προτάσσει την «ποιότητα ζωής».

Τα συμπεράσματα αυτά, προκύπτουν από τις έρευνες αποτίμησης πέντε χρηματοδοτικών δράσεων που υλοποιούνται για την ανακοπή του «brain drain» αλλά και την επιστροφή των επιστημόνων που έχουν φύγει στο εξωτερικό. Πρόκειται για τις δράσεις: α) «Ενίσχυση ανθρώπινου δυναμικού για υλοποίηση διδακτορικής έρευνας», β) «Ενίσχυση Μεταδιδακτόρων ερευνητών-ερευνητριών», γ) «Πρόγραμμα Χορήγησης Υποτροφιών για Μεταπτυχιακές Σπουδές Δευτέρου Κύκλου Σπουδών»,  δ) «Υποστήριξη ερευνητών με έμφαση στους νέους ερευνητές», ε) «Απόκτηση ακαδημαϊκής διδακτικής εμπειρίας σε νέους επιστήμονες κατόχους διδακτορικού».

Με βάση τα αποτελέσματα που προέκυψαν από τις πρωτογενείς έρευνες του ΕΚΤ, σε σύνολο 2.697 ωφελούμενων υποτρόφων, το 20% (540 άτομα) επέστρεψε από το εξωτερικό όπου διέμενε τα τελευταία πέντε έτη για επαγγελματική απασχόληση και σπουδές. Πέραν όμως της επιστροφής 540 επιστημόνων, αξίζει να σημειωθεί ότι το 39% των ωφελούμενων υποτρόφων, δηλαδή 1.050 επιστήμονες, αναζητούσαν εργασία στο εξωτερικό και οι δράσεις λειτούργησαν ανασταλτικά στην προοπτική μετεγκατάστασης.

Γενικά σύμφωνα με το ΕΚΤ, οι ωφελούμενοι αποτίμησαν πολύ θετικά όλες τις παραπάνω δράσεις, καθώς και συναφείς δράσεις ερευνητικού και ακαδημαϊκού χαρακτήρα, όπως οι δράσεις που χρηματοδοτεί το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ), στην προσπάθεια αντιμετώπισης της φυγής ανθρώπινου δυναμικού υψηλής εκπαίδευσης στο εξωτερικό.

Οι Γέφυρες Γνώσης και Συνεργασίας

Παράλληλα, το ΕΚΤ, υλοποιεί την Πρωτοβουλία "Γέφυρες Γνώσης και Συνεργασίας", στο πλαίσιο σχεδιασμού της Γενικής Γραμματείας Στρατηγικών και Ιδιωτικών Επενδύσεων του υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης. Στόχος της πρωτοβουλίας είναι η δικτύωση των Ελλήνων επιστημόνων παγκοσμίως και η σύνδεση τους με την ελληνική οικονομία.

Στο επίκεντρο της πρωτοβουλίας βρίσκεται μία ψηφιακή πλατφόρμα (www.knowledgebridges.gr), μέσω της οποίας παρέχονται στοχευμένες υπηρεσίες στους Έλληνες επιστήμονες του εξωτερικού και ενισχύεται η ανάπτυξη δυναμικών δεσμών με το ανθρώπινο δυναμικό της χώρας. Μέχρι σήμερα, έχουν εγγραφεί περισσότεροι από 1.200 Έλληνες από 40 χώρες, ενώ οι μοναδικοί επισκέπτες του δικτυακού τόπου είναι περισσότεροι από 200.000.

Σύμφωνα με τα προκαταρκτικά στοιχεία έρευνας της πρωτοβουλίας για την καταγραφή των αναγκών και των δεξιοτήτων και των προθέσεων των Ελλήνων επιστημόνων που ζουν και εργάζονται στο εξωτερικό, το 58% επιθυμεί να επιστρέψει στην Ελλάδα. Στους λόγους επιστροφής το μεγαλύτερο ποσοστό (70%) αναφέρει την ποιότητα ζωής, καθώς και την επιθυμία του να είναι κοντά στην οικογένειά του (42%). Οι προϋποθέσεις που θα διευκόλυναν την επιστροφή σχετίζονται με την αύξηση των αποδοχών (44%) και με εργασία στον τομέα ειδίκευσης (36%).

Αντίστοιχα, σε ερώτημα που αφορά την πρόθεση διασύνδεσής τους με την Ελλάδα, ένα πολύ υψηλό ποσοστό (86%) ενδιαφέρεται για δράσεις που αφορούν  μεταφορά καλών πρακτικών, γνώσης, τεχνολογίας στην Ελλάδα. Επίσης, το 84% ενδιαφέρεται να συνεργαστεί με ελληνικά Πανεπιστήμια ή και Ερευνητικά Κέντρα, το 80% ενδιαφέρεται να συνεργαστεί σε δράσεις με αντικείμενο την Έρευνα και Ανάπτυξη, ενώ ακολουθούν, κατά σειρά, η πρόσβαση σε προγράμματα κινητικότητας επιστημόνων (75%), η ανάληψη/ανάθεση εργασιών σε ελληνικές εταιρείες/φορείς/οργανισμούς (71%) και η συνεργασία με ελληνικές επιχειρήσεις για τη δημιουργία προϊόντων ή και εργασιών (70%).