ΤτΕ: Πώς οι χαμηλές δημόσιες επενδύσεις «φρέναραν» την ανάπτυξη

Με ρυθμό ανάπτυξης σχεδόν 2,7% θα μπορούσε να «τρέξει» το ελληνικό ΑΕΠ το 2018, έναντι του 1,9%, αν οι δημόσιες επενδύσεις ήταν κατά 1% υψηλότερες από αυτές του 2017. Ωστόσο, όπως αναφέρεται σε σχετική ανάλυση της Τράπεζας της Ελλάδος, που περιέχεται στη χθεσινή της έκθεση, οι δημόσιες επενδύσεις το 2018 μειώθηκαν στο 3% του ΑΕΠ, έναντι του 4,4% το 2017.

«Εάν το 2018 οι δημόσιες επενδύσεις είχαν αυξηθεί κατά μία ποσοστιαία μονάδα του ΑΕΠ σε σχέση με το 2017, αντί της μείωσης που παρουσίασαν, ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ το 2018 θα ήταν κατά 0,79% υψηλότερος από ό,τι εντέλει καταγράφηκε», σημειώνει χαρακτηριστικά η ΤτΕ.

Μάλιστα σε σχετικό παράδειγμα που παραθέτει, προκύπτει ότι μία μόνιμη αύξηση των δημοσίων επενδύσεων κατά μία ποσοστιαία μονάδα του ΑΕΠ θα δημιουργούσε σωρευτική αύξηση του επιπέδου του ΑΕΠ κατά 1,14% μετά από 10 έτη και 1,9% μακροχρόνια, σε σχέση με το 2017. Και αυτό διότι η αύξηση των δημοσίων επενδύσεων συμπαρασύρει και τις ιδιωτικές, όπως φυσικά και την απασχόληση.

Αιρέσεις και προϋποθέσεις

Πάντως, όπως σημειώνει η TτE, η εκτίμηση του μεγέθους των θετικών επιδράσεων από την αύξηση των δημόσιων επενδύσεων εμπεριέχει αβεβαιότητα, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα. Και τούτο διότι η τιμή του πολλαπλασιαστή, δηλαδή η αύξηση του ΑΕΠ από μια αύξηση της δημόσιας επενδυτικής δαπάνης, εξαρτάται μεταξύ άλλων από τέσσερις σημαντικούς παράγοντες:

(α) τη σωστή διαχείριση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, ώστε να διασφαλίζεται ο σωστός προγραμματισμός και η κατανομή της δαπάνης σε ποιοτικές επενδύσεις,

(β) τη χρηματοδότηση των επενδύσεων, ώστε να μην επηρεάζεται αρνητικά η δημοσιονομική σταθερότητα,

(γ) τη θέση της οικονομίας στον οικονομικό κύκλο τη δεδομένη χρονική στιγμή, δηλαδή εάν βρίσκεται σε ύφεση ή σε άνθηση,

(δ) την κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής.

Καθίζηση στα χρόνια της κρίσης

Υπενθυμίζουμε ότι το 2007 ήταν το τελευταίο έτος αύξησης των συνολικών επενδύσεων ως ποσοστού του ΑΕΠ, ενώ μεταξύ 2008 και 2018 η ελληνική οικονομία κατέγραψε τον υψηλότερο ρυθμό μείωσης της συνολικής επενδυτικής δαπάνης (13 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ) μεταξύ των 28 κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η μείωση αυτή προσδιορίστηκε από τη δραματική πτώση τόσο των ιδιωτικών όσο και των δημόσιων επενδύσεων, κατά 10 και 3 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ αντίστοιχα.

Η πρώτη, όπως αναφέρει η TτE, ήταν το επακόλουθο της μακράς περιόδου ύφεσης, ενώ η δεύτερη οφείλεται στην υποεκτέλεση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι όχι μόνο καταγράφηκε μείωση της επενδυτικής δαπάνης, αλλά και η ροή νέων επενδύσεων ήταν κάθε χρόνο μικρότερη από τις αποσβέσεις πάγιου κεφαλαίου.

Η σωρευτική μείωση για την περίοδο 2011-2017 ανήλθε σε 69,3 δισ. ευρώ σε σταθερές τιμές 2010 ή 1/3 του ΑΕΠ του έτους 2010.

Γιατί πρέπει να αυξηθούν

Σύμφωνα με την TτE, η αύξηση της δημόσιας επενδυτικής δαπάνης επαναπροσδιορίζει το μέγεθος και τη σύνθεση της εγχώριας ζήτησης και επιφέρει αμεσότερα και ισχυρότερα θετικά αποτελέσματα στη συνολική ζήτηση και στο προϊόν από ό,τι μια αντίστοιχη αύξηση της δημόσιας δαπάνης για κατανάλωση, ενώ δημιουργεί προστιθέμενη αξία, η οποία διαχέεται σε όλους τους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας.

Ειδικότερα:

- Η βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων δημόσιων υπηρεσιών μέσω του εκσυγχρονισμού των δημόσιων υποδομών μειώνει το κόστος λειτουργίας των ιδιωτικών επιχειρήσεων, τις καθιστά περισσότερο ανταγωνιστικές και τις διευκολύνει στην ανάληψη νέων επενδυτικών σχεδίων.

- Η παροχή καλύτερης ποιότητας υπηρεσιών υγείας, εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης επιτρέπει τη βελτίωση της ποιότητας του εγχώριου εργατικού δυναμικού και τη συσσώρευση ανθρώπινου κεφαλαίου και διαμορφώνει υψηλότερο επίπεδο παραγωγικότητας και αμοιβής της εργασίας.

Παράλληλα, η ενίσχυση της Έρευνας και Ανάπτυξης (Ε&Α) δημιουργεί σημαντικές εξωτερικές οικονομίες στον ιδιωτικό τομέα και προάγει την καινοτόμο επιχειρηματικότητα.

Η ενίσχυση της δημόσιας επενδυτικής δαπάνης ενεργοποιεί τη διαδικασία συσσώρευσης φυσικού κεφαλαίου από τον ιδιωτικό τομέα. Σε συνδυασμό μάλιστα με τη συσσώρευση ανθρώπινου κεφαλαίου, αυξάνει τη συνολική παραγωγικότητα της εγχώριας οικονομίας και διαμορφώνει υψηλούς ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης μεσομακροπρόθεσμα.

- Καθιστά τη χώρα ελκυστικό διεθνή επενδυτικό προορισμό, με σημαντικά οφέλη για την εθνική οικονομία, όπως η μεταφορά τεχνογνωσίας και η αύξηση της απασχόλησης, των εισοδημάτων και των δημόσιων εσόδων.

- Ενισχύει το αίσθημα ασφάλειας των πολιτών, ισχυροποιεί το κράτος δικαίου και διαμορφώνει ευνοϊκές συνθήκες για την ομαλή λειτουργία της εγχώριας οικονομικής δραστηριότητας.