Γκάζι στην πυρηνική ενέργεια από το μπλακ άουτ στην Ιβηρική

Στο πυρηνικό μέτωπο που ενισχύεται συνεχώς στην Ευρώπη, η αυξανόμενη επιχειρηματολογία ότι εκτός από τα αιολικά και τα φωτοβολταϊκά, τα ηλεκτρικά συστήματα χρειάζονται και ισχυρά φορτία βάσης όπως η πυρηνική ενέργεια, δείχνει να λειτουργεί ως επιταχυντής των εξελίξεων.

«Χωρίς πυρηνική ενέργεια, το μηδενικό ισοζύγιο ενέργειας είναι αδύνατο», είναι οι φωνές που ακούγονται όλο και πιο συχνά τις τελευταίες εβδομάδες όχι μόνο στην Ισπανία αλλά και στον ευρωπαϊκό Βορρά, όπως στη Γερμανία και τη Δανία, που την περασμένη εβδομάδα ανακοίνωσε ότι εξετάζει την άρση της 40ετούς απαγόρευσης στη χρήση των πυρηνικών.

Τη θεαματική αναθεώρηση της αρνητικής στάσης προς την οποία οδεύει η χώρα με τη μεγαλύτερη συμμετοχή ανανεώσιμων πηγών πανευρωπαϊκά, συνόδευσαν δηλώσεις που δείχνουν πόσο προβληματισμό έχει προκαλέσει το μπλακ άουτ που άφησε χωρίς ρεύμα πάνω από 60 εκατομμύρια ανθρώπους στην άλλη άκρη της ηπείρου.

«Καλή η αιολική και η ηλιακή ενέργεια, αρκεί να υπάρχει άνεμος και ηλιοφάνεια. Πρέπει όμως να υπάρχει και ένα ισχυρό φορτίο βάσης όχι από ορυκτά και είναι γελοίο να αποκλείεται εκ των προτέρων η πυρηνική ενέργεια», δήλωσε στους Financial Times ο πρώην πρωθυπουργός της Δανίας Άντερς Φογκ Ράσμουσεν.

Τη σκυτάλη από τη Δανία πήρε την Παρασκευή μια άλλη κεντροευρωπαϊκή χώρα που μέχρι πρότινος συγκαταλεγόταν στους πολέμιους των πυρηνικών, το Βέλγιο. Σε μια κίνηση που κάποιοι συνδέουν επίσης με το σοκ που προξένησε διεθνώς το ισπανικό μπλακ άουτ, η κυβέρνηση του ευρωσκεπτικιστή Μπαρτ ντε Βέβερ, ανατρέποντας τη μέχρι τώρα ενεργειακή πολιτική της χώρας, ψήφισε με μεγάλη πλειοψηφία νόμο (Bihet Law), ο οποίος καταργεί τη νομοθεσία του 2003 που απαγόρευε την κατασκευή νέων πυρηνικών μονάδων.

Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι οι δύο τελευταίοι πυρηνικοί αντιδραστήρες του Βελγίου (Doel 4 και Tihange 3), που επρόκειτο μετά από παρατάσεις α κλείσουν οριστικά τον Νοέμβριο 2025, θα παραμείνουν στη ζωή.

«Ανοίγοντας την πόρτα σε μια νέα πυρηνική δυναμικότητα, η κυβέρνηση επιβεβαιώνει την επιθυμία της να ενισχύσει την ενεργειακή μας ανεξαρτησία, να εγγυηθεί ανταγωνιστικές τιμές και να επιταχύνει την απαλλαγή της παραγωγής μας από τον άνθρακα», δήλωσε ο υπουργός Ενέργειας της χώρας Mathieu Bihet.

Τι σημαίνει η γαλλο-γερμανική σύμπλευση

Στο μεγάλο ωστόσο comeback της πυρηνικής ενέργειας στην Ευρώπη, τον τόνο των εξελίξεων δίνει η Γερμανία, που φαίνεται να συμπλέει και επίσημα πλέον με τη Γαλλία, όπως αποκάλυψαν χθες οι FT, χωρίς να υπάρξει κάποια διάψευση από το Βερολίνο.

Το δημοσίευμα που επικαλείται Γάλλο αξιωματούχο, σύμφωνα με τον οποίο το Βερολίνο θεωρεί πλέον ότι η πυρηνική ενέργεια πρέπει να αντιμετωπίζεται ισότιμα με τις ΑΠΕ στη νομοθεσία της ΕΕ, έρχεται σε συνέχεια πρόσφατου κοινού άρθρου των Μακρόν-Μερτς στη Le Figaro, για την ανάγκη «ίσης μεταχείρισης εντός ΕΕ κάθε ενεργειακής τεχνολογίας χαμηλών εκπομπών άνθρακα».

Το άρθρο αναδεικνύει και την αμυντική διάσταση της υπόθεσης. Στη λογική ότι η αλλαγή στάσης του Βερολίνου συνδέεται και με την πρόθεση της κυβέρνησης Μερτς να αναζητήσει τρόπους ένταξης της Γερμανίας κάτω από τη γαλλική πυρηνική «ομπρέλα», ως μέσο αποτροπής απέναντι σε μια τυχόν μελλοντική εκδήλωση ρωσικής επίθεσης.

Στα παραπάνω θα πρέπει να συνυπολογίσει κανείς τις πληροφορίες ότι η κυβέρνηση Μερτς εξετάζει κατά πόσο είναι τεχνικά εφικτή η επιστροφή σε λειτουργία των πιο πρόσφατα παροπλισμένων αντιδραστήρων, καθώς και πρόσφατες δημοσκοπήσεις ότι το 55% των Γερμανών είναι υπέρ της πυρηνικής ενέργειας.

Είναι προφανές ότι η γαλλο-γερμανική σύμπλευση δεν θα αφήσει ανεπηρέαστη την πολιτική των Βρυξελλών πάνω στα πυρηνικά. Αλλωστε ο Δανός επίτροπος Ενέργειας Νταν Γιόργκενσεν έχει δηλώσει ότι το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειας χωρίς εκπομπές άνθρακα στην Ευρώπη του 2040 θα πρέπει να προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές, «με σημαντική συμβολή της πυρηνικής ενέργειας».

Σύμφωνα μάλιστα με τους FT, στον απόηχο της γαλλο-γερμανικής σύμπλευσης, υπουργοί Ενέργειας 12 χωρών-μελών της ΕΕ που διαθέτουν πυρηνικές εγκαταστάσεις απέστειλαν την Παρασκευή επιστολή στις Βρυξέλλες με το επιτακτικό αίτημα να αναγνωρίσουν τη «συμπληρωματική φύση της πυρηνικής και της ανανεώσιμης ενέργειας».

Ποιες χώρες εξαιρούνται και η γειτονιά μας

Τούτων δοθέντων, η μόνη χώρα της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης που επιμένει να αντιτίθεται στο comeback της πυρηνικής ενέργειας είναι η Αυστρία, με την Ολλανδία και το Βέλγιο να έχουν αναθεωρήσει τις προηγούμενες δεσμεύσεις τους για κλείσιμο των αντιδραστήρων και τη Σουηδία να δρομολογεί την κατασκευή νέας μονάδας. Στη Φινλανδία, που διαθέτει τον μεγαλύτερο σταθμό στην Ευρώπη (Olkiluoto 3), η κυβέρνηση συνεχίζει ακάθεκτη το πυρηνικό της πρόγραμμα, ενώ στη Βρετανία, κατασκευάζονται ή δρομολογούνται δύο μεγάλες πυρηνικές μονάδες, στο Σόμερσετ και στο Σάφολκ, με κατασκευαστή τη γαλλική EdF.

«Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε μια πυρηνική αναγέννηση να έρχεται στην Ευρώπη και πλέον είναι ξεκάθαρο ότι ακόμη και χώρες αντίθετες, όπως η Δανία και το Βέλγιο, ακολουθούν τη νέα τάση. Είμαι πεπεισμένος ότι και η Ελλάδα θα ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο», αναφέρει στο Euro2day.gr o Διονύσης Χιώνης, συνιδρυτής της Athlos Energy, που προωθεί την ανάπτυξη της πυρηνικής τεχνολογίας.

Είναι αρκετοί όσοι εκτιμούν ότι η έναρξη λειτουργίας των πρώτων μεγάλων αντιδραστήρων στην Τουρκία (2025-2026) και στην Αίγυπτο (2026-2027) αναπόφευκτα θα θέσει σε άλλη διάσταση τη συζήτηση και εδώ. Και πιθανότατα θα οδηγήσει την Ελλάδα στην έναρξη ενός εθνικού δημοσίου διάλογου πάνω στο θέμα, προκειμένου να ληφθούν αποφάσεις.

Στη γειτονιά μας, ο πρόεδρος Ερντογάν ανακοίνωσε πρόσφατα ότι η δοκιμαστική παραγωγή ενέργειας από τον πρώτο πυρηνικό σταθμό της χώρας, αυτόν στο Ακούγιου, αναμένεται στα τέλη του 2025, ενώ σε πλήρη λειτουργία θα τεθεί το 2028. Στη Ρουμανία δρομολογείται ο πρώτος αντιδραστήρας «τσέπης» της ΕΕ και το Βουκουρέστι θα είναι το πρώτο που θα αποκτήσει μικρό αρθρωτό αντιδραστήρα (Small Modular Reactor- SMR), σε συνεργασία με την αμερικανική εταιρεία Nuscale Power.

Συνυπολογίζοντας τα παραπάνω, τις πρόσφατες ανακοινώσεις της κυβέρνησης Μελόνι ότι η Ιταλία θα έχει ξανά πυρηνική ενέργεια μέχρι το 2030 και της νέας βουλγαρικής κυβέρνησης που έχει βάλει στόχο να γίνει η χώρα το «nuclear energy hub» της Ευρώπης με 12 νέους αντιδραστήρες, ένα είναι βέβαιο: την επόμενη δεκαετία, η Ελλάδα θα είναι απολύτως περικυκλωμένη από τη συγκεκριμένη τεχνολογία.