Στο κλαμπ των «16» που στηρίζουν την πυρηνική ενέργεια η Ελλάδα

Μέλος του κλαμπ των χωρών που προωθούν την πυρηνική ενέργεια και το οποίο ενισχύεται συνεχώς στην Ευρώπη, είναι από χθες και επίσημα η Ελλάδα, που συμμετείχε για πρώτη φορά στη σχετική συνάντηση, έστω ως παρατηρητής.

Στον απόηχο μιας ακόμη αναφοράς του πρωθυπουργού για το θέμα, αυτή τη φορά στους FT, ότι «η ΕΕ διαθέτει ελάχιστους πόρους για την πυρηνική ενέργεια», κατά το μίτινγκ της Nuclear Alliance που έλαβε χώρα χθες στο Λουξεμβούργο, στο περιθώριο του Συμβουλίου Υπουργών Ενέργειας, συμμετείχε για πρώτη φορά ως παρατηρητής, ο υφυπ. Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Νίκος Τσάφος.

Στο γκρουπ που έχει ενδυναμωθεί περαιτέρω μετά και το μπλακ άουτ στην Ιβηρική, συμμετέχουν πλέον οι Βουλγαρία, Βέλγιο, Κροατία, Τσεχία, Γαλλία, Φινλανδία, Ουγγαρία, Ιταλία, Ολλανδία, Ρουμανία, Σλοβενία, Σλοβακία, Σουηδία, Πολωνία, Εσθονία και εσχάτως η Ελλάδα.

Στην πράξη, ενάμισι χρόνο μετά την πρώτη επίσημη αναφορά Μητσοτάκη τον Ιούλιο του 2024 από το συνέδριο του Economist ότι η «πυρηνική ενέργεια είναι μονόδρομος για να πετύχουμε το net zero σενάριο», η Ελλάδα έχει κάνει μια σειρά από μικρά βήματα και συμμετέχει πλέον στο μοναδικό ευρωπαϊκό φόρουμ όπου συζητείται το μέλλον των πυρηνικών και η τεχνολογία των μικρών αρθρωτών αντιδραστήρων (SMRs).

Σε μια συγκυρία όπου πυκνώνουν οι φωνές πως η χρηματοδότηση πρέπει να αυξηθεί, οι «16» πλέον συμμετέχοντες εστίασαν μεταξύ άλλων στο αναθεωρημένο report της Κομισιόν «Nuclear Illustrative Programme» (PINC), το οποίο αναγνωρίζει τον σημαντικό ρόλο των πυρηνικών σταθμών στην παροχή ηλεκτρικής ενέργειας βασικού φορτίου και χαμηλών εκπομπών άνθρακα, αλλά κυρίως στην ανάγκη η ΕΕ να διαθέσει πολύ περισσότερους πόρους.

«Η πυρηνική ενέργεια είναι απόλυτα απαραίτητη για το ευρωπαϊκό σύστημα, για να πετύχουμε τους στόχους της κλιματικής ουδετερότητας και της στρατηγικής αυτονομίας», ανέφερε ο κ. Τσάφος, που συντάχθηκε κι αυτός με τη τεχνολογική ουδετερότητα  - «είναι μια αρχή που στηρίζει η Ελλάδα και πρέπει να διέπει την κάθε απόφαση που παίρνουμε», είπε  - κάνοντας λόγο για τη πιθανή εφαρμογή της τεχνολογίας και στη ναυτιλία.

Διεθνώς η τάση είναι προς τα πυρηνοκίνητα πλοία, καθώς τα παραδοσιακά καύσιμα μολύνουν και κοστίζουν, με τους φορείς της ναυτιλίας να έχουν ξεκινήσει μια προσπάθεια όσο το δυνατόν μεγαλύτερου περιορισμού των εκπομπών CO2 στον τομέα αυτό, κάτι που είχε συζητήσει το καλοκαίρι ο Γενικός Διευθυντής της ΙΑΕΑ Ραφαέλ Γκρόσι, τόσο με τον πρωθυπουργό όσο και με τον πρόεδρο της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών.

«Αν και η Ελλάδα δεν έχει πυρηνική ενέργεια επωφελείται από την παρουσία της στο ευρωπαϊκό σύστημα», προσέθεσε ο υφυπ. Περιβάλλοντος και Ενέργειας, τονίζοντας ότι «πρέπει να βλέπουμε το συνολικό κόστος ενός ενεργειακού συστήματος και όχι μόνο το κόστος μιας τεχνολογίας καθαυτό. Κάτι τέτοιο αναδεικνύει τη συνεισφορά της πυρηνικής ενέργειας». 

Σύμφωνα με τις πληροφορίες, το μήνυμα όσων συμμετείχαν στη χθεσινή σύσκεψη της Nuclear Alliance ήταν ότι η Κομισιόν πρέπει να αυξήσει σημαντικά τη χρηματοδότηση για επενδύσεις στη πυρηνική τεχνολογία (παρούσα ήταν και η Γ.Δ/ντρια της DG Ener Ditte Juul Jørgensen) και να βελτιώσει τη πρόσβαση στα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία, προκειμένου να μειωθούν τα δυσθεώρητα κόστη και οι χώρες - μέλη να αποκτήσουν μεγαλύτερη τεχνογνωσία στο αντικείμενο.

Τα στάδια για μια πυρηνική μονάδα

Την ίδια στιγμή που η Κίνα κάνει ραγδαία βήματα στο χώρο, το μεγαλύτερο εμπόδιο για τη παγκόσμια πυρηνική βιομηχανία (World Nuclear Industry Status Report 2025 - WNISR) είναι τα κόστη και η υπέρβαση στα χρονοδιαγράμματα που εκτείνονται πέραν των 10-15 ετών. Στη Γαλλία, την ευρωπαϊκή υπερδύναμη από πλευράς πυρηνικών, το έργο Flamanville-3 ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 2007 και μετά από 18 χρόνια δεν έχει ακόμη τεθεί σε λειτουργία, με το κόστος να έχει υπερτριπλασιαστεί.

Σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση Ατομικής Ενέργειας (IAEA), η ανάπτυξη της υποδομής που είναι απαραίτητη για την υποστήριξη ενός προγράμματος πυρηνικής ενέργειας περνά μέσα από τρία στάδια.

• Το πρώτο στάδιο, από το οποίο φυσικά η Ελλάδα απέχει ακόμη αρκετά, αφορά τη Προκαταρκτική Μελέτη Σκοπιμότητας για μια μονάδα ηλεκτρισμού με καύσιμο την πυρηνική ενέργεια. Στο τέλος αυτού του σταδίου, η χώρα ανακοινώνει την απόφαση να αποκτήσει πρόγραμμα ανάπτυξης πυρηνικής ενέργειας.
• Το δεύτερο αφορά τις προπαρασκευαστικές εργασίες για τη μονάδα (επιλογή τοποθεσίας, τύπος μονάδας, του πλαισίου που άπτεται της ασφάλειας, κ.λπ.) και τον διαγωνισμό για την κατασκευή του πυρηνικού σταθμού μετά τη λήψη της σχετικής απόφασης. Στο τέλος του 2ου αυτού σταδίου, η χώρα ανακοινώνει ότι είναι έτοιμη να δεχτεί προσφορές για την κατασκευή του πρώτου πυρηνικού της σταθμού (2ο ορόσημο).
• Το τρίτο στάδιο αφορά τη δρομολόγηση όλων των δραστηριοτήτων για την υλοποίηση του πυρηνικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής. Στο τέλος αυτής της φάσης, η μονάδα είναι έτοιμη να «μπει στην πρίζα».