Η Ελλάδα πρωταθλήτρια στη μείωση της φοροδιαφυγής

Άλματα στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής καταγράφει η Ελλάδα, με το κενό στην είσπραξη του ΦΠΑ να εκτιμάται πλέον κάτω από 10% για το 2024. Για πρώτη φορά στα χρονικά, το «κενό ΦΠΑ» κινείται κοντά ή κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, όπως υπολογίζεται από την ΕΕ.

Η νέα έκθεση «VAT gap in Europe Report 2025» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αποτυπώνει εξοικονόμηση 2,7 δισ. ευρώ ετησίως. Πρόκειται για περισσότερα έσοδα για το κράτος χωρίς αύξηση φόρων, μόνο από την περιστολή της φοροδιαφυγής στην είσπραξη του ΦΠΑ.

Σύμφωνα με την έκθεση, το 2023 το κενό ΦΠΑ στην Ελλάδα διαμορφώθηκε στο 11,4%, έναντι 12,4% το 2022 και 24% το 2019. Σε μια πενταετία υποχώρησε κατά 55%, ή 12,6 ποσοστιαίες μονάδες.

Οι απώλειες ΦΠΑ το 2023 πλησίασαν τον πανευρωπαϊκό μέσο όρο (9,5%), ενώ μέχρι το 2019 ήταν υπερδιπλάσιες (24% έναντι 11,1%). Τα πρώτα ανεπίσημα στοιχεία για το 2024 δείχνουν μονοψήφιο ποσοστό, στο 9%, κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο της τελευταίας διετίας.

Με βάση τα στοιχεία 2019-2023, η Ελλάδα πρωταγωνιστεί στη μείωση του κενού ΦΠΑ. Ανάμεσα στις χώρες με τις μεγαλύτερες μειώσεις από το 2019 ξεχωρίζουν η Ουκρανία, η Τσεχία, η Αυστρία, η Ολλανδία, η Κροατία, η Σλοβενία, η Ουγγαρία και η Κύπρος.

Συνολικά, η Ελλάδα από 24% το 2019 μειώνει το κενό ΦΠΑ στο 9% το 2024, πετυχαίνοντας πτώση 15 ποσοστιαίων μονάδων και τοποθετείται πολύ μπροστά από κάθε άλλη χώρα της ΕΕ ή και από τα υπό ένταξη κράτη-μέλη.

Σε απόλυτους αριθμούς, ο ΦΠΑ έφερνε απώλειες 4,87 δισ. ευρώ το 2019. Το 2023 οι απώλειες μειώθηκαν στα 2,53 δισ. ευρώ και το 2024 στα 2,12 δισ. ευρώ, εξοικονομώντας επιπλέον 2,7 δισ. ευρώ για το κράτος.

Η εξοικονόμηση αυτή ενίσχυσε το πρωτογενές πλεόνασμα των τελευταίων ετών. Παράλληλα, θεωρείται μόνιμη και επαναλαμβανόμενη, επιτρέποντας στη χώρα να χρηματοδοτεί αυξήσεις μισθών ή μόνιμες παροχές χωρίς να παραβιάζει τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διευκρινίζει ότι το κενό ΦΠΑ δεν αντιπροσωπεύει μόνο φοροδιαφυγή, αλλά περιλαμβάνει και νόμιμες φορολογικές απαλλαγές και μειώσεις που προβλέπει η εθνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία.

Το λεγόμενο «κενό πολιτικής ΦΠΑ» στην Ελλάδα διαμορφώθηκε στο 57,1% του υποθετικού ιδανικού εσόδου το 2023. Δηλαδή, ακόμα και χωρίς φοροδιαφυγή, το Δημόσιο θα εισέπραττε περίπου τα μισά από τα θεωρητικά δυνατά έσοδα λόγω απαλλαγών και μειωμένων συντελεστών.

Στη διετία 2025-2026 αναμένεται περαιτέρω μείωση του κενού ΦΠΑ. Αυτό θα προέλθει από την ενίσχυση των ψηφιακών ελεγκτικών μέτρων, όπως η υποχρεωτική διασύνδεση POS και ταμειακών, το myDATA και η καθολική αποδοχή πληρωμών μέσω IRIS.

Παράλληλα, η μείωση του κενού θα ενισχυθεί από νέες μειώσεις συντελεστών ΦΠΑ κατά 30%, οι οποίες θα τεθούν σε ισχύ από 1ης Ιανουαρίου σε επιπλέον 20 νησιά του Αιγαίου.

ΑΠΕ-ΜΠΕ