Βασίλειο... βακτηρίων τα κινητά υγειονομικών, κίνδυνος για λοιμώξεις

Η χρήση κινητών τηλεφώνων από επαγγελματίες υγείας κατά τη διάρκεια της εργασίας τους σε νοσοκομειακό περιβάλλον έχει αυξηθεί κατακόρυφα τα τελευταία χρόνια. Γερμανική μελέτη αναδεικνύει την ανάγκη να συμπεριληφθεί η καθαριότητα των συσκευών στα βασικά μέτρα υγιεινής και αποφυγής μετάδοσης ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων.

Από τη μελέτη, που έγινε σε δύο φάσεις –το 2012 και το 2021- σε μεγάλο τριτοβάθμιο νοσοκομείο στη Λειψία της Γερμανίας, προέκυψε εντυπωσιακά μεγάλο ποσοστό επιμόλυνσης των συσκευών με μικρόβια (στο 99,3% των συμμετεχόντων), διπλασιασμός των σημαντικών παθογόνων στις οθόνες των κινητών μέσα σε 9 έτη και σημαντική αύξηση στη χρήση των κινητών κατά τη διάρκεια της εργασίας.

Παράλληλα, και παρά την αύξηση της συχνότητας καθαρισμού των smartphones στο ίδιο διάστημα -γεγονός που σχετίζεται με την πανδημία Covid-19- οι μισοί συμμετέχοντες δήλωσαν πως απολυμαίνουν το κινητό τους μόνο όταν είναι εμφανώς λερωμένο.

Η μελέτη

Όπως αναφέρουν οι μελετητές, περίπου 400.000 έως 600.000 νοσοκομειακές λοιμώξεις συμβαίνουν ετησίως στα γερμανικά νοσοκομεία, εκ των οποίων σύμφωνα με μεγάλες ανεξάρτητες επιδημιολογικές μελέτες θα μπορούσαν να αποφευχθούν από 80.000 ως και 180.000 με την πιστή τήρηση των μέτρων υγιεινής. Δεδομένης της σημασίας που διαδραματίζουν οι νοσοκομειακές επιφάνειες στη μετάδοση αναδυόμενων παθογόνων στην υγειονομική περίθαλψη, οι επιστήμονες επιχείρησαν να διερευνήσουν την σημασία των κινητών συσκευών ως πιθανής πηγής διασταυρούμενης μόλυνσης. Παράλληλα, έκαναν σύγκριση της συχνότητας και του μεγέθους του βακτηριακού αποικισμού στις οθόνες των smartphones κατά τη διάρκεια της πανδημίας και πριν από αυτήν.

Στη μελέτη συμμετείχαν συνολικά 295 επαγγελματίες υγείας, από 19 διαφορετικές ειδικότητες, που εργάζονται σε 26 πτέρυγες του νοσοκομείου St. Georg της Λειψίας. Οι δύο στους τρεις (67%) είναι γυναίκες, ενώ η μέση ηλικία τους είναι τα 34 έτη.

Με γραπτή συναίνεση των συμμετεχόντων, έπειτα από ενημέρωση, λήφθηκαν τα κινητά τους τηλέφωνα για μικροβιακό έλεγχο. Ο δειγματολήπτης, ο οποίος ήταν ο ίδιος σε όλες τις περιπτώσεις, αφού απολύμανε τα χέρια του, σάρωσε τις οθόνες των κινητών με στυλεούς συλλογής δειγμάτων και τους έστειλε για ανάλυση.

Ταυτόχρονα οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν ερωτηματολόγιο με πληροφορίες για φύλλο, ηλικία, ειδικότητα, χώρο δραστηριότητας, συνήθειες χρήσης κινητού, συχνότητα καθαρισμού του κ.ά.

Τι έδειξε η ανάλυση

Από τα 295 κινητά τηλέφωνα που ελέγχθηκαν μικροβιολογικά (196 το 2021 και 99 το 2012), βρέθηκε βακτηριακή ανάπτυξη στα 293. Οι πηκτάση αρνητικοί σταφυλόκοκκοι (CNS) ήταν η πιο κοινή ομάδα απομόνωσης και στις δύο περιόδους μελέτης, καθώς ανιχνεύτηκαν στο 88,5% των συσκευών το 2012 και στο 75% το 2021.

Αφού διευκρινίζουν πως «σχεδόν όλα τα βακτήρια που ανιχνεύονται μπορούν να προκαλέσουν λοιμώξεις σε σοβαρά άρρωστους, ειδικά στους ασθενείς με ανοσοκαταστολή», οι μελετητές αναφέρουν πως ξεχώρισαν μια ομάδα απ΄αυτά, που αξιολογούνται ως κλινικά σημαντικά παθογόνα (βλ. Γράφημα). Αυτά ανιχνεύτηκαν στα 21 από τα 99 κινητά το 2012 (ποσοστό 21,2%) και στα 78 από τα 196 το 2021 (ποσοστό 39,8%).

Δηλαδή, σχεδόν διπλασιάστηκαν μεταξύ των δύο περιόδων μελέτης, κι αυτό παρά το γεγονός ότι αυξήθηκε η συχνότητα καθαρισμού των κινητών συσκευών.

Γράφημα: Κλινικά σημαντικά παθογόνα στα smartphones των υγειονομικών το 2012 και το 2021

Οι μισοί δεν τα καθαρίζουν τακτικά

Το 2012 μόνο 23 από τους 99 συμμετέχοντες (23,2%) δήλωσαν ότι καθάριζαν το κινητό τους σε καθημερινή βάση, ενώ το 2021 ο αριθμός τους αυξήθηκε σημαντικά (90 στους 196 ή ποσοστό 45,9%), γεγονός που συνδέεται και με την πανδημία.

Αντίστροφα, το ποσοστό όσων δήλωσαν ότι το καθαρίζουν μόνο όταν είναι εμφανώς λερωμένο μειώθηκε από 68,7% το 2012 (68 στους 99) σε 50,5% το 2021 (99 από τους 196). Ωστόσο, παρά τη δραστική υποχώρηση, το ποσοστό αυτό παραμένει αρκετά υψηλό.

Το 8,1% το 2012 (8 από τους 99) και το 3,6% το 2021 (7 από τους 196) δεν ανέφεραν καθόλου διαδικασίες καθαρισμού των κινητών τους συσκευών. Από την ανάλυση των υποομάδων δεν προέκυψαν στατιστικά σημαντικές διαφορές.

Σημαντική διαφορά μεταξύ των δύο ερευνητικών περιόδων καταγράφεται σε ό,τι αφορά την κατοχή και χρήση του κινητού τηλεφώνου κατά τη διάρκεια της εργασίας. Το 2021 οι 136 από τους 196 επαγγελματίες υγείας δήλωσαν πως έχουν πάντα μαζί τους το κινητό ενώ εργάζονται (ποσοστό 69,4%), έναντι 39,4% το 2012 (39 από τους 99).

Συμπέρασμα

«Η βακτηριακή μόλυνση των smartphones συμβαίνει πριν και μετά την επαφή με τον ασθενή και μπορεί να μετατραπεί σε πηγή διασταυρούμενης μόλυνσης. Ως εκ τούτου, εκτός από την άριστη υγιεινή των χεριών, τα smarthphones πρέπει να απολυμαίνονται προσεκτικά μετά το χειρισμό στην υγειονομική περίθαλψη», αναφέρουν συμπερασματικά οι μελετητές και καταλήγουν: «Οι αλλαγές συμπεριφοράς που σχετίζονται με την πανδημία Covid-19 θα μπορούσαν να έχουν σημαντικό αντίκτυπο εάν εφαρμοστούν με βιώσιμο τρόπο στην καθημερινή κλινική πρακτική».