Ποια στοιχεία προκύπτουν από τις συγχωνεύσεις εταιριών της Σοφοκλέους κατά την τελευταία 15ετία - Οι «πρώτες αγάπες», οι ομηρικοί καβγάδες και το… «στρίβειν με ελαφρά πηδηματάκια» - Έπτα «πιπεράτα» παραδείγματα!

«Προχωρήστε σε deals γιατί χανόμαστε», είναι το μήνυμα που στέλνουν κυβέρνηση, τραπεζίτες και οικονομικοί παράγοντες προς τις επιχειρήσεις όλων των κλάδων, προκειμένου να αμβλυνθούν οι επιπτώσεις από τη βαθιά οικονομική ύφεση και να περιοριστεί ο αριθμός των «λουκέτων».

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των τραπεζών, όπου η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, το υπουργείο Οικονομικών και η Τράπεζα της Ελλάδος δεν σταματούν να προτρέπουν τους τραπεζίτες «να τα βρουν μεταξύ τους».

Παρ' όλα αυτά, όπως άλλωστε υποστηρίζουν και οι αναλυτές, οι συγχωνεύσεις δεν είναι πανάκεια, καθώς δεν μπορούν να λύσουν από μόνες τους τα σοβαρά προβλήματα που έχει προκαλέσει η οικονομική κρίση.

Και επιπρόσθετα, η Ιστορία έχει αποδείξει ότι πολλές από τις επιχειρούμενες συγχωνεύσεις έχουν οδηγήσει σε χαρακτηριστική αποτυχία. Τα επιχειρήματα όσων συνιστούν επιφυλακτικότητα απέναντι στις συγχωνεύσεις εκφράζονται συνήθως με τα παρακάτω δύο γνωμικά: «Αν ενώσεις δύο προβλήματα μαζί, δεν προκύπτει απαραίτητα μία λύση» και «Δεν μπορείς να ενώνεις μήλα με πορτοκάλια»…

Τι λέει η ελληνική εμπειρία επί του θέματος; Είναι αντιφατική. Πρώτον, γιατί τα περισσότερα deals κατέληξαν σε αποτυχία (ευθύνονται, εκτός των άλλων, ο «μεσογειακός χαρακτήρας» των Ελλήνων και η οικογενειοκρατική δομή πολλών επιχειρήσεων). Και δεύτερον, γιατί οι πλείστοι σήμερα μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι της χώρας έχουν προκύψει από επιτυχημένες συγχωνεύσεις…

Από τις γλύκες στους… καβγάδες

Υπάρχει πλήθος περιπτώσεων όπου επιχειρηματικές συμμαχίες ξεκίνησαν με τις καλύτερες προϋποθέσεις και σε κλίμα «αμοιβαίας εκτίμησης, θαυμασμού και συνεργασίας», πλην όμως κατέληξαν σε κόντρες, καβγάδες και… διαζύγια. Αμέσως παρακάτω θα αναφερθούμε σε μερικά μόνο χαρακτηριστικά παραδείγματα.

Η Altec εξαγόρασε την Unisoft του κ. Ανερίκη, αποκτώντας έτσι ένα άλλο χρηματιστηριακό «όχημα» και πρόσβαση στο software των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Στη συνέχεια, όμως, οι σχέσεις των δύο πλευρών επιδεινώθηκαν, με αποτέλεσμα ο κ. Ανερίκης να… «κατέβει από το τρένο».

Ήταν το 2000 όταν η DIS είχε συγχωνευτεί με την Computer Logic του κ. Χατζηνίκου, με στρατηγικό συνεργάτη τη Eurobank. Το deal είχε τότε προβληθεί σε μεγάλο βαθμό, αλλά μετά τα πρώτα «πανηγύρια» ήρθαν οι μεγάλες κόντρες. Η αποχώρηση του κ. Χατζηνίκου από το σχήμα υπήρξε «θορυβώδης» και είχε απασχολήσει για κάμποσο καιρό τις σχολιαστικές στήλες του οικονομικού Τύπου.

Επεισοδιακό τέλος είχε και ο γάμος μεταξύ Δέλτα Πληροφορικής και Singular. Παρά το πολύ καλό κλίμα και τις μεγάλες υποσχέσεις του πρώτου διαστήματος, όλοι σχεδόν οι πρώην βασικοί μέτοχοι της Singular (Τζήκας, Κυριαζής κ.ά.) «την έκαναν» και τώρα ασκούν δικές τους επιχειρηματικές δραστηριότητες. Στη συνέχεια, μέσω μιας σειράς επιχειρηματικών συμφωνιών, προέκυψε η σημερινή Singularlogic.

Φεύγουμε από την πληροφορική και πάμε στην ακτοπλοΐα, όπου οι Επιχειρήσεις Αττικής του κ. Περικλή Παναγόπουλου «τα βρήκαν» με τη Στρίντζης (σήμερα Blue Star Ferries) της ομώνυμης εφοπλιστικής οικογένειας. Πριν οι Επιχειρήσεις Αττικής (Attica Group σήμερα) περάσουν στα χέρια της MIG, ο κ. Γεράσιμος Στρίντζης είχε ρευστοποιήσει τις μετοχές του και είχε αναλάβει τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου στην Hellenic Seaways, που τότε ελέγχονταν από τις Μινωικές Γραμμές… Ήταν από τις πολύ λίγες περιπτώσεις όπου το διαζύγιο ήταν «βελούδινο», γεγονός που θα πρέπει να πιστωθεί και στους δύο γνωστούς επιχειρηματίες.

Ήταν στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας όταν οι οικογένειες Αποστόλου και Λαουτάρη δήλωναν πόσο ευτυχισμένες ήταν και πόσο πολύ εκτιμούσαν η μία την άλλη, όταν είχε ληφθεί η απόφαση συγχώνευσης μεταξύ των σούπερ μάρκετ Atlantic και της γνωστής αλυσίδας (Εύβοια και Σποράδες) Λαουτάρης. «Οι αγάπες και τα φιλιά» των δύο οικογενειών δεν κράτησαν για πολύ και όταν άρχισαν οι δυσκολίες «βγήκαν τα μαχαίρια»… Σε κακά χάλια η Atlantic σήμερα, ρευστοποιεί ό,τι μπορεί προκειμένου να μειώσεις τις υποχρεώσεις της, ενώ η οικογένεια Λαουτάρη έχει ιδρύσει νέα αλυσίδα λιανικής στην Εύβοια, αποκτώντας μάλιστα και καταστήματα που εγκαταλείπει η παραπαίουσα Atlantic.

Ήταν το 2007 όταν η Νηρεύς Ιχθυοκαλλιέργειες εξαγόρασε την Kego του κ. Γκογκορόζη. Ο τελευταίος έχει αποχωρήσει από τον όμιλο και έχει ιδρύσει ανταγωνιστική εταιρία, ωστόσο παρήγορο για την εισηγμένη είναι ότι η δραστηριότητα της πρώην Kego (που παραμένει στον όμιλο Νηρέα) ακολουθεί πολύ ικανοποιητική πορεία.

Στον ασφαλιστικό τομέα, η Εμπορική Τράπεζα απέκτησε την πλειοψηφία της πολυμετοχικής Metrolife κατά ένα μέρος με μετρητά και κατά ένα άλλο μέρος εισφέροντας την τότε θυγατρική της Ιονική Ζωής. Στη συνέχεια, η Metrolife συγχωνεύτηκε με τη Φοίνιξ, την άλλη ασφαλιστική εταιρία του ομίλου που δραστηριοποιούνταν στους γενικούς κλάδους. Κάποια χρόνια αργότερα, οι βασικοί συντελεστές της Metrolife (Καπουράνης κ.ά.) αποχώρησαν από το σχήμα και δραστηριοποιήθηκαν στον ευρύτερο χώρο των ασφαλειών. Το ενοποιημένο σχήμα Φοίνιξ - Metrolife πήγαινε από το κακό στο χειρότερο και έτσι οι Γάλλοι ιδιοκτήτες της Εμπορικής Τράπεζας το «έσπρωξαν» στην πολυεθνική Groupama.

Και η θετική πλευρά…

Από την άλλη πλευρά, βέβαια, δεν είναι λίγες και οι περιπτώσεις των επιτυχημένων συγχωνεύσεων. Για παράδειγμα, οι τρεις μεγάλοι σήμερα κατασκευαστικοί όμιλοι της χώρας είναι εκείνοι που προχώρησαν εκουσίως (και όχι με την απειλή του νόμου περί κατασκευαστικών πτυχίων επί υπουργίας Κ. Λαλιώτη) σε συγχωνεύσεις.

Έτσι, το σημερινό σχήμα του ομίλου ΕΛΛΑΚΤΩΡ έχει προέλθει ως αποτέλεσμα της ένωσης δυνάμεων των εταιριών Άκτωρ, Ελληνική Τεχνοδομική, ΤΕΒ. Παντεχνική και Κ.Ι. Σαραντόπουλος. Βέβαια, έχουν κατά καιρούς ακουστεί πολλά για τις σχέσεις των βασικότερων μετόχων της Ελλάκτωρ (οικογένειες Μπόμπολα και Καλλιτσάντζη), ωστόσο το μετοχικό και διοικητικό αυτό σχήμα εξακολουθεί να βρίσκεται σε ισορροπία εδώ και περίπου 13 χρόνια.

Αποτέλεσμα τέτοιων συνεργασιών είναι και οι άλλες δύο μεγάλες κατασκευαστικές δυνάμεις: Η ΓΕΚΤΕΡΝΑ έχει προέλθει από τη σύμπραξη των εταιριών των κ. Κάμπα και Περιστέρη, ενώ η J&P Άβαξ από τη συγχώνευση της Άβαξ του κ. Κων/νου Κουβαρά και του κυπριακού ομίλου J&P (μετά εξαγοράστηκε και η Αθηνά).

Στον τραπεζικό τομέα, οι περισσότερες από τις μεγαλύτερες σήμερα τράπεζες έχουν βοηθηθεί από συγχωνεύσεις του παρελθόντος. Ενδεικτική η περίπτωση της Eurobank, που στο διάβα της «απορρόφησε» ιδρύματα όπως η Τράπεζα Αθηνών, η Interbank και κυρίως η Τράπεζα Εργασίας. Όσοι τριγμοί και αν δημιουργήθηκαν στην τελευταία περίπτωση (η βάση των στελεχών της παλαιάς Εργασίας που αποχώρησαν έχει δημιουργήσει την Probank), το γενικό άθροισμα δείχνει να είναι θετικό.

Η Τράπεζα Πειραιώς μεγάλωσε ενσωματώνοντας και άλλες τράπεζες, όπως η ΕΤΒΑ, η Μακεδονίας-Θράκης και η Χίου του ομίλου Βαρδινογιάννη, ενώ η Marfin-Λαϊκή προέκυψε από τη συμπόρευση της Marfin Bank, της Εγνατίας (όιλος Θεοχαράκη) και της Λαϊκής Τράπεζας Κύπρου.