Ένα βήμα πιο κοντά Ιράν-ΗΠΑ: Απελευθερώθηκαν 5 Αμερικανοί

Προσγειώθηκε στην Ντόχα του Κατάρ το αεροπλάνο που μετέφερε τους πέντε Αμερικανούς πολίτες που απελευθερώθηκαν από το Ιράν, στο πλαίσιο της ανταλλαγής κρατουμένων που συμφώνησαν Ουάσιγκτον και Τεχεράνη.

Στο πλαίσιο της συμφωνίας, πέντε Ιρανοί κρατούμενοι θα απελευθερωθούν και σε αντάλλαγμα πέντε Αμερικανοί πολίτες που κρατούνται στο Ιράν θα παραδοθούν στην αμερικανική πλευρά.

Εν τω μεταξύ, το Κατάρ ελπίζει ότι αυτή η σπάνια στιγμή συνεργασίας θα βοηθήσει ώστε να υπάρξουν σημεία προόδου σε άλλες μακροχρόνιες διαμάχες, συμπεριλαμβανομένης της πυρηνικής συμφωνίας του 2015 που θεωρείται νεκρή μετά την αποχώρηση του πρώην προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ το 2018. Άλλοι είναι πιο δύσπιστοι.

Σε ανακοίνωσή του, ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν ευχαρίστησε τις κυβερνήσεις του Κατάρ, του Ομάν, της Ελβετίας και της Νότιας Κορέας για τη βοήθειά τους στη διασφάλιση της απελευθέρωσης των Αμερικανών. Οι πέντε κρατούμενοι στο Ιράν «επιτέλους επιστρέφουν σπίτι τους», είπε. 

«Ευχαριστώ ιδιαιτέρως τον εμίρη του Κατάρ σεΐχη Ταμίμ μπιν Χαμάντ και τον σουλτάνο του Ομάν Χαϊθάμ μπιν Ταρίκ, που και οι δύο συνέβαλαν στη διευκόλυνση αυτής της συμφωνίας κατά τη διάρκεια πολλών μηνών δύσκολης διπλωματίας», τόνισε ο Μπάιντεν.

Δεσμεύτηκε παράλληλα να «συνεχίσει να επιβάλλει κυρώσεις στο Ιράν για τις προκλητικές του ενέργειες στην περιοχή».

Ο Ιρανός πρόεδρος Εμπραχίμ Ραϊσί δήλωσε πως η απελευθέρωση πέντε Αμερικανών κρατουμένων από την Τεχεράνη ήταν «ξεκάθαρα ανθρωπιστική ενέργεια», που ενδεχομένως «θα αποτελέσει βήμα βάσει του οποίου στο μέλλον μπορούν να γίνουν κι άλλες ανθρωπιστικές ενέργειες», όπως είπε σε δημοσιογράφους μετά την άφιξή του στη Νέα Υόρκη για να παραστεί στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών.

Ιράν και ΗΠΑ παραμένουν σκληροί αντίπαλοι για σειρά θεμάτων, όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ισλαμική Δημοκρατία και για η συγκέντρωση αμερικανικού στρατού στον Κόλπο για την προστασία των ναυτιλιακών δρόμων.

Πρόκειται για ένα μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης, ένα σκαλοπάτι, για το οποίο η κυβέρνηση Μπάιντεν εργάζεται εδώ και πολλούς μήνες, δηλώνει στο BBC η Sanam Vakil, διευθύντρια προγράμματος για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική στο think tank Chatham House.

Σε μια προσπάθεια να δείξουν ότι δεν εγκαταλείπουν την πίεση κατά του Ιράν, οι ΗΠΑ εν των μεταξύ πρόκειται να ανακοινώσουν νέες κυρώσεις κατά του πρώην προέδρου Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ και του Υπουργείου Πληροφοριών και Ασφάλειας του Ιράν, δήλωσαν δύο ανώτεροι αμερικανοί αξιωματούχοι που επικαλείται το Bloomberg υπό τον όρο ανωνυμίας. 

Εχουν προηγηθεί μήνες μυστικής διπλωματίας μεταξύ Τεχεράνης και Ουάσιγκτον, μέσω συνομιλητών όπως το Ομάν και το Κατάρ. Βάσει της συμφωνίας, οι ΗΠΑ επιτρέπουν στο Ιράν να αποκτήσει πρόσβαση σε 6 δισ. δολάριο από πετρέλαιο, που είχαν παγώσει σε τράπεζες της Νότιας Κορέας λόγω κυρώσεων.

Και ενώ Αμερικανοί αξιωματούχοι υποστήριξαν ότι δεν υπάρχει μεγαλύτερη συμφωνία στα σκαριά, έχουν αναγνωρίσει κατ' ιδίαν ότι η απελευθέρωση των κρατουμένων αίρει ένα εμπόδιο στην ευρύτερη διπλωματία με στόχο την αποκατάσταση των ορίων στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.

Όλα αυτά αποτελούν, ευρύτερα, μέρος της προσπάθειας της κυβέρνησης Μπάιντεν να μειώσει τις εντάσεις στη Μέση Ανατολή. Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους, με κυρίαρχο το Ισραήλ, ανησυχούν ότι το Ιράν σκοπεύει να κατασκευάσει πυρηνικά όπλα που θα μπορούσαν να προκαλέσουν κούρσα εξοπλισμών στην περιοχή.

Οι εξαγωγές πετρελαίου του Ιράν έχουν εκτοξευθεί στο τρέχον διπλωματικό τοπίο, με τις περισσότερες αποστολές να κατευθύνονται προς την Κίνα. Ορισμένοι Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν αναγνωρίσει ιδιωτικά ότι χαλαρώνει σταδιακά η επιβολή των ενεργειακών κυρώσεων στην Τεχεράνη.

Τους τελευταίους μήνες, το Ιράν έχει επιβραδύνει την παραγωγή ουρανίου, σε μια σειρά ενδείξεων ότι μπορεί να είναι έτοιμο να επανέλθει σε ευρύτερες συνομιλίες. Ωστόσο, εξακολουθεί να υπάρχει ένταση. Το Σαββατοκύριακο ο ΟΗΕ κατηγόρησε την Τεχεράνη ότι αρνήθηκε την πρόσβαση σε ορισμένους επιθεωρητές.