Τουρκία: Σε υψηλό πέντε ετών τα επιχειρηματικά δάνεια σε ξένο νόμισμα

Την ώρα που οι τουρκικές εταιρείες ποντάρουν στη σταθερότητα της λίρας, παράλληλα συσσωρεύουν χρέος σε ξένο νόμισμα το οποίο έχει φθάσει στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων πέντε ετών, όπως αναφέρει σε δημοσίευμά του το διεθνές ειδησεογραφικό πρακτορείο Bloomberg. 

Οι επιχειρήσεις στη γείτονα επιλέγουν δάνεια σε ευρώ και δολάριο για να αποφύγουν τις υψηλές πληρωμές τόκων στην πατρίδα τους, από τη στιγμή που η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας διατηρεί τα επιτόκια υψηλότερα από το 40% για να ελέγξει τον πληθωρισμό. Τα δάνεια σε ξένο νόμισμα που εκταμιεύθηκαν στα τέλη Ιανουαρίου έφθασαν στα 170,4 δισ. δολάρια, σχεδόν κατά ένα τρίτο αυξημένα σε σχέση με ένα χρόνο νωρίτερα, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία από την τραπεζική ρυθμιστική αρχή της χώρας.

Η συσσώρευση εξωτερικού χρέους έχει επιδεινώσει τις οικονομικές συνθήκες στην Τουρκία στο παρελθόν, καθώς οι εταιρείες που λαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων τους σε λίρες δυσκολεύονται να αποπληρώσουν τα δάνεια στο εξωτερικό, όταν το τοπικό νόμισμα χάνει σε αξία. Αυτή τη φορά, τα συγκριτικά υψηλά επιτόκια της κεντρικής τράπεζας αναμένεται να κρατήσουν σταθερή οποιαδήποτε υποτίμηση της λίρας -σε αντίθεση με το 2018 και το 2021, όταν η πολιτική των χαμηλών επιτοκίων της κυβέρνησης σήμαινε ότι το νόμισμα δεν είχε δίχτυ ασφαλείας.

Το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο για τα δάνεια σε ευρώ και δολάρια διαμορφώθηκε στο 6% και 8%, αντίστοιχα, τον περασμένο μήνα, σε σύγκριση με το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο 55% για τα εμπορικά δάνεια σε λίρα. Ταυτόχρονα, η κεντρική τράπεζα λαμβάνει μέτρα για τον έλεγχο του ύψους του ξένου χρέους που μπορούν να δανειστούν οι εταιρείες από τις τοπικές τράπεζες.

«Το κόστος είναι πιο ευνοϊκό», δήλωσε ο Αλπέρ Αλκμανέρ, ιδιοκτήτης εταιρείας καλλυντικών με έδρα την Κωνσταντινούπολη. «Αλλά γίνεται όλο και πιο δύσκολη η πρόσβαση σε αυτά τα δάνεια».

Η συσσώρευση του χρέους έχει μπει στο «στόχαστρο» της κεντρικής τράπεζας φέτος. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής μείωσαν τον ρυθμό με τον οποίο επιτρέπεται στις τράπεζες να αυξάνουν τον συνολικό δανεισμό τους σε ξένο νόμισμα κάθε μήνα, πρώτα από 1,5% σε 1% τον Ιανουάριο και στη συνέχεια σε 0,5% τον Μάρτιο.

Ο Αλκμανέρ υποστηρίζει ότι οι προηγούμενες νομισματικές κρίσεις της Τουρκίας τον δίδαξαν να διατηρεί τις λήξεις του εξωτερικού δανεισμού του όσο το δυνατόν πιο σύντομες. Αυτές τις μέρες παίρνει ως επί το πλείστον δάνεια διάρκειας πέντε έως έξι μηνών.

Πίσω στο 2018, τα δάνεια σε ξένο νόμισμα αντιστοιχούσαν στο 65% του ΑΕΠ της Τουρκίας , σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας. Η λίρα κατέρρευσε περίπου 30% εκείνη τη χρονιά.

Στροφή στην πολιτική

Η πολιτική χαμηλών επιτοκίων της κεντρικής τράπεζας, που προωθήθηκε κυρίως από τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τροφοδότησε τα μαζικά sell-offs  της τουρκικής λίρας στο παρελθόν.

Μετά την επανεκλογή του το 2023, ο Ερντογάν έχει επιτρέψει περισσότερο ορθολογισμό στη νομισματική πολιτική και το βασικό επιτόκιο έφθασε έως και το 50% πέρυσι. Η ανατίμηση της λίρας σε όρους προσαρμοσμένους στον πληθωρισμό μπορεί να αποδοθεί σε αυτά τα υψηλά επιτόκια, λένε αξιωματούχοι, και τα κέρδη του νομίσματος έχουν προκαλέσει εισροές από το εξωτερικό.

Κατά τη συνεδρίασή της στις 6 Μαρτίου, η κεντρική τράπεζα μείωσε το βασικό της επιτόκιο κατά 250 μονάδες βάσης στο 42,5%, ενώ ο πληθωρισμός ανέρχεται στο 39%.

«Η δέσμευση να συνεχιστεί η πραγματική ανατίμηση της λίρας έχει αυξήσει τη ζήτηση για δάνεια σε ξένο νόμισμα», δήλωσε ο Καγκντάς Ντογκάν, διευθυντής ερευνών στην Tera Investment με έδρα την Κωνσταντινούπολη.

Οι αυστηρότεροι περιορισμοί στον δανεισμό και η σταδιακή χαλάρωση της κεντρικής τράπεζας σημαίνουν ότι τα δάνεια σε ξένο νόμισμα θα χάσουν την ελκυστικότητά τους, σύμφωνα με τον ίδιο, ο οποίος προβλέπει ότι ο ετήσιος ρυθμός αύξησης των δανείων σε ξένο νόμισμα θα πέσει σε μονοψήφιο ποσοστό από περίπου 30% στα τέλη Ιανουαρίου.