Ωρα της κρίσης για Φον ντερ Λάιεν και Pfizergate

Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφαίνεται για τα μυστικά μηνύματα που αντάλλαξε με τον Μπουρλά της Pfizer, πριν κλείσει συμβόλαιο δισεκατομμυρίων για τα εμβόλια κατά της Covid.

Δημοσιεύθηκε: 12 Μαΐου 2025 - 09:48

Η παρακαταθήκη της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ως προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα τεθεί υπό σοβαρή δοκιμασία αυτή την εβδομάδα, καθώς το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναμένεται να αποφανθεί για την υπόθεση των μυστικών μηνυμάτων που αντάλλαξε με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Pfizer Άλμπερτ Μπουρλά, κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για το συμβόλαιο αξίας δισεκατομμυρίων για εμβόλια κατά της Covid.

Σε μια απόφαση που αναμένεται να καθορίσει τη φήμη της, το ΔΕΕ θα αποφανθεί εάν η άρνηση της Επιτροπής να δημοσιοποιήσει τα μηνύματα παραβίασε τους κανόνες διαφάνειας, σημειώνει το Politico.

Η απόφαση της Τετάρτης, για την υπόθεση που έγινε γνωστή και ως «Pfizergate», θα έχει ευρείες συνέπειες για τον τρόπο με τον οποίο τα κορυφαία στελέχη της ΕΕ διεξάγουν τις υποθέσεις τους κεκλεισμένων των θυρών και μπορεί να σκιάσει τη δεύτερη θητεία της Φον ντερ Λάιεν, η οποία ξεκίνησε μόλις την 1η Δεκεμβρίου.

Το επίμαχο ζήτημα είναι αν τα μηνύματα κειμένου πρέπει να θεωρούνται επίσημα έγγραφα και, κατά συνέπεια, να υπόκεινται σε δημοσιοποίηση για λόγους διαφάνειας. Ενώ ακτιβιστές και ανεξάρτητοι παρατηρητές υποστηρίζουν ότι πρέπει να αντιμετωπίζονται ισότιμα με άλλα μέσα επίσημης επικοινωνίας, η Επιτροπή διαφωνεί.

Η υπόθεση αποτελεί νομική πρόκληση για τη Φον ντερ Λάιεν, καθώς όχι μόνο ενέκρινε προσωπικά τη μεγαλύτερη σύμβαση εμβολίων της ΕΕ, αξίας δισεκατομμυρίων ευρώ, αλλά είναι επίσης επικεφαλής του θεσμικού οργάνου που είναι επιφορτισμένο με την τήρηση του ενωσιακού δικαίου, το οποίο περιλαμβάνει τις αρχές της διαφάνειας και της λογοδοσίας. Αν το δικαστήριο αποφανθεί εναντίον της, αυτό θα αποτελέσει ισχυρό επιχείρημα για τους επικριτές της.

Η υπόθεση ξεκίνησε από τους New York Times και τον πρώην επικεφαλής του γραφείου τους στις Βρυξέλλες, όταν η Επιτροπή αρνήθηκε το 2022 να δημοσιοποιήσει τα επίμαχα μηνύματα. Η ύπαρξή τους αποκαλύφθηκε σε συνέντευξη του Άλμπερτ Μπουρλά στους Times τον Απρίλιο του 2021, όπου περιέγραψε τα μηνύματα ως παράγοντα ενίσχυσης της εμπιστοσύνης και διευκόλυνσης των διαπραγματεύσεων για τη συμφωνία. Η συμφωνία, που οριστικοποιήθηκε τον Μάιο του 2021, περιελάμβανε την αγορά έως και 1,8 δισεκατομμυρίων δόσεων του εμβολίου Pfizer-BioNTech κατά της Covid-19.

Η Ευρωπαία διαμεσολαβήτρια Έμιλι Ο’Ράιλι έκρινε το 2022 ότι η άρνηση της Επιτροπής να αναζητήσει τα μηνύματα συνιστούσε κακοδιοίκηση και έκανε λόγο για «σήμα αφύπνισης» προς τα θεσμικά όργανα της ΕΕ. Επέκρινε τη Φον ντερ Λάιεν προσωπικά, κατηγορώντας την ότι καλλιεργεί πολιτισμό «συγκάλυψης» και απουσίας διαφάνειας. Επέκρινε επίσης την απουσία της από τη μοναδική ακροαματική διαδικασία που έχει πραγματοποιηθεί.

Σε δήλωσή της στο Politico, η Επιτροπή παραδέχτηκε την ανταλλαγή των μηνυμάτων, τονίζοντας ότι πραγματοποιήθηκαν εν μέσω παγκόσμιας κρίσης και πως «δεν σημαίνει ότι οι διαπραγματεύσεις για τη σύμβαση έγιναν μέσω αυτών». Η Επιτροπή υπερασπίστηκε επίσης το έργο της στον τομέα της διαφάνειας, επισημαίνοντας ότι έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος τα τελευταία χρόνια.

Η Φον ντερ Λάιεν αντιμετωπίζει αυξανόμενη πίεση και από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO), η οποίο ερευνά σοβαρά οικονομικά εγκλήματα εις βάρος των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ. Τον Μάρτιο, η επικεφαλής της EPPO Λάουρα Κοβέσι επιβεβαίωσε ότι αξιωματούχοι της Επιτροπής έχουν ήδη δώσει καταθέσεις για τον τρόπο διεξαγωγής των διαπραγματεύσεων. Η EPPO δήλωσε ότι δεν θα σχολιάσει περαιτέρω, λόγω της εν εξελίξει έρευνας.