Ευρωπαϊκό πρεσάρισμα στο Βέλγιο για τα παγωμένα ρωσικά assets

Το Βέλγιο δέχεται ολοένα και μεγαλύτερες πιέσεις να επιτρέψει τη χρήση των δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για τη χορήγηση ενός «δανείου αποζημιώσεων» προς την Ουκρανία, μετά τη μεταστροφή της στάσης του Βερολίνου και άλλων δυτικών πρωτευουσών.

Περίπου 190 δισ. ευρώ ρωσικών κρατικών περιουσιακών στοιχείων, τα οποία φυλάσσονται στη Euroclear, το κεντρικό αποθετήριο κινητών αξιών που εδρεύει στις Βρυξέλλες, πάγωσαν σε απάντηση της πλήρους κλίμακας εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022. Ωστόσο, πολλές δυτικές χώρες -συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, της Γερμανίας και του Βελγίου- δίσταζαν να αξιοποιήσουν τα κεφάλαια αυτά, φοβούμενες νομικές και χρηματοοικονομικές συνέπειες.

Η στάση της Ευρώπης έχει αλλάξει τις τελευταίες εβδομάδες, ιδίως μετά την έκκληση της κυβέρνησης Τραμπ προς τους συμμάχους της G7 να κατασχέσουν ή διαφορετικά να αξιοποιήσουν τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, προκειμένου να χρηματοδοτήσουν την άμυνα της Ουκρανίας, σύμφωνα με έγγραφο θέσης των ΗΠΑ που περιήλθε στην κατοχή των Financial Times.

Ο καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς έγραψε πρόσφατα σε άρθρο γνώμης στους FT ότι 140 δισ. ευρώ από τα κεφάλαια αυτά θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν ως δάνειο για τον εξοπλισμό της Ουκρανίας. Έκτοτε, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε το πώς θα μπορούσε να δομηθεί ένα τέτοιο «δάνειο αποζημιώσεων», υποστηρίζοντας ότι η Μόσχα πρέπει να επωμιστεί το κόστος του παράνομου πολέμου του προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν.

Ωστόσο, ο πρωθυπουργός του Βελγίου Μπαρτ ντε Βέβερ ζήτησε από τις άλλες 26 χώρες της ΕΕ να αναλάβουν τους νομικούς και οικονομικούς κινδύνους που συνδέονται με το δάνειο και να εγγυηθούν το πλήρες ποσό, ώστε να αποφευχθεί η πιθανότητα να κληθεί το Βέλγιο να το αποπληρώσει.

Η στάση του έχει προκαλέσει επικρίσεις από άλλες πρωτεύουσες, ιδίως καθώς τα κέρδη της Euroclear υπόκεινται σε βελγικό εταιρικό φόρο.

«Το Βέλγιο πέρασε τρία χρόνια λέγοντας ότι η Euroclear είναι βελγική -και άρα και τα οφέλη της», δήλωσε ένας ανώτερος Ευρωπαίος διπλωμάτης που συμμετέχει στις σχετικές συνομιλίες. «Τώρα που θέλει να μοιραστεί τους κινδύνους, ισχυρίζεται ότι η Euroclear είναι ευρωπαϊκή».

Η υπομονή με τους Βέλγους αξιωματούχους εξαντλείται, ανέφεραν τρεις διπλωμάτες που εμπλέκονται στις προετοιμασίες για τον επόμενο γύρο συνομιλιών της ΕΕ την Τετάρτη.

Άλλες πρωτεύουσες υποστηρίζουν ότι η δύσκολη θέση της Ουκρανίας απαιτεί αλληλεγγύη, επισημαίνοντας ότι η Πολωνία συμφώνησε να φιλοξενήσει τον κύριο κόμβο εφοδιασμού όπλων προς την Ουκρανία, ενώ η Δανία να στείλει μαχητικά αεροσκάφη F-16 στο Κίεβο, χωρίς να ζητήσει καταμερισμό κινδύνων από άλλους.

«Δεν υπάρχουν πλέον εύκολες επιλογές», δήλωσε άλλος Ευρωπαίος διπλωμάτης. «Όλοι πρέπει να κάνουν ό,τι μπορούν».

«Πιστεύουμε ότι οι κίνδυνοι για το Βέλγιο είναι μάλλον περιορισμένοι», δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ. «Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει καθόλου κίνδυνος, ούτε ότι δεν θέλουμε να διεξαγάγουμε μια πολύ σοβαρή συζήτηση με το Βέλγιο… Όμως οι κίνδυνοι αυτοί είναι μάλλον διαχειρίσιμοι».

Η Επιτροπή, με την υποστήριξη της πλειοψηφίας των πρωτευουσών της ΕΕ, υποστηρίζει ότι το δάνειο έχει δομηθεί κατά τρόπο που δεν συνιστά κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων και υπενθυμίζει ότι δικαστικές αποφάσεις εκτός ΕΕ δεν αναγνωρίζονται εντός της Ένωσης.

Ωστόσο, η βελγική κυβέρνηση δήλωσε ότι «το τρέχον σχέδιο που κυκλοφορεί δεν είναι ικανοποιητικό» και ότι οι ενδεχόμενες υποχρεώσεις δεν αντιμετωπίζουν το ζήτημα της κάλυψης κινδύνου.

Η ΕΕ επιδιώκει να εγκρίνει το δάνειο των 140 δισ. ευρώ έως τον Δεκέμβριο, με τις πρώτες εκταμιεύσεις να προγραμματίζονται για το δεύτερο τρίμηνο του 2026.

Σύμφωνα με στοιχεία της Euroclear, από το 2022 η βελγική κυβέρνηση έχει εισπράξει 3,6 δισ. ευρώ σε φόρους από τα κέρδη που προέρχονται από περιουσιακά στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας και άλλων ρωσικών οντοτήτων που υπόκεινται σε κυρώσεις της ΕΕ. Η βελγική κυβέρνηση δήλωσε ότι τα φορολογικά αυτά έσοδα έχουν δεσμευθεί εξ ολοκλήρου για τη στήριξη της Ουκρανίας.

Ωστόσο, δεν έχει μεταφερθεί όλο το ποσό στο Κίεβο.

Η στάση του Ντε Βέβερ ενόχλησε ορισμένους Ευρωπαίους ηγέτες κατά την πρόσφατη σύνοδο κορυφής στην Κοπεγχάγη, ανέφεραν αξιωματούχοι που ενημερώθηκαν για τις συζητήσεις. Επεσήμαναν επίσης το σχετικά χαμηλό επίπεδο στρατιωτικής στήριξης της Ουκρανίας από το Βέλγιο τα τελευταία τρία χρόνια, σε σύγκριση με τη Δανία, τη Σουηδία και τη Γερμανία, που έχουν προσφέρει πολύ περισσότερα.

Βέλγοι αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι η θέση του Ντε Βέβερ είναι δικαιολογημένη, καθώς υπερασπίζεται το εθνικό του συμφέρον. «Έχει αξία να τους κοιτάς στα μάτια και να τους λες πού βρίσκονται οι κόκκινες γραμμές», είπε ένας εξ αυτών.

Άλλοι ηγέτες της ΕΕ, ωστόσο, υποστηρίζουν ότι η έλλειψη ευελιξίας του αρχίζει να έχει αντίστροφα αποτελέσματα. «Ποια είναι η εναλλακτική;» δήλωσε στους FT η πρωθυπουργός της Δανίας Μέτε Φρεντέρικσεν, όταν ρωτήθηκε για την αντίθεση στο σχέδιο των δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων. «Πρέπει να βρούμε έναν τρόπο χρηματοδότησης -και αν δεν είναι αυτός, τότε δεν έχω ακούσει καμία [άλλη] πρόταση».