Τα ζόμπι σβήνουν τη φωτιά

Η διαδικασία της δημιουργικής καταστροφής του Σουμπέτερ και της μεγάλης μεταβλητότητας που τη συνοδεύει θεωρείτο απαραίτητο κομμάτι του χρηματοοικονομικού συστήματος πριν από τη Μεγάλη Ύφεση του 2008. Όμως,  αυτό δεν συμβαίνει πλέον.

Ένα από τα αποτελέσματα της επεκτατικής νομισματικής πολιτικής των μηδενικών επιτοκίων παρέμβασης και των μαζικών αγορών κρατικών και ιδιωτικών τίτλων (QE) από EKT, Fed κ.λπ. είναι οι επονομαζόμενες εταιρείες-ζόμπι. Πρόκειται για εταιρείες που ζουν στο λυκόφως μεταξύ ζωντανών και νεκρών. Λειτουργούν επειδή καλύπτουν τους τόκους των δανείων που έχουν λάβει, αλλά δεν μπορούν να επενδύσουν ούτε υπάρχει προοπτική αποπληρωμής των χρεών τους. Μάλιστα, κάποια προγράμματα που στοχεύουν στην αντιμετώπιση της πανδημίας, ακόμη και στην Ελλάδα, εκτιμάται πως οδηγούν προς την ίδια κατεύθυνση και ίσως αβγατίζουν τον αριθμό των ζόμπι. 

Δεν υπάρχει κάποια εκτίμηση για το πλήθος των εταιρειών που εμπίπτουν στην κατηγορία στη χώρα μας. Όμως, μάλλον είναι πάρα πολλές, κάθε είδους και η ύφεση ευνοεί την αύξησή τους. Το ερώτημα που έχει τεθεί κατά καιρούς είναι κατά πόσο είναι ωφέλιμο να διατηρούνται εν ζωή τέτοιες εταιρείες. Ως γνωστόν, μια άποψη υποστηρίζει πως τα ζόμπι πρέπει να κλείσουν για να απελευθερωθούν πόροι -άνθρωποι και φυσικό κεφάλαιο- για πιο παραγωγικές δουλειές και επενδύσεις. Το παράδειγμα της Ιαπωνίας έρχεται συχνά στο προσκήνιο. Κι αυτό γιατί οι πολιτικές δεκαετιών έχουν δημιουργήσει ένα στρατό από τέτοιες εταιρείες, συμβάλλοντας στους πολύ χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης της οικονομίας της το ίδιο διάστημα.

Όμως, ο Αλμπερτ Έντουαρντς, επικεφαλής  της επενδυτικής στρατηγικής της Société Générale, έδωσε πρόσφατα μια άλλη διάσταση στον ρόλο των εταιρειών-ζόμπι στις Δυτικές οικονομίες και την πορεία των αγορών. Σημειωτέον ότι ο ίδιος ήταν και είναι αισιόδοξος για τα ομόλογα αλλά όχι για τις μετοχές, παρότι αναγνωρίζει ότι το σημείο καμπής πιθανόν πλησιάζει.

Το βασικό ερώτημα στο οποίο κλήθηκε να απαντήσει, ήταν κατά πόσο θα μπορούσε να υπάρξει αναζωπύρωση του πληθωρισμού, λόγω της μεγάλης αύξησης της προσφοράς χρήματος. Κάτι τέτοιο θα ήταν πολύ αρνητικό για την αγορά των ομολόγων και θα δημιουργούσε χάος στην άσκηση της νομισματικής και λιγότερο δημοσιονομικής πολιτικής. Όμως, ο Έντουαρντς έχει μια άλλη προσέγγιση στο θέμα. Η μεγάλη αύξηση της προσφοράς χρήματος οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στην αύξηση του τραπεζικού δανεισμού προς εμπορικές και βιομηχανικές εταιρείες, τονίζει. Αρκετές από τις τελευταίες είναι ζόμπι. Λόγω του δανεισμού των ζόμπι από το τραπεζικό σύστημα, η αύξηση της προσφοράς χρήματος οδηγεί σε αποπληθωρισμό αντί για πληθωρισμό, σύμφωνα με τον ίδιο.

«Ένα πράγμα που ξέρουμε για σίγουρα μετά τη χαμένη δεκαετία της Ιαπωνίας: Η διατήρηση στη ζωή εταιρειών-ζόμπι μέσω «επέκτασης και υποκρισίας» (extend and pretend) των τραπεζικών δανείων δημιουργεί αποπληθωρισμό, όχι υψηλότερο πληθωρισμό», τονίζει ο Έντουαρντς. Υπό αυτή την έννοια, τα ζόμπι συμβάλλουν στο να μην ανάψει η φωτιά του πληθωρισμού, που αποτελεί βασική προϋπόθεση για τη συνέχιση της άκρως επεκτατικής νομισματικής πολιτικής των μεγάλων κεντρικών τραπεζών.