Κρατάτε μικρό καλάθι για το 2021

Οι πιο αισιόδοξες προβλέψεις θέλουν την ελληνική οικονομία να αναπτύσσεται με ρυθμό άνω του 4% έως 6% το 2021. Αυτό οφείλεται πρωτίστως στη σύγκριση μιας πολύ κακής χρονιάς, όπως η περσινή, με τη φετινή και στις προσδοκίες ότι οι μαζικοί εμβολιασμοί θα οδηγήσουν την πανδημία σε ύφεση. Οι πιο μετριοπαθείς εκτιμήσεις τοποθετούν την ανάπτυξη χαμηλότερα από 4% και η πλέον απαισιόδοξη του ΟΟΣΑ στο 0,9%.

Όποιος κι αν είναι ο ρυθμός ανάπτυξης θα υπολείπεται κατά πολύ της ύφεσης του 2020 που εκτιμάται μεταξύ 8% και 11%, αρκετά πιο πάνω από τον μέσο όρο της ευρωζώνης. Ακόμη κι αν οι αισιόδοξοι αποδειχθούν σωστοί για την επόμενη χρονιά, η Ελλάδα δεν θα έχει καλύψει καλά-καλά το ήμισυ των απωλειών του 2020.

Αναμφισβήτητα, πολλά θα εξαρτηθούν από την εξέλιξη της πανδημίας και τα περιοριστικά μέτρα που θα ληφθούν για την αντιμετώπισή της. Ήδη, κάποιοι κρούουν τον κώδωνα για τη μετάλλαξη του ιού, πέραν των ανησυχιών για μικρότερη της αναμενόμενης παραγγελίας εμβολίων από την ΕΕ βραχυπρόθεσμα, ενδεχόμενα θέματα logistics και άλλα όπως η διάρκεια της ανοσίας μετά τον εμβολιασμό. 

Δυστυχώς, οι επιδόσεις της Ελλάδας κατά το δεύτερο κύμα, τόσο σε απόλυτα νούμερα όσο και αναλογικά με τις άλλες χώρες της ευρωζώνης, είναι χειρότερες. Αυτό σημαίνει πως κάποια πράγματα δεν γίνονται σωστά.  

Σε μια χώρα που έχει σχεδόν διπλάσιους γιατρούς από άλλες χώρες  και 8 στους 10 ασθενείς με Covid-19 πεθαίνουν πριν μπουν στις ΜΕΘ, γεννιούνται διάφορες απορίες, π.χ. για τις θεραπείες που ακολουθούνται. Όλα αυτά συνιστούν ρίσκο, μαζί φυσικά με την αβεβαιότητα για το ποσοστό του πληθυσμού που θα εμβολιασθεί.

Ακόμη κι αν δεν υπάρξει κάποια δυσάρεστη έκπληξη απ’ αυτό το μέτωπο, δεν μπορούμε να παραγνωρίσουμε κάποια άλλα δεδομένα. Η ύφεση λόγω Covid-19 έχει αυξήσει το δημόσιο και το ιδιωτικό χρέος σε απόλυτα νούμερα και ως ποσοστό του ΑΕΠ. Για μια χώρα που είναι ήδη υπερχρεωμένη, αυτό δεν είναι καλό νέο. Ακόμη κι αν έχει διευθετήσει τις τοκοχρεωλυτικές δόσεις μέχρι το 2032. Οι τράπεζες παλεύουν να ξεφορτωθούν τα παλιά προβληματικά δάνεια, τη στιγμή που επιβαρύνονται με νέα και χρειάζονται φρέσκα κεφάλαια. Η ελληνική οικονομία συνεχίζει να είναι πολύ εξαρτημένη από έναν κλάδο, τον τουρισμό. Οι προοπτικές του τελευταίου μοιάζουν καλύτερες το 2021 σε σύγκριση με πέρυσι, αλλά δεν είναι σίγουρο ότι οι διαφορές θα είναι μεγάλες. Δεν υπάρχει κάτι που να δείχνει πως η ελληνική οικονομία θα σταματήσει να είναι μονόπατη, βασιζόμενη στον τουρισμό. Επίσης, οι επενδύσεις έχουν βαλτώσει και παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα ως προς το ΑΕΠ.

Η κυβέρνηση επενδύει στα λεφτά του Ταμείου Ανάκαμψης και στο ΕΣΠΑ. Όμως, όλοι στην πιάτσα γνωρίζουν ότι πολλοί ετοιμάζονται για αρπαχτές. Μπορεί τα λεφτά να μη γίνουν καγιέν αυτή τη φορά, καθώς δεν είναι της μόδας, όπως έλεγε ένας φίλος, όμως μπορούν κάλλιστα να γίνουν κάτι άλλο, π.χ. ηλεκτρικά αυτοκίνητα.

Η ιστορία με τα Μεσογειακά Προγράμματα (ΜΟΠ) του παρελθόντος κι άλλα είναι γνωστή καθώς ένα σχετικά μικρό ποσοστό κατέληγε στα έργα. Αυτή τη φορά ευελπιστούμε το ποσοστό να είναι πολύ μεγαλύτερο, αλλά θα ήταν ευχάριστη έκπληξη. Επιπλέον, σημαντικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που θα έκαναν την ελληνική οικονομία πιο ανταγωνιστική διεθνώς δεν είναι ορατές. Αντίθετα, είναι ορατές οι επιχορηγήσεις και τα επιδόματα κάθε είδους, που εν μέρει δικαιολογούνται λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας και εν μέρει όχι.

Όταν τα βάζουμε όλα αυτά κάτω, μας πιάνει μια μικρή μελαγχολία, παρότι θα μπορούσε το 2021 να είναι αρκετά καλύτερο του 2020. Κι αυτό γιατί μας φέρνει στο νου τη σύγκριση του 2000-2001 με την περίοδο 2020-2021 που κάναμε πρόσφατα.