Η πανδημία τρέφει τις εταιρείες- ζόμπι  

Θυμάστε πέρυσι Μάρτιο-Απρίλιο-Μάιο, που όλοι αναρωτιόμασταν πόσο μεγάλη θα ήταν η βουτιά στην οικονομική δραστηριότητα λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού; Ένα συνοδευτικό ερώτημα ήταν πόσες εταιρείες θα χρεοκοπήσουν. 

Σήμερα γνωρίζουμε την απάντηση και δεν είναι αυτή που θα περίμενε κάποιος εκείνη την εποχή. Πολύ λιγότερες από εκείνες που περίμεναν πολλοί και ακόμη λιγότερες από τον μέσο όρο. Είτε αναφερόμαστε σε ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ελλάδα, είτε στις ΗΠΑ. 

Να θυμίσουμε εδώ ότι η προσέγγιση των ΗΠΑ στη στήριξη της οικονομίας από τις οικονομικές επιπτώσεις των περιοριστικών μέτρων για τον έλεγχο της μετάδοσης του κορωνοϊού ήταν διαφορετική σε σχέση με την ΕΕ και την Ελλάδα φυσικά. 

Στις ΗΠΑ, δεν στηρίχθηκαν τόσο οι επιχειρήσεις όσο οι εργαζόμενοι σ’ αυτές. Ήταν μια συνειδητή επιλογή, που λάμβανε υπόψη τις δομικές αλλαγές της αμερικανικής οικονομίας στη μετά-Covid εποχή, με κλείσιμο επιχειρήσεων σε πληγέντες κλάδους, π.χ. εστίαση, ξενοδοχεία κ.λπ. και άνοιγμα άλλων σε αναπτυσσόμενους κλάδους όπως το ηλεκτρονικό εμπόριο κ.λπ. Αντίθετα, στην ΕΕ και στην Ελλάδα, η έμφαση δόθηκε στη διατήρηση εν ζωή των επιχειρήσεων στους πληγέντες κλάδους με κάθε είδους παροχές, π.χ. επιχορηγήσεις, φθηνά δάνεια, πληρωμή ενοικίων κ.λπ. Η λογική ήταν πως σώζοντας τις επιχειρήσεις, δεν θα χάνονταν θέσεις εργασίας.  

Αυτή η προσέγγιση διατηρεί σε σημαντικό βαθμό τη δομή των ευρωπαϊκών οικονομιών ως έχει και δυσκολεύει την προσαρμογή στα νέα δεδομένα που δημιούργησε η Covid-19, σε αντίθεση με την οικονομία των ΗΠΑ. Όμως, τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην ΕΕ, το ποσοστό των χρεοκοπιών επιχειρήσεων ήταν μικρότερο του αναμενομένου παρά τη βαθιά ύφεση για κάποια τρίμηνα.  

Υπό φυσιολογικές συνθήκες, αυτό δεν θα έπρεπε να συμβεί καθώς ο αριθμός των χρεοκοπιών συνδέεται με την πορεία των οικονομιών. Όμως, φαίνεται ότι οι διασώσεις κρατών και επιχειρήσεων σε συνδυασμό με τα μηδενικά έως αρνητικά επιτόκια των κεντρικών τραπεζών την τελευταία δεκαετία έχουν αλλάξει τα δεδομένα. Στους λόγους θα πρέπει ασφαλώς να προσθέσουμε το δίχτυ προστασίας των επιχειρήσεων, ιδίως στην ΕΕ, στο πλαίσιο της πανδημίας. Ακόμη και στην Ελλάδα πέρυσι, οι ενάρξεις νέων επιχειρήσεων ήταν όσες περίπου το 2019, αλλά οι λήξεις ήταν λιγότερες απ’ ό,τι θα περίμενε κανείς. Προφανώς, κάποιοι κράτησαν ανοικτές τις εταιρείες τους για να εισπράξουν κρατικό δανεικό χρήμα. 

Δικαιολογημένα κάποιος μπορεί να αναρωτηθεί μήπως η αγορά περιμένει αύξηση των χρεοκοπιών στο μέλλον. Όμως, οι αποδόσεις των εταιρικών ομολόγων υποχωρούν και η διαφορά απόδοσης (spread) που χωρίζει τις καλές εταιρείες από εκείνες υψηλού κινδύνου έχει μειωθεί. Κοινώς, οι αγοραστές ομολόγων δεν ζητάνε παραπάνω απόδοση για το ρίσκο που παίρνουν. 

Κοντολογίς, η πανδημία αποκάλυψε ότι η δημιουργική καταστροφή του Σουμπέτερ δεν έχει θέση στη σημερινή οικονομία. Οι εταιρείες-ζόμπι παίρνουν την εκδίκησή τους.  Αν είναι καλό για τις οικονομίες μεσομακροπρόθεσμα  αποτελεί ερώτημα.