Σπέκουλο: Από τον Γκρίνσπαν στη Λαγκάρντ 

Επί μία δεκαετία και βάλε, οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες εφάρμοζαν την πολιτική τους χωρίς να προβληματίζονται για τον πληθωρισμό. Όταν πέρυσι βρέθηκαν αντιμέτωπες με την άνοδο του πληθωρισμού, η Fed και η ΕΚΤ προτίμησαν να περιμένουν. Στοιχημάτισαν στον «προσωρινό πληθωρισμό» παρά στη βεβαιότητα της οικονομικής αστάθειας και στο πιθανό σκάσιμο των φουσκών στις αγορές, που θα προκαλούσε η σύσφιξη των χρηματοοικονομικών συνθηκών.

Αν δεν είχαν επιλέξει να περιμένουν, η Fed κυρίως και η ΕΚΤ δευτερευόντως θα έπρεπε να μειώσουν δραστικά τις αγορές ομολόγων στη δευτερογενή αγορά (QE) και να αυξήσουν τα επιτόκια παρέμβασης. Όμως, γνώριζαν πολύ καλά ότι κάτι τέτοιο έβαζε σε κίνδυνο το οικοδόμημα των αγορών που βασίζεται σε σημαντικό βαθμό στη μόχλευση, στο σπέκουλο με τη χρήση παραγώγων. Η δομή ξεκίνησε να διαμορφώνεται από τη δεκαετία του 1990 επί προεδρίας Αλαν Γκρίνσπαν στη Fed και συνεχίστηκε επί Μπεν Μπερνάνκι, μέχρι και τον Τζερόμ Πάουελ.

Υπενθυμίζουμε ότι αντιμέτωπος με τον φόβο μιας μεγάλης πτώσης των αγορών, ο τελευταίος, έσπευσε να αναζωογονήσει το QE της Fed το καλοκαίρι του 2019, λόγω της αστάθειας στην αγορά των repos. Είναι το περίφημο Powell pivot.

Όμως, όλοι πλέον παραδέχονται πως ο πληθωρισμός δεν είναι συγκυριακό φαινόμενο και αρκετοί πιστεύουν ότι οι κεντρικές τράπεζες άργησαν να ενεργήσουν. Ο πρώην πρόεδρος της Fed Μπεν Μπερνάνκι, ο οποίος ηγήθηκε της Fed μετά την κρίση του 2008 και λάνσαρε το QE, τόνισε στο CNBC ότι η Fed άργησε να κινηθεί. «Η ερώτηση είναι γιατί καθυστέρησαν… Νομίζω, κοιτώντας πίσω, ναι, ήταν λάθος», ανέφερε.    

Προφανώς, η Fed και η ΕΚΤ προτίμησαν να ποντάρουν στον «προσωρινό πληθωρισμό» παρά στον αποπληθωρισμό των περιουσιακών στοιχείων, π.χ. μετοχών. Ο  τελευταίος είναι απαραίτητος για τη συγκράτηση του πληθωρισμού, όταν οι κεντρικές τράπεζες τρέχουν από πίσω του όπως φαίνεται να συμβαίνει τώρα. Θυμίζουμε ότι τα 2ετή επιτόκια καθορίζονται σε σημαντικό βαθμό από τη νομισματική πολιτική, ενώ οι 10ετείς αποδόσεις από τις προσδοκίες για τον ρυθμό ανάπτυξης και τον πληθωρισμό.

Όμως, η πολιτική της ποσοτικής χαλάρωσης (QE) με τις μαζικές αγορές τίτλων που υιοθέτησαν μεγάλες κεντρικές τράπεζες, όπως η Fed και η ΕΚΤ, στον απόηχο της Μεγάλης Υφεσης του 2008-2009 και της κρίσης χρέους στην ευρωζώνη, έχουν προκαλέσει μεγάλες στρεβλώσεις στις αγορές. Με άλλα λόγια, το QE έχει κρατήσει τις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων σε αρκετά χαμηλότερα επίπεδα από τα πραγματικά.

Θυμίζουμε ότι το 10ετές ελληνικό ομόλογο ακούμπησε το 4% τον Μάρτιο του 2020, καθώς υπήρχαν έντονες αμφιβολίες στην αγορά για τη συμμετοχή της Ελλάδος στο έκτακτο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας. (PEPP) Χθες, η απόδοση του 10ετούς ομολόγου βρισκόταν στο 3,62% έναντι 0,6% τον Αύγουστο του 2021.       

Στα τέλη Μαρτίου, οι αναλυτές της Richard Bernstein Advisors στη Ν. Υόρκη εκτιμούσαν ότι το 10ετές αμερικανικό ομόλογο θα έπρεπε να βρίσκεται στο 3% περίπου από 2,34% και χωρίς το QE στο 3,7%. Χθες το βράδυ, η απόδοση ήταν κοντά στο 2,73%. 

Όμως, πλέον, τουλάχιστον η Fed θεωρεί τον αποπληθωρισμό των μετοχών και άλλων περιουσιακών στοιχείων απαραίτητο συστατικό για τη συγκράτηση του πληθωρισμού. Επομένως, ίσως δούμε πράγματα που δεν τα έχουμε ξαναδεί καθώς το μοχλευμένο σπέκουλο είχε μετατραπεί σταδιακά στην οριακή πηγή ρευστότητας του χρηματοοικονομικού συστήματος τις τελευταίες δεκαετίες. Αυτό ισχύει λιγότερο ίσως στην ΕΕ με την ΕΚΤ. Κι αυτό γιατί οι χρηματιστηριακές αγορές δεν έκαναν τόσο μεγάλο ράλι στην Ευρώπη ενώ οι αποτιμήσεις των μετοχών ήταν πιο λογικές.