Τα κοινοτικά κονδύλια που έγιναν ντουβάρια, αμάξια

Η Ελλάδα έχει γίνει αποδέκτης κοινοτικών κονδυλίων κάθε φύσης, τα οποία υπερβαίνουν εύκολα σε ποσό τα 100 δισ. ευρώ από την είσοδο της χώρας στην τότε ΕΟΚ το 1981 μέχρι πρόσφατα. Η παραγωγικότητα και η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας θα έπρεπε να είναι πολύ υψηλότερες, αν πολλά από αυτά τα λεφτά πήγαιναν εκεί που προορίζονταν και δεν κατέληγαν αλλού. Υπενθυμίζουμε ότι η συνολική παραγωγικότητα της ελληνικής οικονομίας αυξήθηκε μόλις 0,2% κατά μέσο όρο τα τελευταία 45 χρόνια. Πρόκειται για τη χειρότερη επίδοση στην ευρωζώνη. Αν μάλιστα ο ιστορικός μέσος ρυθμός ανάπτυξης της συνολικής παραγωγικότητας αναπροσαρμοσθεί για το μερίδιο της εργασίας στην οικονομία και διατηρηθεί, η παραγωγικότητα εργασίας θα αυξηθεί κατά μόλις 0,4% περίπου μελλοντικά, σύμφωνα με το ΔΝΤ.

Αφορμή για να αναφερθούμε σ’ αυτό το θέμα μάς έδωσαν οι συζητήσεις που είχαμε μ' έναν παλιό δημοσιογράφο και έναν εμπειρογνώμονα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα τη δεκαετία του 1990. Ο δημοσιογράφος μάς εκμυστηρεύθηκε μια off the record συζήτηση που είχε με Έλληνα ευρωπαίο επίτροπο το δεύτερο μισό  της δεκαετίας του 1980. Σ’ εκείνη την αποκαλυπτική για εκείνον συνάντηση στην Αθήνα παρουσία κι άλλων, ο επίτροπος τους ξεκαθάρισε ότι τα κοινοτικά λεφτά πήγαιναν χαμένα και δεν γινόταν τίποτα. Αναφερόταν κυρίως στα περιβόητα ΜΟΠ (Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα), που σε μεγάλο βαθμό κατευθύνθηκαν στη Κρήτη.  

Ο εμπειρογνώμονας ήταν πιο αναλυτικός. Σύμφωνα με τον ίδιο, το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και το υπουργείο Εργασίας ήταν τα δύο υπουργεία με τα περισσότερα κοινοτικά προγράμματα εκείνη την εποχή. Οι εμπειρογνώμονες δεν ενέκριναν πρότζεκτ που υποβάλλονταν, αλλά ήταν εκεί για να βοηθήσουν τους φορείς που υπέβαλαν προτάσεις και τους υπαλλήλους των υπουργείων στην αξιολόγησή τους. Σύντομα κατάλαβε, όπως είπε, ότι «τα περισσότερα πρότζεκτ ήταν για να φαγωθούν τα λεφτά και δεν επρόκειτο να γίνει τίποτα».

Πιο συγκεκριμένα: «Ήταν φανερό ότι υπήρχε διαφθορά. Aυτοί που έκαναν κουμάντο ήταν οι μανδαρίνοι του υπουργείου που φαινόταν πως είχαν επαφές με άτομα που υπέβαλαν προτάσεις. Αν κάποια πρόταση δεν ερχόταν μέσω του συγκεκριμένου καναλιού, δεν εγκρινόταν. O υπουργός ήθελε να εγκριθούν 3-4 προτάσεις δικών του ανθρώπων και ανεχόταν τους μανδαρίνους, αν και γνώριζε τι γινόταν». Ερωτηθείς γιατί ο ίδιος δεν έκανε κάτι για να σταματήσει αυτό το πανηγύρι, απάντησε ότι το επιχείρησε μια φορά στις Βρυξέλλες με συγκεκριμένα πρότζεκτ. Όμως, έλαβε την απάντηση από τον επικεφαλής ευρωαξιωματούχο του κοινοτικού προγράμματος ότι «ήξεραν τι γίνεται στην Ελλάδα αλλά δεν ήθελαν να μπουν στη διαδικασία…». «Αν έφερνες αντιρρήσεις θα σε κατηγορούσε η μεν χώρα ότι μπλοκάρεις την εισροή κοινοτικών κονδυλίων, η δε γραφειοκρατία των Βρυξελλών ότι δημιουργείς προβλήματα», πρόσθεσε. Ο τότε εμπειρογνώμονας συμπλήρωσε πάντως ότι συνάδελφοί του στην Ιταλία περιέγραφαν πιο άγριες καταστάσεις. «Εσείς (Ελλάδα) μπορείτε τουλάχιστον να πάτε να δείτε αν γίνεται το έργο. Εμείς δεν μπορούμε, γιατί κινδυνεύουμε,» του έλεγαν.

Η εικόνα που περιγράφει εξηγεί γιατί τόσα πολλά κοινοτικά λεφτά πήγαν στο βρόντο επί δεκαετίες και αρκετά έγιναν «ντουβάρια, πολυτελή σπίτια και καταθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό» όπως είπε. Αποκαρδιωτική ήταν επίσης η περιγραφή του για τα κοινοτικά προγράμματα για τα οποία οι προτάσεις υποβάλλονταν κατευθείαν στις Βρυξέλλες. Όπως επισήμανε, η Γενική Διεύθυνση στην οποία ανήκε κάποιο κοινοτικό πρόγραμμα ανέθετε την εξέταση των προτάσεων οι οποίες υποβάλλονταν από τους φορείς της χώρας σε υπαλλήλους της που κατάγονταν από τη συγκεκριμένα χώρα. Π.χ. Έλληνες υπαλλήλους της για προτάσεις από την Ελλάδα. «Οι διαμεσολαβούντες στην Ελλάδα, π.χ. εταιρείες  συμβούλων, είχαν επαφή μαζί τους», τόνισε.

Δεν ξέρουμε τι ακριβώς συμβαίνει σήμερα, αν και η εμπειρία διδάσκει ότι οι δομές δύσκολα αλλάζουν. Όμως, είναι σαφές ότι οι αναφορές παραπέμπουν σε εκτεταμένη διαφθορά, που με την σειρά της εξηγεί γιατί τόσα πολλά κοινοτικά κονδύλια πήγαν στο βρόντο.