Φωτιά στην τσέπη μας

Πρώτα απ’ όλα  μια υπενθύμιση της πορείας του μαύρου χρυσού. Την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα, οι τιμές του πετρελαίου ήταν σχετικά σταθερές κοντά στα 1 με 2 δολάρια το βαρέλι. Στα χρόνια μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, δηλ. το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1940 και τη δεκαετία του 1950, οι τιμές κυμαίνονταν κοντά στα 20 δολάρια το βαρέλι αλλά μετέπειτα υποχώρησαν.

Η τιμή του μαύρου χρυσού ήταν κοντά στα 3 δολάρια το 1973, πριν εκτιναχθεί στα 12 δολάρια το βαρέλι για γεωπολιτικούς λόγους και μέχρι το 1979, η τιμή είχε σκαρφαλώσει στα 40 δολάρια. Τη δεκαετία του 1980, η τιμή κατέρρευσε, πέφτοντας στα 10 δολάρια το βαρέλι μέχρι το 1985. Η Σοβιετική Ένωση, η οποία είχε εισβάλει στο Αφγανιστάν το 1979, άρχισε να αισθάνεται την πίεση με την τιμή πολύ χαμηλά και κατέρρευσε.

Στις αρχές του 21ου αιώνα, η τιμή του πετρελαίου μπρεντ αυξήθηκε σταδιακά και έφθασε τα 20-30 δολάρια το βαρέλι. Το 2008 έμελλε να είναι μια κρίσιμη χρονιά, καθώς η τιμή έπιασε τα 140 δολάρια, για να κάνει βουτιά στα 30 δολάρια το βαρέλι. Η δεκαετία του 2010 είδε την τιμή του μπρεντ να αυξομειώνεται μεταξύ 100 δολαρίων και πλέον το 2012 στα 30 δολάρια το 2016. Η τιμή έπεσε σε αρνητικό έδαφος για σύντομο χρονικό διάστημα το 1ο εξάμηνο του 2020 μετά την πανδημία του κορωνοϊού και μετά ανέκαμψε, βοηθούσης της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Δυστυχώς, για την Ελλάδα και τις άλλες χώρες που εισάγουν πετρέλαιο, οι προοπτικές δεν είναι καλές τα επόμενα τρίμηνα. Η μείωση της παραγωγής από τη Σαουδική Αραβία και τους εταίρους της στον OPEC+ είναι ο βασικός παράγοντας που δίνει ώθηση στις τιμές.  Προς την ίδια κατεύθυνση συμβάλλουν οι εκτιμήσεις για αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης το 2024, κυρίως από την Ασία, καθώς η  Κίνα ανακάμπτει και η Ινδία συνεχίζει, αλλά και τη Μέση Ανατολή, σύμφωνα με την Goldman Sachs. Δεν είναι τυχαίο ότι η τελευταία αναθεώρησε ανοδικά την πρόβλεψή της για την τιμή του πετρελαίου στα 100 δολάρια το βαρέλι από 93 δολάρια προηγουμένως το επόμενο 12μηνο.  

Αν υπάρχει κάτι θετικό, αυτό είναι οι εκτιμήσεις για μη άνοδο των τιμών του φυσικού αερίου. Όμως, οι επιπτώσεις από τις υψηλότερες τιμές του πετρελαίου διαχέονται σε άλλους τομείς πέρα από τις μεταφορές. 

Η ΕΚΤ και η Fed επικεντρώνονται στον δομικό πληθωρισμό, ο οποίος δεν περιλαμβάνει τις τιμές της ενέργειας. Επομένως, η πολιτική των επιτοκίων δεν επηρεάζεται από το πετρέλαιο. Όμως, το ακριβό πετρέλαιο «καίει» το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών, που δεν μπορούν να ποντάρουν ούτε σε οριζόντιες ενισχύσεις  στο πετρέλαιο θέρμανσης ούτε σε fuel pass.  

Αν η επίπτωση στην ιδιωτική κατανάλωση είναι σημαντική, τότε θα επηρεασθεί ο ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας και τότε θα μιλάμε για άλλο παιχνίδι. Aυτό το σενάριο δεν είναι το βασικό αυτή τη στιγμή, όμως κι άλλοι παράγοντες παίζουν ρόλο.