Οι καταθέτες «επιχορηγούν» τους μετόχους των τραπεζών

Είχαμε καιρό να ρίξουμε μια ματιά στον τραπεζικό δείκτη του Χρηματιστηρίου Αθηνών. Διαπιστώσαμε λοιπόν ότι κερδίζει 63,5% το τελευταίο 12μηνο και 13% τον τελευταίο μήνα.

Καθόλου άσχημα για όσους πίστεψαν στις προοπτικές του κλάδου, παρά τις προκλήσεις, και ψήφισαν με τα λεφτά τους αγοράζοντας μετοχές των συστημικών τραπεζών.

Η μετοχή της Alpha προσφέρει απόδοση 51% στο 12μηνο και 10,5% στο 6μηνο, της Εθνικής Τράπεζας 62,5%  και 4,5% αντίστοιχα, της Eurobank 54% και 6% αντίστοιχα και της Πειραιώς Holdings 121% και 12,5% αντίστοιχα. 

Αν σκεφθεί κανείς τι αποδόσεις θα λάμβαναν αν είχαν παρκάρει τα λεφτά τους στις καταθέσεις για το ίδιο χρονικό διάστημα, δηλ. από 0% με 1,5%, θα πρέπει να αισθάνονται ευχάριστα.

Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο του συνόλου των υφιστάμενων καταθέσεων διαμορφώθηκε στο 0,46% τον Σεπτέμβριο. Το επιτόκιο ήταν χαμηλότερο πριν από ένα χρόνο. Ειδικότερα, το μέσο επιτόκιο στα υφιστάμενα υπόλοιπα των καταθέσεων με συμφωνημένη διάρκεια έως 2 έτη από νοικοκυριά διαμορφώθηκε στο 1,54%. 

Αν μάλιστα οι μέτοχοι βάλουν στην εξίσωση και τις απώλειες που θα είχαν σε αγοραστική δύναμη λόγω του υψηλού πληθωρισμού -κοντά στο 10% το 2022 και λίγο πάνω από το 4% φέτος-, θα πρέπει να είναι διπλά ευχαριστημένοι.

Όμως, κερδίζουν σήμερα γιατί οφείλουν πολλά στους καταθέτες των συστημικών τραπεζών και στην αδράνειά τους. Οι τελευταίοι συνέχισαν σε μεγάλο βαθμό να μην προτιμούν εναλλακτικές μορφές επενδυτικών τοποθετήσεων, οι οποίες πρόσφεραν καλύτερη απόδοση με λίγο παραπάνω ρίσκο αλλά άφησαν τα χρήματα στους τραπεζικούς λογαριασμούς τους.    

Δεν είναι τυχαίο ότι οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα αυγατίζουν, ανερχόμενες σε 191,8 δισ. ευρώ τον περασμένο Σεπτέμβριο από 188,7 δισ. τον Δεκέμβριο του 2022. 

Η εξόχως συντηρητική έως μη οικονομικά ορθολογιστική συμπεριφορά πολλών καταθετών ενδεχομένως εξηγείται σε σημαντικό βαθμό από την άσχημη εμπειρία αρκετών. Είτε παλαιότερα με την κατάρρευση του Χρηματιστηρίου Αθηνών είτε με το «κούρεμα» των ομολογιούχων του Ελληνικού Δημοσίου. Ένας άλλος λόγος ίσως είναι η άγνοια και οι ελλιπείς χρηματοοικονομικές γνώσεις των περισσοτέρων.   

Η αδράνεια έχει ως αποτέλεσμα να μην υπάρχει πίεση στις τράπεζες να αυξήσουν τα επιτόκια καταθέσεων. Ιδίως όταν οι καταθέσεις ξεπερνούν τα δάνεια. 

Είναι προφανές ότι η διατήρηση των επιτοκίων καταθέσεων σε χαμηλά επίπεδα ευνοεί τη διεύρυνση του καθαρού επιτοκιακού περιθωρίου (ΝΙΙ) των τραπεζών και επομένως την αύξηση της κερδοφορίας τους, που προεξοφλούν οι μετοχές τους σε μεγάλο βαθμό.

Η σημασία του ΝΙΙ είναι μεγάλη και γίνεται πιο ευκρινής όταν σκεφθεί κανείς πως η πιστωτική επέκταση προς τον ιδιωτικό τομέα ήταν μόλις 2,1% τον Σεπτέμβριο του 2023 έναντι 6,1% τον ίδιο μήνα πέρυσι σε ετήσια βάση.  

Αυτός είναι ο λόγος, δηλ. τα αυξημένα ΝΙΙ των τραπεζών, λόγω κυρίως των χαμηλών επιτοκίων καταθέσεων, που οι μέτοχοι των τραπεζών θα πρέπει να είναι ευγνώμονες στους καταθέτες.