Μειώσεις επιτοκίων ή μήπως μη προσγείωση της οικονομίας;

Τον Ιανουάριο του 2022, ο χρηματιστηριακός δείκτης S&P 500 και  άλλοι δείκτες παγκοσμίως ξεκίνησαν την πτωτική τους πορεία, όταν οι αγορές διαπίστωσαν από τη δημοσίευση των πρακτικών της συνεδρίασης της αρμόδιας επιτροπής (FOMC) της Fed του Δεκεμβρίου του 2021, ότι ερχόταν το τέλος της ποσοτικής χαλάρωσης (QE) και αυξήσεις επιτοκίων λόγω του επιμένοντος πληθωρισμού. Η ΕΚΤ ακολούθησε λίγους μήνες αργότερα.    

Τον Οκτώβριο του 2022, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) υπαινίχθηκε ότι ο ρυθμός των αυξήσεων των επιτοκίων θα επιβραδυνθεί. Η αγορά το εξέλαβε ως μήνυμα ότι το ναδίρ των επιτοκίων ήταν κοντά και η απόδοση του 10ετούς αμερικανικού ομολόγου έπιασε κορυφή στο 4,5%, αρχίζοντας να υποχωρεί και δίνοντας ώθηση στις υπόλοιπες αγορές.

Η τότε απόφαση-έκπληξη της Κίνας να εγκαταλείψει νωρίτερα τους περιορισμούς που σχετίζονταν με την πολιτική της μηδενικής ανοχής απέναντι στον κορωνοϊό (Covid Zero) έδωσε ακόμη μεγαλύτερη ώθηση στις αγορές. 

Τον Μάρτιο του 2023, η εντύπωση που επικρατούσε στους περισσότερους στις αγορές ήταν παρόμοια με εκείνη του Οκτωβρίου της προηγούμενης χρονιάς. Όμως, η ξαφνική άνοδος της απόδοσης του 10ετούς αμερικανικού ομολόγου πάνω από το 4,2% και η χρεοκοπία περιφερειακών αμερικανικών τραπεζών σε συνδυασμό με την έκτακτη πώληση της Credit Suisse άλλαξε το σκηνικό. Η Fed ενίσχυσε τη ρευστότητα στην αγορά, ωθώντας χαμηλότερα τις αποδόσεις των ομολόγων.

Όμως, τον Σεπτέμβριο του 2023, η απόδοση του 10ετούς αμερικανικού ομολόγου ξαναπήρε την ανηφόρα, ξεπερνώντας το 4,6% και συμπαρασύροντας άλλες αγορές χαμηλότερα. Σε κάποιες περιπτώσεις πιο κάτω κι από το χαμηλό του Οκτωβρίου του 2022. Γιατί συνέβη αυτό; Γιατί οι αγορές αντελήφθησαν ότι η Fed προτίθετο να αφήσει τα επιτόκια σε υψηλά επίπεδα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Ήταν το αντίστροφο του 2021, όταν η Fed και η ΕΚΤ άφησαν τα επιτόκια παρέμβασης σε πολύ χαμηλά επίπεδα για μεγάλο χρονικό διάστημα. 

Στη μία περίπτωση, τον Οκτώβριο του 2022, ήταν ο προβληματισμός για την ανώμαλη προσγείωση της αμερικανικής οικονομίας και στην άλλη, τον Σεπτέμβριο του 2023, η διάγνωση ότι η οικονομία αναπτυσσόταν πολύ γρήγορα, που καθοδήγησαν τις πράξεις της Fed.  Όμως, δεν είχαμε τελειώσει. 

Τον Δεκέμβριο του 2023, ο πρόεδρος της Fed, Jerome Powel, εξέπληξε πολλούς, υπαινισσόμενος ότι δεν θα υπάρξουν περαιτέρω αυξήσεις επιτοκίων το 2024 αλλά μειώσεις καθώς είχε σημειωθεί σημαντική πρόοδος  στο μέτωπο του πληθωρισμού. Ως γνωστόν, η κίνηση τροφοδότησε το ράλι στις αγορές ενώ παράλληλα έβαλε πίεση στην ΕΚΤ να αλλάξει στάση με τη δική της επιτοκιακή πολιτική.

Ουσιαστικά, η Fed υιοθετούσε το σενάριο της ομαλής προσγείωσης της αμερικανικής οικονομίας χωρίς ύφεση και τον πληθωρισμό υπό έλεγχο. Οι αγορές προέτρεξαν, προεξοφλώντας περισσότερες μειώσεις επιτοκίων από τις 3 μειώσεις που προέβλεπαν τα μέλη της επιτροπής της FOMC μέχρι τα τέλη του 2024, αλλά πλέον έχουν ευθυγραμμισθεί. Μέχρι νεωτέρας ασφαλώς, γιατί τον επόμενο μήνα θα δημοσιευθεί η αναθεωρημένη πρόβλεψη των μελών της FOMC για τα επιτόκια.

Το σίγουρο είναι ότι ο Powell έχει οδηγήσει σε χαλάρωση των μακροοικονομικών συνθηκών στις ΗΠΑ, που παραδοσιακά συνδέονται με αυξημένη ρευστότητα και χαμηλότερη μεταβλητότητα στις αγορές. Κι όλα αυτά χωρίς να μειώσει το επιτόκιο παρέμβασης καθώς το Fed Funds Rate παραμένει μεταξύ 5,25% και 5,5%.

Οι πιο χαλαρές χρηματοοικονομικές συνθήκες θεωρητικά δεν ευνοούν την αισθητή επιβράδυνση της οικονομίας και την περαιτέρω μείωση του πληθωρισμού προς το 2%. Επιπλέον, οι ΗΠΑ θα μπουν από το καλοκαίρι και μετά σε προεκλογική περίοδο για τις προεδρικές εκλογές και θα είναι πιο δύσκολο για τη Fed να μειώσει τα επιτόκια χωρίς να γίνει πολιτικός στόχος. 

Αν όμως έχουν έτσι τα πράγματα, το σενάριο να αφεθούν τα επιτόκια του δολαρίου στα τωρινά επίπεδα καθώς η αμερικανική οικονομία «δεν προσγειώνεται» αποκτά περισσότερους θιασώτες. Ανάμεσά τους και ο οικονομολόγος του «σκότους» Nouriel Roubini.   

Μια ενδεχόμενη τέτοια εξέλιξη δεν μπορεί να αφήσει αδιάφορη την ΕΚΤ. Όμως, τα κίνητρα για την τελευταία είναι διαφορετικά. Ο πληθωρισμός υποχωρεί με το 10ετές breakeven της Γερμανίας, δηλ. την έμμεση εκτίμηση της αγοράς ομολόγων για τον μέσο γερμανικό πληθωρισμό την επόμενη  10ετία να βρίσκεται σχεδόν στο 2%, ενώ πρόδρομοι δείκτες της οικονομικής δραστηριότητας δεν εκπέμπουν υγεία.