Στην Ελλάδα θέλουμε να μειώσουμε τον ΦΠΑ αλλά άλλες χώρες της ΕΕ τον αυξάνουν

Πώς θα σας φαινόταν αν σας έλεγαν ότι η κυβέρνηση συνασπισμού μιας χώρας της οποίας το δημόσιο χρέος ανέρχεται μόλις στο 24% του ΑΕΠ και το έλλειμμα του προϋπολογισμού δεν ξεπερνά το 3%, αποφάσισε να αυξήσει τον ΦΠΑ κι άλλους φόρους για να μην ξεφύγει το έλλειμμα και να αυξήσει τις στρατιωτικές δαπάνες;  

Κι όλα αυτά χωρίς διαμαρτυρίες και διαδηλώσεις από κόμματα και οργανώσεις στους δρόμους της πρωτεύουσας Τάλιν, παρά μόνο κάτι σχόλια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (facebook κ.λπ.);  

Αν ήταν στην Ελλάδα, θα είχαν ξεσηκωθεί οι πάντες, συμπεριλαμβανομένων κάποιων βουλευτών του κυβερνώντος κόμματος, απαιτώντας να δανειστεί η χώρα τα ποσά καθώς το δημόσιο χρέος είναι πολύ χαμηλό.    

Αναφερόμαστε στην Εστονία (όχι Εσθονία όπως εμείς την αποκαλούμε), μια μικρή χώρα της Βαλτικής, η οποία είναι περισσότερο γνωστή για την προχωρημένη ψηφιοποίηση του κράτους της. Αν θυμόμαστε καλά, τους είχαμε ζητήσει τα φώτα τους παλαιότερα.  

Όμως, η Εστονία είναι επίσης γνωστή διεθνώς για το απλό και αποδοτικό της φορολογικό σύστημα. Αυτός είναι ο λόγος που κατέλαβε την πρώτη θέση στον Διεθνή Δείκτη Φορολογικής Ανταγωνιστικότητας (International Tax Competitiveness Index) το 2024 και το 2023.  

Παρ’ όλα αυτά η κυβέρνησή της αύξησε τον βασικό συντελεστή  ΦΠΑ στο 22% πέρυσι από 20% και πρόκειται να τον αυξήσει εκ νέου στο 24% από την 1η Ιουλίου του 2025. Επίσης, κάποια προϊόντα και υπηρεσίες, π.χ. ξενοδοχεία, θα μεταταχθούν στο 13% από 9% και του Τύπου, εκδόσεων στο 9% από 5% προηγουμένως. 

Επιπλέον, ο κοινός συντελεστής φορολόγησης των εταιρικών κερδών και του εισοδήματος φυσικών προσώπων θα αυξηθεί στο 22% από 20%. Η Εστονία εφαρμόζει το λεγόμενο flat tax rate. Δηλαδή έναν, ενιαίο και μοναδικό φορολογικό συντελεστή για τα επιχειρηματικά κέρδη και τα εισοδήματα. Ακόμη, από το 2026 θα επιβάλει φόρο ασφαλείας (security tax) 2% στα εταιρικά και προσωπικά εισοδήματα.   

Η Εστονία προχωρά σ’ αυτές τις αυξήσεις φόρων σε συνδυασμό με την εξοικονόμηση κάποιων δαπανών για να μην ξεπεράσει το δημοσιονομικό έλλειμμα το 3% του ΑΕΠ και να ενισχύσει τις στρατιωτικές της δαπάνες.       

Αυτά δεν είναι τυχαία. Η οικονομία της έχει πληγεί από τον πόλεμο στην Ουκρανία και το δημοσιονομικό έλλειμμα έχει διευρυνθεί. Η Εστονία συντάχθηκε με την Ουκρανία και απαγόρευσε στους Ρώσους τουρίστες να επισκέπτονται τη χώρα ενώ σταμάτησε τις εμπορικές συναλλαγές με τη Ρωσία. Σημειωτέον ότι το 22% περίπου των κατοίκων είναι ρωσικής καταγωγής και εγκαταστάθηκαν εκεί κατά τη διάρκεια της Σοβιετικής Ένωσης. 

Όμως, η Εστονία δεν είναι η μοναδική χώρα που προχώρησε σε αύξηση του ΦΠΑ και γενικότερα των εμμέσων φόρων. 

Η Φινλανδία είναι μια άλλη περίπτωση. Η μικρή σκανδιναβική χώρα, οι κάτοικοι της οποίας έχουν την Ελλάδα ως τον κορυφαίο καλοκαιρινό προορισμό τους, αύξησε τον βασικό συντελεστή ΦΠΑ στο 25,5% από 24% από πέρυσι τον Σεπτέμβριο. Αν και άφησε τους μειωμένους συντελεστές 10% και 14% αμετάβλητους, τα περισσότερα προϊόντα και υπηρεσίες που υπάγονταν στο 10% μετατάχθηκαν στο 14%.    

Πλέον, η Φινλανδία έχει τον δεύτερο μεγαλύτερο βασικό συντελεστή ΦΠΑ στην ΕΕ με 25,5%, πίσω από την Ουγγαρία με 27%.  

Τα μέτρα λαμβάνονται γιατί το δημοσιονομικό έλλειμμα εκτιμάται στο 4% του ΑΕΠ πέρυσι, συμπαρασύροντας το δημόσιο χρέος προς το ΑΕΠ στο 80% του ΑΕΠ. Αξίζει να σημειωθεί ότι το δημόσιο χρέος της Φινλανδίας υπερδιπλασιάσθηκε τα τελευταία 15 χρόνια. Κι εδώ οι αντιδράσεις στα μέτρα ήταν μάλλον υποτονικές καθώς όλοι αναγνωρίζουν το πρόβλημα. 

Δυστυχώς, εικάζουμε ότι δεν θα είχε συμβεί το ίδιο στην Ελλάδα καθώς πολλοί θα έβγαιναν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν, θα ζήταγαν πρόωρες εκλογές κ.λπ.   

Εδώ δεν επιχειρηματολογούμε υπέρ ή εναντίον της αύξησης του ΦΠΑ ή άλλων φόρων. Σίγουρα, η δομή της ελληνικής οικονομίας διαφέρει από εκείνη της Εστονίας και της Φινλανδίας. Όμως, εκείνο που ξεχωρίζει τη χώρα μας περισσότερο από τις άλλες δύο είναι η διαφορετική νοοτροπία, η κουλτούρα, το πολιτικό προσωπικό, ο  λαός και ο χαμηλός οικονομικός αλφαβητισμός.