Η Ελλάδα θα χρειαστεί το δικό της DOGE

Το τμήμα Κυβερνητικής Αποδοτικότητας (DOGE) του Ελον Μασκ έχει πιάσει δουλειά με στόχο την εξοικονόμηση τρισ. δολαρίων σε κρατικές δαπάνες για την κυβέρνηση Τραμπ, προκαλώντας, όπως αναμενόταν, έντονες αντιδράσεις στις ΗΠΑ.

Νεαροί συνεργάτες του Μασκ τοποθετήθηκαν σε κρίσιμες θέσεις σημαντικών υπουργείων και ομοσπονδιακών υπηρεσιών, όπως στο σύστημα πληρωμών του υπουργείου Οικονομικών, αποκτώντας πρόσβαση σε αρχεία. Ακόμη, το DOGE προχώρησε στην κατάργηση αυτόνομων φορέων, όπως η USAID, εν μέσω διαρροών ότι χρηματοδότησε με εκατοντάδες εκατ. δολάρια το χτίσιμο σχολείων κ.λπ. σε άλλες χώρες, που είτε δεν κτίσθηκαν ποτέ είτε εγκαταλείφθηκαν.

Ανάμεσα στα άλλα, ο φορέας φέρεται να έδωσε 11 εκατ. δολάρια για να πει στο Βιετνάμ να μην καίει σκουπίδια ή για προγράμματα τρανσέξουαλ και DEI (Διαφορετικότητα, Ισότητα, Συμπερίληψη) ή Black Lives Matter σε όλο τον κόσμο.

Οι καταγγελίες περί απολύσεων εργαζομένων στο Δημόσιο στο πλαίσιο της αντικατάστασής τους από μηχανές και ΑΙ δίνουν και παίρνουν. Ήδη, δικαστές έχουν εκδώσει προσωρινές διαταγές ώστε να μην μπορούν οι άνθρωποι του Μασκ να έχουν πρόσβαση σε ευαίσθητα αρχεία και προσωπικά δεδομένα.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το DOGE έχει ταρακουνήσει τα νερά, αλλά έχει πολύ ψωμί ακόμη. Σύμφωνα με το Γραφείο Κυβερνητικής Υπευθυνότητας (The Government Accountability Office), το έλλειμμα του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού ανήλθε σε 1,8 τρισ. δολάρια το 2024, αλλά εκτιμά ότι η κυβέρνηση πραγματοποίησε πληρωμές που δεν θα έπρεπε ύψους 236 δισ. δολαρίων για 71 ομοσπονδιακά προγράμματα το δημοσιονομικό έτος 2023.

Παρά τις οργανωμένες αντιδράσεις, η πλειοψηφία του κόσμου στις ΗΠΑ μοιάζει να υποστηρίζει το DOGE, καθώς η φορολογική βάση είναι διευρυμένη και οι φορολογούμενοι δεν θέλουν οι φόροι τους να πηγαίνουν στο βρόντο, τροφοδοτώντας τη διαφθορά.

Αντίθετα, κάτι το αντίστοιχο του DOGE σε χώρες με σχετικά μικρή φορολογική βάση όπως η Ελλάδα ίσως δεν είχε την ίδια αποδοχή. Επιπλέον, τα συστήματα πληρωμών του Δημοσίου ίσως δεν ήταν πλήρως λειτουργικά όπως στις ΗΠΑ, δυσκολεύοντας την έρευνα σε βάθος.

Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα πρέπει να υπάρχει τμήμα Κυβερνητικής Αποδοτικότητας (DOGE) στην Ελλάδα. Ιδίως, αν λάβει κάποιος υπόψη την προβληματική οργάνωση του δημόσιου τομέα στη χώρα μας και τις σημαντικές δυνατότητες εξοικονόμησης πόρων σε μια χώρα με το υψηλότερο δημόσιο χρέος ως προς το ΑΕΠ στην ΕΕ.

Μιλάμε για μια χώρα που οι φορείς της Γενικής Κυβέρνησης, δηλαδή αυτοί των οποίων τα έσοδα πάνω από το 50% προέρχονται από επιχορηγήσεις του προϋπολογισμού για να είναι ίσα βάρκα ίσα νερά, εμφανίζονται να έχουν διπλασιάσει τα αποθεματικά τους από το 2014 μέχρι πέρυσι. Και ύστερα έρχεται το κράτος να δανειστεί τα αποθεματικά τους πληρώνοντας δισ. ευρώ σε τόκους. Πώς εξηγείται αυτό;

Οι επιφορτισμένοι δημόσιοι υπάλληλοι γνωρίζουν ότι υπάρχουν πρακτικά άχρηστοι κωδικοί που έχουν μέσα λεφτά αλλά τους έχουν για καβάντζα για μεταφορά πιστώσεων σε άλλους κωδικούς, αν χρειαστεί. Πάλι καλά που η τρόικα έβαλε τέλος στις μεταφορές πιστώσεων από και προς τους κωδικούς μισθοδοσίας.

Είχαμε καιρό να ρίξουμε μια ματιά στις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ΕΕ) για την πορεία των συνολικών δαπανών της Γενικής Κυβέρνησης στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Δεν εκπλαγήκαμε λοιπόν όταν διαπιστώσαμε ότι οι δαπάνες αυξάνονται, αλλά ο ρυθμός αύξησης είναι ελεγχόμενος.

Το 2019, οι συνολικές κρατικές δαπάνες ανέρχονταν σε 88,3 δισ. ευρώ ενώ οι εκτιμώμενες δαπάνες για το 2024 ανήλθαν σε 116 δισ. ευρώ, δηλαδή αυξήθηκαν σωρευτικά κατά 31,4% αυτή την περίοδο. Εκτιμάται ότι θα αυξηθούν σε 118,5 δισ. φέτος και 124.1 δισ. ευρώ το 2026.

Ως γνωστόν, το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας βάζει φρένο σε υπέρμετρες αυξήσεις δαπανών και η Ελλάδα οφείλει να συμμορφωθεί με τον συμφωνηθέντα ρυθμό αύξησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Όμως, όλα αυτά θα δοκιμασθούν, αν η οικονομία μπει σε ύφεση ή τελματώσει. Τότε, η εξοικονόμηση κρατικών δαπανών θα έχει μεγάλη σημασία, γιατί τα έσοδα από φόρους θα υποφέρουν καθώς συνδέονται άμεσα με τον ρυθμό ανάπτυξης.

Γι’ αυτό λοιπόν το πείραμα του Μασκ με το DOGE είναι κάτι για το οποίο θα πρέπει να προετοιμαζόμαστε.