Fintech: Το μέλλον του μέλλοντος

Παρόλο που παραδοσιακά τόσο οι τράπεζες όσο και οι ασφαλιστικές εταιρείες χρησιμοποιούσαν την εφαρμοσμένη τεχνολογία πληροφοριών (IT) στις δραστηριότητές τους, η έκρηξη του fintech είναι κάτι σαν επανάσταση.

Την ώρα συγγραφής του άρθρου αυτού, η αξία των επενδύσεων σε επιχειρήσεις fintech αυξήθηκε από 9 δισ. δολάρια το 2010 στα 347,2 δισ. δολάρια το 2024. Οι δραστηριότητες στις οποίες αναμένονται εκρηκτικές αυξήσεις δεν είναι μόνον στις πλατφόρμες ηλεκτρονικών συναλλαγών και δικτύων (πιστωτικές κάρτες), αλλά και σε πλατφόρμες crowdsourcing, σε κρυπτονομίσματα, σε τραπεζικές συναλλαγές, και σε ψηφιακές πλατφόρμες που ασχολούνται με καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες (Amazon Web services, Apple iOS).

Το χαρακτηριστικό τους είναι η αρχιτεκτονική που επιτρέπει την χρήση ανοικτών εφαρμογών σε programming interfaces που διευκολύνουν τις πληρωμές και την υιοθέτηση καινοτόμων χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, όπως πολυτραπεζικές (multibanking) και συμβουλευτικές υπηρεσίες, ψηφιακές πληρωμές (σε κρυπτονομίσματα και σχήματα «αγοράζω τώρα αλλά πληρώνω αργότερα»), επενδύσεις (crowd-investing), ή εναλλακτικές πλατφόρμες δανεισμού/χρηματοδοτήσεων (crowdlending), γεγονός που ενδυναμώνει και διευκολύνει την επαφή των εταιρειών αυτών με τον επιχειρηματικό τομέα, ενώ ταυτόχρονα βελτιώνει την διαφάνεια των συναλλαγών και την ρευστότητα στις αγορές.

Ταυτόχρονα όμως δεν πρέπει να αγνοείται και η παρουσία κινδύνων, όπως η απουσία επίβλεψης και ελέγχου σε συγκεκριμένες δραστηριότητες (συναλλαγές σε κρυπτονομίσματα) και η χρήση blockchain-based tracking λύσεων σε προβλήματα της ναυτιλιακής βιομηχανίας. 

Μελέτες έχουν δείξει ότι σπανίζει η περίπτωση κερδοφόρων βιώσιμων λύσεων σε προβλήματα του επιχειρηματικού τομέα. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και στην περίπτωση πολλών τραπεζών τύπου mobile-only, όπου μερικές έχουν επιζήσει του ανταγωνισμού (Revolut στη Βρετανία), ενώ άλλες αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες στο να προσελκύσουν πελάτες που θα τους καλύψουν τα λειτουργικά τους έξοδα (Volt ή Bank North).

Στις συγκεκριμένες περιπτώσεις τρεις μεγάλες εξελίξεις αναμένονται που θα σηματοδοτήσουν τη βιωσιμότητα των εν λόγω επαναστατικών δραστηριοτήτων, δηλαδή η μετακίνηση σε αποκεντρωμένες λύσεις όπου οι χρησιμοποιούμενες τεχνολογίες θα είναι πιο αποδοτικές, άρα και πιο κερδοφόρες, ώστε να επιτύχουν την αλλαγή των επιχειρηματικών μοντέλων μέσω του λεγόμενου configuration (εξουσιοδότηση του χρήστη), η διαχείρισης πολλαπλών περιουσιακών στοιχείων, και η εκτέλεση προγραμμάτων μέσω κωδικών (έξυπνα συμβόλαια).

Φυσικά αυτή η τεχνική αποκέντρωση δεν συμβαδίζει με αποκεντρωμένη διακυβέρνηση και αυτό θα φανεί έντονα όταν οι κεντρικές τράπεζες θα εισάγουν τα δικά τους ψηφιακά νομίσματα και έτσι θα διατηρήσουν την κεντρική διοίκηση των σχημάτων αυτών.

Επιπλέον, η διαχείριση τέτοιων αναγκαίων πληροφοριών μέσα από την χρήση Τεχνητής Νοημοσύνης με μεθόδους όπως η μηχανική μάθηση (machine learning), θα αποτελέσει σημαντικό πεδίο εφαρμογών που θα είναι προσανατολισμένες σε πελάτες (πιστωτικά σκορ), σε λειτουργίες (διαπίστωση καταστάσεων εξαπάτησης), σε συναλλαγές (εμπορίου και διαχείρισης χαρτοφυλακίων), και σε καταστάσεις επιτήρησης (macroprudential δραστηριότητες).

Η υιοθέτηση τέτοιων μεθόδων και τεχνολογιών αναμένεται να αλλάξει δραστικά το πεδίο δραστηριοτήτων των τραπεζών και να αριστοποιήσει την χρήση τους σε όρους αυτοματοποίησης (αξιολόγηση πιστωτικής ικανότητας και συμμόρφωσης), διαχείρισης και επεξεργασιών εγγράφων πελατών.

Τα ανωτέρω θα μπορέσουν να επιτευχθούν μέσω της σύγκλισης σε υποδομές, εφαρμογές και διαδικασίες.

Επιπλέον, η εφαρμογή της υποδομής πρέπει να εγγυάται άμεση συνδεσιμότητα με σημαντική πληροφόρηση και παροχή υπηρεσιών καθώς και άμεση και χωρίς εμπόδια πρόσβαση σε πολλές πληροφορίες από οπουδήποτε.

Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνον μέσω της τυποποίησης της χρήσης πληροφοριών με βελτιώσεις κρυπτογραφικών τεχνολογιών. Ταυτόχρονα, οι διαδικασίες fintech πρέπει να οδηγήσουν σε καινοτομίες στον χώρο των χρηματοοικονομικών συναλλαγών και της τεχνολογίας, σε νέα προϊόντα, διαδικασίες και επιχειρηματικά μοντέλα, κυρίως μέσω του συντονισμού και της συμμόρφωσης της τεχνολογίας.

Ακόμη θα πρέπει να οδηγήσουν στη χρήση ψηφιακών χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, όπως στην περίπτωση των ανοικτών τραπεζικών συναλλαγών μέσω συγκεκριμένων πλατφορμών και του ανοίγματος των κωδικών API.

Τέλος, η ψηφιοποίηση των επιχειρηματικών μοντέλων στην πραγματική οικονομία (για προϊόντα και υπηρεσίες) θα επιτρέψει την καλύτερη διασύνδεση με λύσεις από τον χρηματοοικονομικό τομέα μέσω βελτίωσης της έρευνας χρηματοοικονομικών πληροφοριών και της πρόσβασης στις πληροφορίες αυτές από οπουδήποτε.

Ταυτόχρονα όμως, η πολυπλοκότητα του νέου συστήματος θα αυξηθεί σημαντικά και θα δώσει καινούργιες προκλήσεις που θα έχουν να κάνουν με το πως οι αλγόριθμοι αντικαθιστούν την εποπτεία, με το πώς η αλληλεπίδραση των αποκεντρωμένων μονάδων θα είναι σε θέση να αντισταθμίσει μη προβλεπόμενες δραστηριότητες και κινήσεις, και πώς οι ανεπιθύμητες επιδράσεις μπορούν να αποφευχθούν.

Στην περίπτωση της Ελλάδας, το μέλλον του fintech είναι υποσχόμενο και θα χαρακτηρίζεται από ένα αυξανόμενο κλίμα καινοτομιών, ένα νέο φιλικό θεσμικό πλαίσιο, αυξανόμενη χρήση ψηφιακών πληρωμών, και συνεχιζόμενες επενδύσεις στον χώρο. Θα υπάρξει ισχυρή ανάπτυξη στον τομέα των ψηφιακών πορτοφολιών, υποστηρικτική θεσμική υποστήριξη από το κράτος που θα εξασφαλίζει ένα περιβάλλον ελάχιστης αβεβαιότητας σε τεχνολογίες τύπου AI, και σημαντικές επενδύσεις σε επιχειρήσεις τύπου startups και νεο-τραπεζών.

Θα δημιουργηθούν επίσης χώροι (clusters) συγκέντρωσης δραστηριοτήτων (fintech hubs) που αναμένονται να επιταχύνουν τις αναπτυξιακές προοπτικές της ελληνικής οικονομίας. Επιπλέον, μεγάλη άνθηση θα γνωρίσει και ο θεσμός των ανοικτών τραπεζών (open banking) που επίσης θα συμβάλλει σημαντικά (μέσω μεγαλύτερης κάλυψης χρηματοδοτήσεων, χαμηλότερου κόστους και μεγαλύτερης ευελιξίας συναλλαγών/πληρωμών) στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας, στην ύπαρξη  μεγαλύτερης διάθεσης για υιοθέτηση πρακτικών ανοικτής χρηματοδότησης (open finance) και στη μεγαλύτερη λειτουργική ανθεκτικότητα του επιχειρηματικού τομέα.

* Ο Νικόλαος Απέργης είναι Καθηγητής Έρευνας στο Prague University of Economics and Business.