Τι φρενάρει τις διαδικασίες στον νέο πτωχευτικό νόμο

Ο Ν. 4738/2020, γνωστός και ως «Νέος Πτωχευτικός Νόμος» ψηφίσθηκε ήδη από τον Οκτώβριο του 2020 ενώ όλες οι διατάξεις του τέθηκαν σε ισχύ από τον Ιούνιο του 2021. Θεωρητικά λοιπόν, οι μηχανισμοί του νόμου αυτού, οι πλατφόρμες και γενικά οι προβλεπόμενες σε αυτόν διαδικασίες τυγχάνουν εφαρμογής εδώ και περίπου έξι μήνες. Τι γίνεται όμως στην πράξη, κυρίως όσον αφορά στους δύο βασικούς άξονες του νέου πτωχευτικού, τον εξωδικαστικό μηχανισμό και την πτώχευση μικρού αντικειμένου;

Αρχίζοντας από τον εξωδικαστικό μηχανισμό έχουν παρατηρηθεί τα εξής μέχρι σήμερα:

Πληθώρα τεχνικών προβλημάτων το πρώτο διάστημα έθεσαν σε σχετικά κανονική λειτουργία την ηλεκτρονική πλατφόρμα προς τα τέλη του Ιουλίου 2021. Το αμέσως επόμενο διάστημα υπήρξαν ζητήματα άντλησης φορολογικών στοιχείων εξαιτίας – όπως μας ενημέρωναν οι σύμβουλοι της ΕΓΔΙΧ- της αναβάθμισης της επίσημης ιστοσελίδας της ΑΑΔΕ (μετατροπή του mytaxisnet σε my aade). Αυτό πάγωσε ξανά τις σχετικές διαδικασίες έως τα τέλη Σεπτεμβρίου 2021.

Στη συνέχεια, διαπιστώθηκε ότι η Επιχειρησιακή Μονάδα Είσπραξης της ΑΑΔΕ (Ε.Μ.ΕΙΣ) είχε προβεί σε εσφαλμένες καταχωρίσεις των οφειλών προς το Ελληνικό Δημόσιο. Χαρακτηριστική δε είναι η περίπτωση πελάτη, για τον οποίον αντλήθηκε ότι όφειλε 800.000 ευρώ προς το Δημόσιο παραπάνω από την πραγματική του οφειλή. Έτσι, η Ε.Μ.ΕΙΣ προχώρησε σε επανάντληση όλων των οφειλών προς το Δημόσιο, γεγονός που έφερε τις αιτήσεις ένα βήμα πίσω.

Εν τω μεταξύ, όσο γίνονταν αυτά και περνούσε ο χρόνος, οι οφειλέτες έπρεπε να προβούν σε επανάντληση για να επικαιροποιηθούν τα στοιχεία και οι οφειλές τους, με αποτέλεσμα η αίτηση να πηγαίνει ξανά στο προηγούμενο στάδιο.

Τέλος, παρότι αναγνωρίζεται η τεράστια αρωγή των συμβούλων που έχουν οριστεί για τηλεφωνική εξυπηρέτηση οφειλετών, δικηγόρων και λογιστών για τα ζητήματα του εξωδικαστικού, πολλές φορές προτείνεται η υποβολή σχετικού ηλεκτρονικού ερωτήματος στο helpdesk της πλατφόρμας. Τα ερωτήματα αυτά μπορεί να μείνουν αναπάντητα ακόμη και για δύο μήνες ίσως και περισσότερο, η καθυστέρηση δε αυτή, αποδίδεται από τους αρμόδιους στον τεράστιο όγκο ερωτημάτων, για τον οποίο βέβαια δε φέρει ευθύνη ο οφειλέτης, επωμίζεται όμως τις συνέπειες, αφού τεχνικά προβλήματα εμποδίζουν την οριστικοποίηση της αίτησης και παραμένουν άλυτα.

Εντύπωση προξένησε το εξής: Σε πρόσφατο Δελτίο Τύπου του Υπουργείου Οικονομικών με θέμα τη διευθέτηση των οφειλών μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού, αναφέρθηκε μεταξύ άλλων: «Το Υπουργείο Οικονομικών, μετά την ολοκλήρωση της σημερινής τηλεδιάσκεψης υπό τον Υπουργό Οικονομικών κ. Χρήστο Σταϊκούρα με τους αρμόδιους φορείς του χρηματοπιστωτικού τομέα, της Τράπεζας της Ελλάδος και της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, ανακοινώνει την ολοκλήρωση των πρώτων 24 ρυθμίσεων οφειλών, στο πλαίσιο του νέου εξωδικαστικού μηχανισμού (Ν.4738/2020), η οποία αποδεικνύει την αποτελεσματικότητά του στην αντιμετώπιση του ιδιωτικού χρέους νοικοκυριών και επιχειρήσεων.»

Την ίδια στιγμή, οι οφειλέτες που έχουν δώσει την άδειά τους για άρση φορολογικού και Τραπεζικού απορρήτου, ήτοι όσοι έχουν ήδη προβεί στο πρώτο στάδιο του εξωδικαστικού, ξεπερνούν τις 40.000 (!)
Αμφίβολο λοιπόν εάν στην παρούσα φάση θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για αποτελεσματικότητα. Εδώ θα μπορούσε κάποιος να αντιλέξει ότι οι περισσότερες αιτήσεις δεν έχουν ακόμη οριστικοποιηθεί. Είναι όμως αυτό σφάλμα των οφειλετών και των συμβούλων τους ή μήπως του ίδιου του μηχανισμού;

Σημειωτέον ότι βάσει των παραδειγμάτων τα οποία παρατέθηκαν στο άνω Δελτίο Τύπου οι ληξιπρόθεσμες οφειλές των νοικοκυριών που ρυθμίστηκαν δεν ήταν ως επί το πλείστον ιδιαίτερα σημαντικές (οφειλές σε Τράπεζες 5.800 €, 12.000€, 43.000€ κ.α)

Με θετικό πρόσημο βλέπουμε βέβαια την σπουδαία προσπάθεια της ΕΓΔΙΧ με τους αναλυτικούς οδηγούς στην ιστοσελίδα της, αλλά και τους κατατοπιστικούς συμβούλους οι οποίοι εξυπηρετούν τηλεφωνικά τους ενδιαφερόμενους, καθώς και το γεγονός ότι γίνονται συνεχείς τεχνικές αναβαθμίσεις της πλατφόρμας.

Ίσως, από τη μία το τεράστιο ενδιαφέρον των οφειλετών να αξιοποιήσουν τον εξωδικαστικό μηχανισμό και από την άλλη οι εξαγγελίες του Υπουργείου Οικονομικών και της ΕΓΔΙΧ ότι πράγματι πρόκειται για ένα εργαλείο με το οποίο θα αναδιαρθρωθούν οι οφειλές νοικοκυριών και επιχειρήσεων, να γεννούν προσδοκίες μεγαλύτερες σε σύγκριση με τον προηγούμενο εξωδικαστικό, οι οποίες πάντως μέχρι στιγμής δε φαίνεται να επαληθεύονται.

Αναφορικά τώρα με την πτώχευση μικρού αντικειμένου, τα πράγματα είναι λιγότερο σύνθετα και το πρόβλημα φαίνεται να είναι ένα: τα Ειρηνοδικεία.

Πιο συγκεκριμένα: Το Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας μέσω του οποίου γίνεται η κατάθεση των πτωχεύσεων μικρού αντικειμένου των άρθρων 172 επ Ν. 4738/2020 φαίνεται μέχρι στιγμής να λειτουργεί πράγματι άψογα. Ωστόσο, θέμα γεννάται με τα Ειρηνοδικεία τα οποία δεν είναι ακόμη πιστοποιημένα στο σύστημα ή δεν έχουν λάβει οδηγίες, όπως τουλάχιστον οι γραμματείς τους διατείνονται, από το αρμόδιο Υπουργείο.

Μόλις προ 10 περίπου ημερών το Ειρηνοδικείο Αθηνών ξεκίνησε να καταχωρεί πρακτικά κατάθεσης στις αιτήσεις πτώχευσης, ενώ τα Ειρηνοδικεία Πειραιά και Θεσσαλονίκης δεν έχουν ακόμη προβεί σε καμία σχετική πράξη. Τα αυτά συμβαίνουν και με άλλα περιφερειακά Ειρηνοδικεία, όπως πχ το Ειρηνοδικείο Περιστερίου, ενώπιον του οποίου έχει κατατεθεί αίτηση για πελάτη προ δύο μηνών και ακόμη δεν έχει δοθεί αριθμός κατάθεσης.

Η πρακτική σημασία αυτού του προβλήματος, ότι δηλαδή κατατίθενται μεν αιτήσεις στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας αλλά δεν παίρνουν αριθμό κατάθεσης είναι σημαντική, διότι όλες οι προθεσμίες εκκινούν από τότε που η αίτηση θα λάβει αριθμό κατάθεσης. Πάντως θεωρητικά είναι θέμα εβδομάδων, όπως μας ενημερώνουν τουλάχιστον- να διορθωθεί το εν λόγω πρόβλημα και να μπορούν να κατατίθενται αιτήσεις πτώχευσης ενώπιον όλων των Ειρηνοδικείων μέσω του ηλεκτρονικού μητρώου.

Επί των πτωχεύσεων αυτών, είναι πολύ νωρίς να αξιολογηθεί η στάση των θεσμικών φορέων, ήτοι των Τραπεζών, των Εταιρειών Διαχείρισης Απαιτήσεων των funds και του Δημοσίου, κατά πόσο δηλαδή θα σταθούν απέναντι στην πτώχευση των οφειλετών και συνακόλουθα στην αυτοδίκαιη απαλλαγή τους.

Κατόπιν των παραπάνω, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο νέος πτωχευτικός θα μπορούσε να είχε «τρέξει» περισσότερο μέχρι σήμερα, θα έπρεπε δηλαδή να έχει περισσότερη πρακτική εφαρμογή. Από την άλλη μεριά όμως και δεδομένου ότι ο νόμος αυτός ήρθε για να μείνει, μας επιτρέπεται να πιστεύουμε ότι εντός της χρονιάς που έρχεται, θα δούμε πληθώρα ρυθμίσεων μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού, αλλά και πληθώρα νομολογίας για τις πτωχεύσεις μικρού αντικειμένου.

* Ο Σεραφείμ Σωτηριάδης είναι Δικηγόρος Αθηνών, Διαχειριστής της Δικηγορικής Εταιρείας «ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΣΩΤΗΡΙΑΔΗΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ».