Σύμμαχοι ή υποτελείς των ΗΠΑ;

Φίλτατοι, καλή σας ημέρα!

Αν και το ερώτημα που έθεσε πρόσφατα ο Γάλλος πρόεδρος Εμ. Μακρόν, περί υποτέλειας ή συμμαχίας προς τις ΗΠΑ, έχει απαντηθεί με σαφήνεια στη χώρα μας εδώ και δεκαετίες, με το περίφημο «ανήκομεν εις την Δύση», στην Ευρώπη εξακολουθούν να αμφιταλαντεύονται ως προς αυτό.

Για την ακρίβεια, μετά από σχεδόν 8 δεκαετίες Pax Americana, στη διάρκεια των οποίων είχαν εναποθέσει την ασφάλειά τους στις ΗΠΑ, οι φίλτατοι Ευρωπαίοι εμφανίζονται πλέον να διακατέχονται από τάσεις διαφοροποίησης από αυτή την πολιτική, αν και όχι «ολόψυχα».

Στις προτροπές Μακρόν να αποκτήσει η Ευρώπη «στρατηγική αυτονομία», το οποίο σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει αμυντικές δαπάνες εκατοντάδων δισ. ευρώ, ο συνήθης ύποπτος, η Γερμανία, απάντησε, δια στόματος του υπουργού Οικονομικών Κρίστιαν Λίντνερ (ποιος αρμοδιότερος εξάλλου;) πως η ιδέα της στρατηγικής αυτονομίας της Ευρώπης είναι αφελής. Επικαλείται δε ως προς αυτό, το επιχείρημα της αμερικανικής πυρηνικής ομπρέλας με την οποία διασφαλίζεται η ευρωπαϊκή κυριαρχία.

Παρ' όλα αυτά, το ερώτημα παραμένει και διατυπώνεται με ευκρίνεια, εκ νέου, από τα χείλη της προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία εκτιμά, με αφορμή τη σκλήρυνση της αμερικανικής πολιτικής έναντι της Κίνας και την πίεση που ασκείται στην ΕΕ να ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο, ότι η αποσύνδεση από την Κίνα «σαφώς δεν είναι βιώσιμη, επιθυμητή ή ακόμη και πρακτική για την Ευρώπη».

Όλα αυτά, βεβαίως, εμφανίζονται ως φληναφήματα ανώτατου επιπέδου, ενόσω παραμένει αναπάντητο το μέγα ερώτημα περί της απεξάρτησης της ΕΕ από τις ΗΠΑ σε ό,τι αφορά στην ασφάλεια των συνόρων της.

Πρόκειται δε για ένα ερώτημα το οποίο τίθεται, ευλόγως, κατά τρόπο επιτακτικό, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Ωστόσο, αν και προ έτους, όταν διανύαμε το πρώτο δίμηνο μετά το σοκ που προκάλεσε η πρώτη εμπόλεμη σύρραξη επί ευρωπαϊκού εδάφους μεταξύ κυρίαρχων κρατών, από το τέλος του Β’ Π.Π., η «ζυγαριά» έγερνε προς την πλευρά της δημιουργίας ενός πραγματικού ευρωπαϊκού στρατού, πλέον η κινητικότητα προς αυτή την κατεύθυνση εμφανίζεται να έχει ατονήσει.

Από τα κονδύλια ύψους 100 δισ. ευρώ, που προσανατόλιζε η Γερμανία για τον επανεξοπλισμό της, ελάχιστα έχουν διατεθεί ενώ το όλο θέμα παραμένει ακόμη στο πεδίο της συζήτησης. Είναι αμφίβολο, δε, κατά πόσο θα επανερχόταν τόσο επιτακτικά στην επικαιρότητα, εάν δεν μεσολαβούσε η αναζωπύρωση της έντασης μεταξύ Κίνας - Ταϊβάν και οι επισκέψεις Ευρωπαίων ηγετών, όπως ο Μακρόν ή η Ντερ Λάιεν στην Κίνα.

Εάν, όμως, η Ευρώπη δεν εμφανιστεί εξίσου αποφασισμένη να αποσυνδεθεί από το αμερικανικό αμυντικό άρμα, όπως υπήρξε κατά την ενεργειακή απεξάρτησή της από τη Ρωσία, όλη αυτή η συζήτηση θα είναι πάντα μηδενικού αποτελέσματος.

Όλα δε συνηγορούν προς αυτή την κατεύθυνση, πλην της περίπτωσης να υπάρξει ένα νέο σοκ, αντίστοιχο ή μεγαλύτερο εκείνου που συγκλόνισε την Ευρώπη με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Οι διάφορες κρίσεις που διήλθε η ΕΕ, όπως η κρίση χρέους ή η πανδημία, την οδήγησαν κάθε φορά να εφευρίσκει τις αναγκαίες λύσεις, όπως ήταν η δημιουργία θεσμών (ESM) ή ο από κοινού δανεισμός για το RRF,  όμως η δημιουργία στρατηγικής αυτονομίας, προϋποθέτει ένα βασικό συστατικό στοιχείο: ενιαία έκφραση συμφερόντων διαμέσου της ασκούμενης εξωτερικής πολιτικής.

Αυτό όμως το «φρούτο» δεν το έχουμε ακόμη στην Ευρώπη. Όσο δε αυτό απουσιάζει, παραμένουμε στο… «ανήκομεν».