ΗΠΑ-Κίνα: Οι συνέπειες του εμπορικού πολέμου και η Ευρώπη

Η σημερινή ανακοίνωση του Πεκίνου ότι ανεβάζει τους δασμούς στο 125% έναντι των αμερικανικών προϊόντων, σε αντίποινα για τη συνολική επιβολή δασμών ύψους 145% από την κυβέρνηση Τραμπ, δείχνει ξεκάθαρα κάτι που οι ειδικοί αντιλαμβάνονται εδώ και δύο ημέρες. Ο πόλεμος των δύο πήρε τη μορφή αμοιβαίου εμπορικού εμπάργκο.

Δεν είναι τυχαίο ότι το Πεκίνο ανακοίνωσε πως ακόμη κι αν η κυβέρνηση Τραμπ αυξήσει περαιτέρω τους δασμούς, δεν πρόκειται να ανταποδώσει. Δεν υπάρχει λόγος. Οι εισαγωγές από τις ΗΠΑ θα μηδενιστούν και με το 125%.

Τι δείχνουν οι αριθμοί

Η σχέση ΗΠΑ-Κίνας είναι ίσως η πιο κρίσιμη διμερής εμπορική συνεργασία παγκοσμίως, με συνολικό όγκο εμπορίου που άγγιξε τα 582,5 δισεκατομμύρια και αναλύεται ως εξής:

• Εισαγωγές ΗΠΑ από Κίνα: $438,9 δισ.
• Εξαγωγές ΗΠΑ προς Κίνα: $143,5 δισ.
• Εμπορικό Έλλειμμα ΗΠΑ: $295,4 δισ. (+6% από το 2023)

Οι ΗΠΑ εξάγουν κυρίως αγροτικά προϊόντα, τεχνολογία και αυτοκίνητα, ενώ η Κίνα εξάγει κυρίως καταναλωτικά αγαθά, ηλεκτρονικά και μηχανήματα. Οι εξαγωγές των ΗΠΑ προς την Κίνα συνιστούν ποσοστό περίπου 8% των συνολικών εξαγωγών τους.

Από την ανισορροπία μεταξύ των εξαγωγών που πραγματοποιεί η μία χώρα στην άλλη προκύπτει ότι, τουλάχιστον βραχυχρόνια, τη μεγαλύτερη οικονομική ζημία θα την υποστεί η Κίνα, καθώς η πίεση αφορά το 15-16% των συνολικών εξαγωγών της. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι οι επιπτώσεις στις ΗΠΑ θα είναι μικρές, ιδίως σε ό,τι αφορά τον πληθωρισμό και τη διαταραχή στις εφοδιαστικές αλυσίδες.

Στις ΗΠΑ οι καταναλωτές θα δουν άμεσα αυξήσεις στις τιμές καθημερινών προϊόντων, αλλά και ελλείψεις σε προϊόντα που αγόραζαν, η αγροτική παραγωγή και η βιομηχανία θα πληγούν από τα κινεζικά αντίμετρα, ενώ η οικονομική ανάπτυξη ενδέχεται να επιβραδυνθεί σημαντικά λόγω κόστους αλλά και αναταραχής στις αλυσίδες εφοδιασμού.

Οι επιπτώσεις για την Κίνα

Η Κίνα θα αντιμετωπίσει κατάρρευση των εξαγωγών της στη μεγαλύτερη και πιο προσοδοφόρα αγορά της και θα πιεστεί να αναπροσανατολίσει τις εξαγωγές της σε άλλες αγορές, στην Ευρώπη την Ασία, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική.

Επίσης είναι πιθανό ότι θα υποχρεωθεί να αυξήσει σημαντικά της κινήσεις τόνωσης της ζήτησης στο εσωτερικό της καθώς εμφανίζει, ήδη εδώ και αρκετό καιρό, φαινόμενα αποπληθωρισμού. Τα μέτρα στήριξης θα πρέπει να ενισχύσουν τον βιομηχανικό τομέα, ο οποίος αποτελεί την ατμομηχανή της οικονομίας της.

Τι σημαίνει αυτός ο πόλεμος για την Ευρώπη

Η Ευρώπη πολύ δύσκολα θα αποφύγει να βρεθεί «στη μέση» αυτού του πολέμου μεταξύ των δύο οικονομικών υπερδυνάμεων. Η διπλωματική πίεση να πάρει θέση θα είναι ισχυρή, ενώ σχεδόν αναπόφευκτα κινδυνεύει να υποστεί συρροή κινεζικών προϊόντων προς την αγορά της, αφού είναι η δεύτερη μεγαλύτερη αγορά στον κόσμο.

Ως ένα βαθμό ενδέχεται να υπάρξει μεσοπρόθεσμο όφελος για ευρωπαϊκές επιχειρήσεις που θα κληθούν να υποκαταστήσουν ελλείψεις τόσο στην Κίνα όσο και στις ΗΠΑ. Από την άλλη πλευρά, όμως, ενδέχεται να επεκταθεί η αναταραχή στις αλυσίδες εφοδιασμού, αλλά και να αυξηθεί το κόστος σε πρώτες ύλες.

Η πιθανότητα μιας συμφωνίας αποκλιμάκωσης

Παρά την όξυνση, ένα σενάριο συμφωνίας δεν μπορεί να αποκλειστεί. Οι οικονομικές πιέσεις στο εσωτερικό των δύο χωρών, αλλά και η τάση του Τραμπ να κλιμακώνει ξέφρενα επιδιώκοντας στην ουσία ένα συμβιβασμό, ενδέχεται να οδηγήσουν σε ένα νέο γύρο διαπραγματεύσεων.

Τι θα μπορούσε να περιλαμβάνει μια πιθανή συμφωνία; Μείωση ύψους δασμών και άρση τους σε ορισμένα προϊόντα. Δεσμεύσεις της Κίνας για την προστασία πνευματικής ιδιοκτησίας, την τόνωση της εσωτερικής της ζήτησης καθώς και για αγορές αμερικανικών αγαθών. Και επιπλέον, συντονισμό και συνεννόηση σε ορισμένους κανόνες, ιδίως σε ό,τι αφορά την τεχνολογία και τους κλάδους στρατηγικής σημασίας για τον μεταξύ τους γεωπολιτικό ανταγωνισμό.

Δεν πρέπει να παραβλέψουμε ότι ο εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ-Κίνας δεν είναι μόνο μια σύγκρουση για τους δασμούς, αλλά μια σύγκρουση γεωπολιτικής επιρροής και στρατηγικής κυριαρχίας στην παγκόσμια οικονομία. Κι αυτό κάνει τα πράγματα πιο δύσκολα, ιδίως αν ο εμπορικός πόλεμος εξελιχθεί σε ολομέτωπο οικονομικό πόλεμο, με τις δύο υπερδυνάμεις να προσπαθούν να προκαλέσουν ζημία η μία στις αγορές κεφαλαίων της άλλης μέσω των χρηματοοικονομικών όπλων που έχουν στη διάθεσή τους. Η Κίνα για παράδειγμα κατέχει εκατοντάδες δισεκατομμύρια σε αμερικανικά ομόλογα, ενώ στις ΗΠΑ έχουν ήδη εμφανιστεί σχέδια υποχρεωτικής έξωσης κινεζικών εταιρειών από τη Wall Street. 

Οι αριθμοί πάντως αποδεικνύουν την ένταση της εξάρτησης μεταξύ των δύο πλευρών, ενώ οι επιπτώσεις θα φτάσουν στις τσέπες των πολιτών και θα επηρεάσουν τις αποφάσεις των κυβερνήσεων παγκοσμίως. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν ότι η κίνηση των ΗΠΑ να ξεκινήσει εμπορικό πόλεμο με την Κίνα θα είχε πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας πριν από 10 ή 20 χρόνια. Τώρα ίσως είναι αργά, ακριβώς λόγω της σημασίας της βιομηχανίας της Κίνας σε παγκόσμιο επίπεδο (κατέχει το 35% της παγκόσμιας βιομηχανικής παραγωγής) αλλά και της εξάρτησης που έχει πλέον από εκείνη, η αμερικανική οικονομία.

Σε κάθε περίπτωση, η συνέχεια και η έκβαση του «πολέμου» ή μια ενδεχόμενη εκεχειρία θα διαμορφώσουν σε μεγάλο βαθμό την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας την επόμενη δεκαετία.