Ράχμαν: Γιατί η Ρωσία δεν πρόκειται να κερδίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία

«Μην ξεγράφετε τη Ρωσία»: αυτή ήταν η προειδοποίηση που μουρμούριζε ένας Ευρωπαίος διπλωμάτης με μακρά εμπειρία στη Μόσχα. Είναι μια δίκαιη παρατήρηση. Η εισβολή του Βλαντίμιρ Πούτιν στην Ουκρανία έχει πάει πολύ στραβά. Αλλά η Ρωσία παραμένει μια τεράστια χώρα, με πλούσιους πόρους και μια αδίστακτη, κτηνώδη κυβέρνηση.

Οι υπηρεσίες πληροφοριών της Ουκρανίας θεωρούν πως η τάση προς περαιτέρω στρατολόγηση μπορεί να επιτρέψει στη Ρωσία να αναπτύξει έναν στρατό 2 εκατομμυρίων για μια νέα επίθεση αργότερα φέτος. Ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι προειδοποίησε πρόσφατα πως η Μόσχα μπορεί σύντομα να αποπειραθεί εκ νέου να καταλάβει το Κίεβο.

Αλλά ακόμα και μια πρόοδος στο πεδίο της μάχης δεν θα έδινε στη Ρωσία μια νίκη με διάρκεια. Φανταστείτε οι δυνάμεις του Πούτιν με κάποιο βλαβερό θαύμα να κατατρόπωναν την Ουκρανία και να ανέτρεπαν την κυβέρνηση Ζελένσκι. Μετά, τι;

Η πραγματικότητα είναι πως μια πληγωμένη και απομονωμένη Ρωσία θα παρέμενε τότε βαλτωμένη σε έναν ανταρτοπόλεμο δεκαετιών, που θα έκανε το Αφγανιστάν να μοιάζει με εκδρομή. Οι δυνάμεις κατοχής ή μια εγκάθετη κυβέρνηση στο Κίεβο θα βρίσκονταν υπό διαρκή επίθεση. Η «νίκη» θα κλείδωνε τη Ρωσία σε μια μακροχρόνια καταστροφή.

Ο Πούτιν και οι σύμμαχοί του συνεχίζουν να παρηγορούνται από την ιστορία. Η Ρωσία υπέστη τρομερές ήττες από τα χέρια του Ναπολέοντα και του Χίτλερ, αλλά τελικά επικράτησε. Αλλά αυτοί οι πόλεμοι ήταν αμυντικοί. Γνωρίζοντας πως δεν είχαν πουθενά να πάνε, οι Ρώσοι έδωσαν μάχη μέχρι τελικής πτώσεως. Αυτή τη φορά είναι οι Ουκρανοί που υπερασπίζονται την πατρίδα τους.

Σε προηγούμενους μεγάλους πολέμους, η Ρωσία ήταν επίσης μέρος ενός μεγαλύτερου ευρωπαϊκού συνασπισμού. Αλλά τώρα, όπως παρατήρησε ο φιλορώσος στρατηγικός αναλυτής Ντμίτρι Τρένιν σε πρόσφατο άρθρο του, «για πρώτη φορά στη ρωσική ιστορία, η χώρα δεν έχει κανέναν σύμμαχο στη Δύση». Μάλιστα, ο αντιρωσικός συνασπισμός εκτείνεται πολύ πέραν της Ευρώπης. Όπως προσθέτει o Τρένιν, «ο βαθμός της συνοχής μεταξύ των αγγλόφωνων χωρών, της Ευρώπης και των Ασιατών συμμάχων γύρω από τις ΗΠΑ έχει φτάσει σε πρωτοφανή επίπεδα».

Σε αυτή τη νέα κατάσταση, αυτό που μένει στη Ρωσία είναι να κοιτάξει στην Ασία και την Αφρική για φίλους. Το Κρεμλίνο παρηγορείται κάπως με το γεγονός πως κορυφαίες χώρες του «παγκόσμιου νότου» -όπως η Κίνα, η Ινδία, η Νότια Αφρική και η Ινδονησία- δεν έχουν ενταχθεί στην προσπάθεια των διεθνών κυρώσεων που στόχο έχουν τη Ρωσία. Αλλά, με εξαίρεση το Ιράν, οι χώρες αυτές δεν έχουν δώσει στη Ρωσία στρατιωτική στήριξη τέτοια που να ανταποκρίνεται στους δυτικούς εξοπλισμούς που εισρέουν στην Ουκρανία.

Μια εξάρτηση από τον παγκόσμιο νότο περιλαμβάνει έναν επαναπροσανατολισμό της ρωσικής οικονομίας, που για τα τελευταία 30 χρόνια ήταν χτισμένη πρωτίστως πάνω στις ενεργειακές εξαγωγές προς την Ευρώπη. Η Ρωσία είναι επίσης τώρα επικίνδυνα εξαρτημένη από την Κίνα.

Πώς έφτασε τη χώρα του σε αυτό το χάλι ο Πούτιν; Οι ρίζες του προβλήματος είναι η αποτυχία του να αποδεχθεί την απώλεια του status της μεγάλης δύναμης, κάτι που άλλες ευρωπαϊκές χώρες είχαν ήδη αντιμετωπίσει (κάποιοι μπορεί να πουν πως το Brexit δείχνει ότι η Βρετανία δεν έχει φτάσει ακόμα εκεί. Αλλά, όπως πάνε οι πράξεις αυτοτραυματισμού, αυτό δεν είναι τίποτα σε σύγκριση με αυτό που έχει κάνει ο Πούτιν στη Ρωσία. Το καταστροφικό ισοδύναμο θα ήταν μια βρετανική εισβολή στην Ιρλανδία).

Η ευρωπαϊκή τάξη την οποία ο Πούτιν αναπολεί με νοσταλγία ήταν χτισμένη γύρω από την αντιπαλότητα των μεγάλων δυνάμεων. Μην μπορώντας να κατανοήσει ένα νέο σύστημα -βασισμένο στη συνεργασία μεταξύ των χωρών, υπό τις ομπρέλες της ΕΕ και του ΝΑΤΟ- ο Πούτιν κατέληξε να απομονώσει τη Ρωσία από ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο. Όπως το θέτει η Άντζελα Στεντ του Georgetown University, «ο Πούτιν έχει κλείσει το παράθυρο στην Ευρώπη που είχε ανοίξει από τον Μέγα Πέτρο» στα 1700.

Αν ο Πούτιν ήταν πρόθυμος να αποδεχθεί πως η Ρωσία είναι μόνιμα στη βαθμίδα κάτω από τις υπερδυνάμεις, θα υπήρχαν ευκαιρίες για τη ρωσική διπλωματία να παίξει τον ρόλο μιας εξισορροπητικής μεσαίας δύναμης. Αντιθέτως, ο Πούτιν το παρατράβηξε με την Ουκρανία. Η ειρωνική συνέπεια είναι πως η Ρωσία είναι πιθανόν να βγει από αυτόν τον πόλεμο ακόμα πιο μικρή ως παγκόσμια δύναμη.

Η απελπιστική κατάσταση της Ρωσίας έχει οδηγήσει σε κάποιον μηδενισμό στις τάξεις της ελίτ της χώρας, με τις τηλεπερσόνες να φαντασιώνονται φωναχτά πυρηνικό πόλεμο και Αρμαγεδδώνα. Οι Ρώσοι στρατηγικοί αναλυτές που επιχειρηματολογούν υπέρ της συνέχισης του πολέμου το κάνουν όχι επειδή βλέπουν μια ρεαλιστική προοπτική νίκης, αλλά επειδή είναι πολύ δύσκολο να σκεφτούν την ήττα. Στο ζοφερό του άρθρο, ο Τρένιν, πρώην συνταγματάρχης των ρωσικών στρατιωτικών μυστικών υπηρεσιών και στη συνέχεια διευθυντής του Carnegie Moscow Center που πλέον έχει κλείσει, υποστηρίζει πως «ενώ υπάρχει για τη Ρωσία ένα θεωρητικό μονοπάτι προς την παράδοση», ωστόσο αυτή η επιλογή δεν είναι αποδεκτή επειδή θα συνεπάγονταν «εθνική καταστροφή, πιθανό χάος και μια άνευ όρων απώλεια κυριαρχίας».  

Ο φόβος αυτού του αποτελέσματος οδηγεί τον Τρένιν να συμπεράνει πως η Ρωσία δεν έχει άλλη επιλογή από το να συνεχίσει να πολεμά ως «χώρα πολεμιστής, που υπερασπίζεται την κυριαρχία και την ακεραιότητά της», αν και αυτό θα απαιτήσει «μεγάλες θυσίες» για «πολλά χρόνια». Όπως υποστηρίζει ο Τρένιν, αυτό το αιματηρό μονοπάτι θα απαιτήσει «τον άνευ όρων πατριωτισμό της ελίτ».

Αλλά αυτός είναι ένας πολύ ιδιαίτερος ορισμός του πατριωτισμό. Τι θα ήθελαν οι πατριώτες Ρώσοι για να συνεχίσουν να στέλνουν τους συμπατριώτες τους στον θάνατό τους σε έναν κτηνώδη πόλεμο επιθετικότητας που κάνει τη χώρα φτωχότερη, πιο απομονωμένη, πιο δικτατορική και πιο διασυρμένη στον κόσμο;

Οι αληθινοί Ρώσοι πατριώτες είναι αυτοί -πολλοί από αυτούς στη φυλακή ή στην εξορία- που είναι αποφασισμένοι να σταματήσουν τον Πούτιν και τον πόλεμό του. Μόνο όταν συμβεί αυτό θα έχει η Ρωσία ευκαιρία να ξαναχτίσει το ηθικό, οικονομικό και διεθνές status της.

© The Financial Times Limited 2023. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation