Wolf: Πρέπει να μάθουμε να ζούμε με μηχανές που σκέφτονται

Δυο θέματα κυριάρχησαν στην ετήσια σύνοδο του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός την περασμένη εβδομάδα: ο Ντόναλντ Τραμπ και η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ).

Από τα δυο, το δεύτερο ήταν το πιο ενδιαφέρον και οπωσδήποτε το σημαντικότερο. Πολλή προσοχή στη συζήτηση αφιερώθηκε στο DeepSeek, την νεοσύστατη επιχείρηση-έκπληξη της Κίνας. Ωστόσο, απλώς μάθαμε πως η γνώση εξαπλώνεται: καμία χώρα δεν θα μονοπωλήσει αυτές τις νέες τεχνολογίες.

Αυτό εξέπληξε τις αγορές. Με τις νέες τεχνολογίες, τέτοιες «εκπλήξεις» δεν εκπλήττουν. Αλλά αυτό δεν αλλάζει το μεγάλο ερώτημα, που είναι τι σημαίνει για όλους εμάς η πρόοδος της νοημοσύνης των μηχανών.

Οι άνθρωποι είναι και κοινωνικοί και ευφυείς. Αυτός ο συνδυασμός είναι το «killer app» τους. Τους έχει επιτρέψει να κυριαρχήσουν στον πλανήτη. Η ανθρώπινη νοημοσύνη εφηύρε της τεχνολογίες γενικού σκοπού που διαμόρφωσαν τον κόσμο, από τότε που δάμασε τη φωτιά μέχρι τη δημιουργία των υπολογιστών.

Αλλά με τους υπολογιστές που μπορούν να σκέφτονται, αυτό μπορεί να αλλάξει. Ο Blaise Pascal, ο Γάλλος μαθηματικός και φιλόσοφος του 17ου αιώνα, είπε πως «ο άνθρωπος δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια καλαμιά, το πιο αδύναμο πράγμα στη φύση, αλλά είναι μια σκεπτόμενη καλαμιά». Μήπως αυτή η μοναδικότητα φτάνει στο τέλος της;

Στο Νταβός συμμετείχα σε δυο συναρπαστικές συζητήσεις για τα οφέλη και τους κινδύνους της προόδου στην Τεχνητή Νοημοσύνη. Η μία ήταν μια συνέντευξη του Sir Demis Hassabis, συνιδρυτή της Google DeepMind και συνδικαιούχου του βραβείου Νόμπελ Χημείας, στη συντάκτρια των FT Roula Khalaf, συντάκτρια των FT.

Η άλλη ήταν μια συνέντευξη του Dario Amodei, ιδρυτή και διευθύνοντος συμβούλου της Anthropic και συγγραφέα του Machines of Loving Grace, στη συντάκτρια του Economist Zanny Minton Beddoes.

Η συνέντευξη με τον Hassabis υπογράμμισε την πρόσφατη πρόοδο στην ικανότητά μας να κάνουμε επιστημονική ανάλυση, ιδιαίτερα στη βιολογία. Περισσότεροι από 2 εκατ. ερευνητές χρησιμοποιούν το AlphaFold, όπως είπε, το πρόγραμμα που ανέπτυξε η DeepMind.

«Χαρτογραφήσαμε όλες τις πρωτεΐνες που γνωρίζει η επιστήμη, και τις 200 εκατομμύρια… Κατά κανόνα, ένας διδακτορικός φοιτητής χρειάζεται ολόκληρο τον χρόνο του διδακτορικού για να βρει τη δομή μίας πρωτεΐνης. Έτσι 200 εκατομμύρια θα χρειάζονταν ένα δισεκατομμύριο χρόνια διδακτορικού. Και μόλις το δώσαμε όλο αυτό στον κόσμο, δωρεάν».

Αυτό, όπως εξήγησε, είναι «επιστήμη με ψηφιακή ταχύτητα». Έτσι, ανοίγεται μπροστά μας η πιθανότητα για τεράστια επιτάχυνση της ιατρικής προόδου. Πράγματι, μπορεί να έχουμε τα επόμενα 50-100 χρόνια κανονικής προόδου μέσα σε 5-10 χρόνια.

Ευρύτερα, υποστήριξε ο Amodei, μπορούμε να οραματιστούμε την ΤΝ ως «μια χώρα ιδιοφυϊών μέσα σε ένα data center», μια χώρα που οι Κινέζοι, ίσως, μόλις έκαναν φθηνότερη από ποτέ.

Ωστόσο, πρόκειται πράγματι για ιδιοφυΐες; Το δικό μου τεστ θα ήταν αν, παρέχοντας τη γνώση όλης της φυσικής έως το 1906 αλλά όχι αργότερα, η ΤΝ θα μπορούσε να δημιουργήσει τη γενική θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν;

Φαίνεται εύλογο πως η επίπτωση μιας τέτοιας ικανότητας επίλυσης προβλημάτων, σε επίπεδο «διάνοιας» ή όχι, θα πρέπει να είναι αξιοσημείωτη. Θα μπορούσε, μεταξύ άλλων, να επιταχύνει τις βελτιώσεις στη γνώση και άρα την ανάπτυξη της παραγωγικότητας και την εξάπλωση της ευημερίας.

Και τα δυο είναι επιθυμητά. Τις τελευταίες δεκαετίες, οι αυξήσεις στον «συνολικό συντελεστή παραγωγικότητας» - το καλύτερο μέτρο τεχνικής προόδου- ήταν μέτριες. Επιπλέον, τεράστιοι αριθμοί ανθρώπων εξακολουθούν να ζουν σε ακραία φτώχεια και, δυστυχώς, η πρόοδος έχει επιβραδυνθεί.

Ωστόσο, είναι επίσης προφανές ότι η επιταχυνόμενη πρόοδος μπορεί να δημιουργήσει δυσκολίες. Η δομή της αγοράς εργασίας μπορεί να αλλάξει μαζικά, με αποτέλεσμα απότομη μείωση της ζήτησης για εργαζόμενους των οποίων το πλεονέκτημα είναι η εκπαίδευση, αλλά σε γνώσεις ρουτίνας.

Οι προβλέψεις για τέτοιες επιπτώσεις ποικίλουν. Εργασία των Erik Brynjolfsson και Gabriel Unger το 2023 σημειώνει πως, όπως ίσχυε καθόλη τη διάρκεια της επανάστασης των υπολογιστών, οι επιπτώσεις στην παραγωγικότητα μπορεί να είναι μέτριες. Ωστόσο αυτή τη φορά μπορεί να είναι διαφορετικά τα πράγματα, με εκτίναξη της παραγωγικότητας, αλλά αντίστοιχα μεγάλες και ανατρεπτικές οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές.

 Και πάλι, αναλόγως του πώς θα αντιδράσει η κοινωνία, η επιτυχημένη ΤΝ μπορεί να οδηγήσει σε «τεχνο-φεουδαρχία», με ακόμα μεγαλύτερη συγκέντρωση πλούτου. Η εφεύρεση τεράστιων αριθμών νέων θεραπειών μπορεί να αυξήσει σημαντικά τα κόστη της υγείας και επίσης τα κόστη της αντιμετώπισης της πολύ παρατεταμένης διάρκειας ζωής ακόμα και αν σε γενικές γραμμές είναι πιο υγιής.

Είναι έτοιμοι οι άνθρωποι να ζήσουν μαζί με τους προ-προ-προπαππούδες τους; Τα φαινομενικά καλά πράγματα μπορεί να δημιουργήσουν πραγματικές προκλήσεις...

Πέραν αυτού, η εξέλιξη της «οραματιζόμενης ΤΝ» δημιουργεί μεγάλους κινδύνους. Πώς ελέγχει κάποιος τη χρήση της από ανεξέλεγκτους «παίκτες», συμπεριλαμβανομένων των εχθρικών κρατών, των τρομοκρατών και των κατά συρροήν δολοφόνων; Ποιες ηθικές κρίσεις επιτρέπει κάποιος να κάνει η ΤΝ στον πόλεμο; Πώς ελέγχει κάποιος τη χρήση της ΤΝ στην παρακολούθηση; Θα μας παρακολουθεί μονίμως ο «μεγάλος αδελφός»; Και πάλι, τι κάνουμε με την κατασκευή πλαστών και ψευδών ειδήσεων; Πώς επιβιώνει η ελευθερία από όλες αυτές τις απειλές;

Ο Hassabis είναι ξεκάθαρος πως χρειαζόμαστε αποτελεσματικά παγκόσμια όρια στη χρήση της ΤΝ. Σε μια εποχή διαλυμένης διεθνούς συνεργασίας και περιφρόνησης της ίδιας της ιδέας μιας «διεθνούς τάξης βασισμένης στους κανόνες» θα συνεργαστούν η Κίνα με τις ΗΠΑ για να γίνει ασφαλής η ΤΝ;

Φαίνεται απίθανο, και όχι μόνο επειδή έχουν διαφορετικές απόψεις ως προς το πώς θα πρέπει αν χρησιμοποιούνται τέτοιες τεχνολογίες.

Το 2015 έγραψα ένα γενικά σκεπτικιστικό άρθρο για τη (μέτρια) πιθανή επίπτωση των νέων τεχνολογικών στην παραγωγικότητα. Τα επόμενα χρόνια μπορεί επιτέλους να αποδείξουν ότι έκανα λάθος. Ωστόσο, σημείωνα επίσης πως αν αντ’ αυτού προσεγγίζουμε «τη μοναδικότητα» -την ΤΝ που ξεπερνά κάθε ανθρώπινη νοημοσύνη- τότε όλα πρέπει να αλλάξουν.

Μια από τις σπουδαίες ιδέες της σειράς Dune του Frank Herbert είναι ότι στο μακρινό παρελθόν (στο μέλλον μας) η ανθρωπότητα διεξήγαγε μια επιτυχημένη τζιχάντ εναντίον των μηχανών που σκέφτονται. Έκτοτε, οι άνθρωποι έπρεπε να γίνουν υπεράνθρωποι.

Ένας πρωταγωνιστικός χαρακτήρας εξηγεί ότι «οι άνθρωποι είχαν βάλει αυτές τις μηχανές να σφετεριστούν την αίσθηση της ομορφιάς μας, την αναγκαία αυτοκυριαρχία μας, μέσω της οποίας αποφασίζουμε για τη ζωή. Φυσικά, οι μηχανές καταστράφηκαν».

Αυτή η ανησυχία μπορεί να αποδειχθεί σοφή. Αλλά εγώ είμαι ρεαλιστής: Η τεχνητή νοημοσύνη έχει βγει από το κουτί της Πανδώρας.

© The Financial Times Limited 2025. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation