Οι πρώτες κινήσεις για ένα κόσμο πέρα από το δολάριο

Οι επενδυτές αρχίζουν να φαντάζονται ένα χρηματοοικονομικό σύστημα χωρίς τις ΗΠΑ στο κέντρο του, δίνοντας στην Ευρώπη μια ευκαιρία την οποία πολύ απλά δεν πρέπει να χάσει.

Αυτή η άσκηση στο να σκεφτούμε το αδιανόητο έρχεται παρά μια κακοφωνία θορύβου στην αγορά. Ο Mansoor Mohi-uddin, επικεφαλής οικονομολόγος της Τράπεζας της Σιγκαπούρης, ταξίδεψε πρόσφατα σε πελάτες στο Ντουμπάι και στο Λονδίνο. Προς έκπληξή του, ούτε ένας από αυτούς δεν τον ρώτησε για βραχυπρόθεσμα ζητήματα όπως οι τεχνολογικές μετοχές ή οι αλλαγές στα επιτόκια. Αντιθέτως, λέει, «ο κόσμος ρώταγε ‘τι συμβαίνει;’. Το ελεύθερο εμπόριο, οι ελεύθερες αγορές, η εποχή της παγκοσμιοποίησης έχει τελειώσει, και κανένας δεν γνωρίζει τι θα την αντικαταστήσει».

Αναφέρονται, βέβαια, στη νέα αμερικανική κυβέρνηση. Μέσα στον πρώτο μήνα της επαναφοράς του στον προεδρικό θώκο στον Λευκό Οίκο, ο Ντόναλντ Τραμπ και λοιποί σχεδόν κατέστρεψαν την διατλαντική συμμαχία, και παρέκαμψαν τους βασικούς ελέγχους, τις ισορροπίες και τους θεσμούς πάνω στους οποίους έχει οικοδομηθεί η πραγματική αμερικανική εξαιρετική πορεία.

«Συμβαίνει μια τόσο μνημειώδης αλλαγή. Αν συνεχίσει έτσι, οι υπεύθυνοι για την κατανομή κεφαλαίων θα αναρωτηθούν: «θέλω να παραμείνω κατανεμημένος στις ΗΠΑ;» είπε ο Mohi-uddin.

Αυτό αφορά όλες τις κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων. Στις μετοχές, η προτίμηση για την Ευρώπη είναι ξεκάθαρη –οι αγορές της προηγούνται των ΗΠΑ σε ένα εξαιρετικά ασυνήθιστο μοτίβο. Αλλά οι άστατες αγορές μετοχών είναι απλώς η επιφάνεια. Το κομμάτι που έχει πραγματικά σημασία είναι η παγκόσμια χρήση του δολαρίου, και των αγορών δολαριακών ομολόγων, ως τον υποτίθεται «ελεύθερο κινδύνου» θεμέλιο λίθο της παγκόσμιας χρηματοοικονομικής.

Αυτό ήδη αρχίζει να φαίνεται. Την Τρίτη, για παράδειγμα, παρά το σοκ των νέων αμερικανικών εμπορικών δασμών στον Καναδά και στο Μεξικό, το δολάριο δεν σκαρφάλωνε με τον συνήθη τρόπο του. H Deutsche Bank αναφέρει πως αυτό εν μέρει αντανακλά «την πιθανή απώλεια του status του δολαρίου ως ασφαλούς καταφυγίου».

«Δεν το γράφουμε αυτό ελαφρά τη καρδία» έγραψε ο αναλυτής νομισμάτων George Saravelos. «Αλλά η ταχύτητα και η κλίμακα των παγκόσμιων αλλαγών είναι τόσο ταχεία που αυτό πρέπει να αναγνωριστεί ως πιθανότητα». Αυτό που κάποτε ήταν εξωπραγματικό πλέον γίνεται ευλογοφανές.

Οικονομολόγοι που βρίσκονται κοντά στον Τραμπ είναι ξεκάθαροι πως βλέπουν το status του δολαρίου ως το παγκόσμιο προληπτικό αποθετικό νόμισμα σαν ευχή και σαν κατάρα – «επαχθές» όπως το έθεσε ο σύμβουλος Stephen Miran.

Παραμένει μια πιθανότητα –και πάλι αδιανόητη πριν από μόλις μερικές εβδομάδες – πως οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να επιδιώξουν να τραβήξουν χαμηλότερα το δολάριο σε μια προσπάθεια να υποστηρίξουν την εγχώρια μεταποίηση. Αλλά οι ΗΠΑ θα μπορούσαν επίσης να διαλύσουν το εξωφρενικό προνόμιό τους κατά λάθος αντί βάσει σχεδιασμού, σπρώχνοντας τα μεγάλα θηρία των αγορών μετοχών -τις ξένες κεντρικές τράπεζες και άλλους επίσημους διαχειριστές αποθεμάτων- στην αγκαλιά άλλων κρατών.

Το δολάριο αντιπροσωπεύει πάνω από το 57% των παγκόσμιων αποθεματικών, σύμφωνα με στοιχεία του ΔΝΤ, πολύ παραπάνω από το μερίδιο των ΗΠΑ στην παγκόσμια οικονομία. Το ευρώ αντιπροσωπεύει το 20% και όλοι οι άλλοι μοιράζονται το υπόλοιπο της πίτας.

Οι ονειροπόλοι αισιόδοξοι χρόνια τώρα υποστηρίζουν πως το μερίδιο του ευρώ θα πρέπει να είναι μεγαλύτερο, αλλά παλεύουν με την πραγματικότητα. Οι αγορές ομολόγων της Ευρώπης είναι κατακερματισμένες σε συνιστώντα κράτη, με τη Γερμανία στο κέντρο.

Η νομισματική συνοχή, υπάρχει, αλλά όχι η δημοσιονομική ή στρατηγική συνοχή. Καμία εθνική αγορά δεν είναι ταυτόχρονα αρκετά μεγάλη, ασφαλής και με αρκετή ρευστότητα ώστε να καλύψει τις ανάγκες ενός διαχειριστή αποθεμάτων. Τα υπερμεγέθη trades αφήνουν σημάδι και σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης αυτοί οι μεγάλοι παίκτες βρίσκουν πώς μόνο η επιδέξια αγορά αμερικανικών κρατικών ομολόγων κάνει.

Η ΕΕ δυσκολεύεται να προσφέρει μια εναλλακτική. Και στο σημείο αυτό έρχεται αυτή η στιγμή στην ιστορία. Η επείγουσα ανάγκη της για αμυντικές δαπάνες απλά ξεπερνά την ικανότητα των επιμέρους εθνικών αγορών ομολόγων της. Ο κοινός δανεισμός –εύκολο να το λες, αλλά διαολεμένα δύσκολο να γίνει- είναι η προφανής απάντηση. Το αποτέλεσμα θα μπορούσε κάλλιστα να είναι πως η Ευρώπη θα σπρωχθεί περισσότερο στο κέντρο του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Η πανδημία Covid-19 πρόσφερε μια γεύση του πώς η συγκέντρωση πόρων μπορεί να λειτουργήσει σε κλίμακα. Στη συνέχεια, τα ομόλογα που εκδόθηκαν από την ίδια την ΕΕ, αντί από μεμονωμένα κράτη, έτυχαν τεράστιας ζήτησης.

Ο επείγον χαρακτήρας της παρούσας κατάστασης δεν δίνει και πολλές επιλογές από το να κινηθούμε γρήγορα. «Η συλλογική δράση θα μπορούσε να είναι μια απάντηση, ακόμα και αν δεν έχει ακόμα δημιουργηθεί η συναίνεση» είπε αναλυτής του οίκου αξιολόγησης S&P Global σε σημείωμά του τον περασμένο μήνα.

Αν η ΕΕ μπορούσε να αδράξει αυτή τη στιγμή, θα αντλούσε από ένα βαθύ πηγάδι πρόθυμων αγοραστών που θέλουν να μειώσουν την έκθεση στις ΗΠΑ. «Πολλοι διαχειριστές αποθεματικών θα μπορούσαν να αλλάξουν πολύ γρήγορα» λέει ο Mohi-uddin. «Θα υπήρχε μια τεράστια ζήτηση».

Η κυριαρχία των ΗΠΑ στις παγκόσμιες αγορές χρέους δεν χρειάζεται να τελειώσει με πάταγο. Οι μεγάλοι, βραδυκίνητοι επενδυτές θα πρέπει απλώς να συσσωρεύσουν άλλα περιουσιακά στοιχεία αντί να απορρίψουν αναγκαστικά τα ομόλογά τους. Αλλά με την πάροδο του χρόνου, το αποτέλεσμα θα ήταν το ίδιο.

Οι αλλαγές καθεστώτος τέτοιου είδους δεν συμβαίνουν συχνά. Αλλά συμβαίνουν. Η στερλίνα ήταν και αυτή κάποτε το παγκόσμιο αποθετικό νόμισμα.

© The Financial Times Limited 2025. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation