Wolf: Τι πιστεύουν οι Κινέζοι για τις συνέπειες των πολιτικών Τραμπ

Τις τελευταίες δυο εβδομάδες έχω επισκεφθεί το Πεκίνο και το Χονγκ Κονγκ. Αυτή η επίσκεψη ξεκαθάρισε πως στον σημερινό κόσμο οι ΗΠΑ είναι μια επαναστατική -ή ακριβέστερα, μια αντιδραστική- δύναμη, ενώ η υποτιθέμενα κομμουνιστική Κίνα είναι μια status quo δύναμη.

Από αυτήν την άποψη, η ΕΕ έχει πολλά κοινά με την Κίνα. Στους ηγέτες της Κίνας αρέσει ο τρόπος που πάνε ο κόσμος και η ίδια. Η ΕΕ δεν είναι τόσο εφησυχασμένη. Έχοντας επίγνωση των προκλήσεων που αντιμετωπίζει σε επίπεδο οικονομίας και ασφάλειας, οι ελίτ της γνωρίζουν πως πρέπει να αλλάξει πολύ. Αλλά και αυτοί προτιμούν απείρως περισσότερο τον κόσμο που ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ προσπαθεί να καταστρέψει, αντί του χαοτικού κόσμου που προσπαθεί να δημιουργήσει.

Το να βγάλει ένας outsider οποιαδήποτε ξεκάθαρα συμπεράσματα από μια σύντομη επίσκεψη σε αυτή την τεράστια χώρα είναι ηρωικό, αν όχι ανόητο. Ωστόσο, επισκέπτομαι τη χώρα τουλάχιστον μια φορά ετησίως από το 1993, εκτός από την περίοδο της πανδημίας, έχω παρακολουθήσει στενά την εξέλιξη της οικονομίας της χώρας και έχω κάνει αρκετούς φίλους στην εκπαιδευμένη στη Δύση ελίτ της πολιτικής.

Η άνοδος της Κίνας υπήρξε μακράν η μεγαλύτερη οικονομική και πολιτική ιστορία της ζωής  μου. Ηρωικό ή όχι, πρέπει να προσπαθήσει κανείς να βγάλει νόημα από το τι σημαίνει ο Τραμπ για την Κίνα και τι σημαίνει η Κίνα για τον κόσμο.

Έμαθα, λοιπόν, τα εξής:

Πρώτον, οι Κινέζοι συνομιλητές μου σκέφτονται την αναταραχή στις ΗΠΑ του σήμερα, σε σχέση με τη δική τους Πολιτισμική Επανάσταση που ξεκίνησε πριν από σχεδόν 60 χρόνια.

Ο Μάο Τσετούνγκ χρησιμοποίησε το γοήτρό του ως επαναστατικός ηγέτης για να εξαπολύσει πόλεμο κατά της γραφειοκρατικής και πολιτισμικής ελίτ της Κίνας. Ο Τραμπ επίσης χρησιμοποιεί την εξουσία του ως εκλεγμένος πρόεδρος ενός επαναστατικού κινήματος για να ανατρέψει τις γραφειοκρατικές και πολιτισιμικές ελίτ των ΗΠΑ. Η έντονη δυσαρέσκεια για τις πολιτιστική επανάσταση είναι κοινό χαρακτηριστικό τουλάχιστον στα μεγαλύτερης ηλικίας μέλη της σημερινής κινεζικής ελίτ. Ούτε η επανάσταση του Τραμπ τους αρέσει.

Δεύτερον, πολλοί από εκείνους που κατάφεραν να δραπετεύσουν από την Κίνα των δεκαετιών του 1980 και του 1990 για να μορφωθούν σε κορυφαία δυτικά πανεπιστήμια, θαύμασαν τις αξίες που είδαν εκεί και ήλπιζαν να τις δουν να ενσωματώνονται και στη δική τους χώρα.

Το κράτος δικαίου, η προσωπική ελευθερία και η σύγχρονη επιστήμη τους έμοιαζαν αξιοθαύμαστες ιδέες. Για τέτοιους ανθρώπους, αυτό που συμβαίνει τώρα στην Αμερική είναι επώδυνο. Αυτή η λύπη για την προδοσία των ίδιων των αρχών τους από τις ΗΠΑ, δεν υπάρχει μόνο στην Κίνα.

Τρίτον, αναγνωρίζουν πως αυτό που συμβαίνει στις ΗΠΑ έχει ξεκάθαρα θετικά στοιχεία για τη δική τους χώρα. Πλέον σχεδόν όλοι καταλαβαίνουν πως η υπογραφή του Τραμπ δεν έχει αξία. Ένας άνθρωπος που προσπαθεί να καταστρέψει την καναδική οικονομία δεν θα είναι ένας αξιόπιστος φίλος για οποιονδήποτε άλλον. Άρα, οι συμμαχίες που θα χρειαστούν οι ΗΠΑ για να εξισορροπήσουν την Κίνα στη γειτονιά τους, ή οπουδήποτε αλλού, πιθανόν θα είναι πολύ εύθραυστες.

Αυτό αφορά ακόμα και την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα, πόσο μάλλον άλλους γείτονες. Σε αυτό το περιβάλλον, η Κίνα, η κύρια εμπορική δύναμη της περιοχής Ασίας-Ειρηνικού, καθώς και μια ταχύτατα ανερχόμενη στρατιωτική δύναμη, είναι βέβαιο ότι θα κυριαρχήσει όχι μόνον στην περιοχή, αλλά και πέραν αυτής.

Ακόμα και η Ευρώπη, που ανησυχεί για τη Ρωσία και την οποία έχει τόσο ανοικτά εγκαταλείψει η Αμερική, θα αναζητήσει μια πιο φιλική σχέση με την Κίνα. Το «η Αμερική Πρώτα» του Τραμπ, είναι βέβαιο πως θα σημάνει «η Αμερική μόνη».

Τέταρτον, το DeepSeek έχει δώσει μια μεγάλη ώθηση στην αυτοπεποίθηση της Κίνας. Πιστεύουν πως οι ΗΠΑ δεν μπορούν πλέον να εμποδίσουν την άνοδό τους. Ενας καλός μου φίλος εξήγησε πως ο Σι Τζινπίνγκ έχει τρεις σκοπούς: σταθερότητα του καθεστώτος, άνοδο της τεχνολογίας, ανάπτυξη της οικονομίας.

Σήμερα είναι ακόμα πιο σίγουροι για το δεύτερο απ’ όσο ήταν πριν από μερικά χρόνια. Αυτό δεν αφορά μόνο το DeepSeek, αλλά και την κινεζική κυριαρχία του «τομέα της καθαρής ενέργειας». Πολλοί πιστεύουν ότι οι δημογραφικές προκλήσεις της Κίνας θα καταστρέψουν την οικονομία, αλλά το πρόβλημα αυτή τη στιγμή είναι οι λίγες καλές θέσεις εργασίας, όχι οι λίγοι εργαζόμενοι. Είναι ένα πρόβλημα ζήτησης, όχι πρόβλημα δυνητικής προσφοράς. Αυτό θα εξακολουθήσει να ισχύει για πολύ καιρό, λόγω του πλεονάσματος των αγροτικών εργατών.

Πέμπτον, αυτό το πρόβλημα της ζήτησης είναι πράγματι τεράστιο, όπως έχω υποστηρίξει και στο παρελθόν, αλλά δεν είναι άλυτο. Στις συζητήσεις μου στην Κίνα το ενδιαφέρον επικεντρώθηκε, όπως συμβαίνει εδώ και πολλά χρόνια, σε σχετικά βραχυπρόθεσμα ζητήματα, όπως η αδυναμία στον τομέα των ακινήτων, η επίπτωση της πτώσης των τιμών κατοικιών στους ισολογισμούς των νοικοκυριών, οι επιπτώσεις των αλλαγών αυτών για τα οικονομικά της τοπικής αυτοδιοίκησης και η πτώση των τιμών λιανικής.

Όλα αυτά θυμίζουν την ιαπωνική οικονομία μετά τη φούσκα. Ωστόσο, πρόκειται για δομικά και όχι κυκλικά προβλήματα. Η υποκείμενη πραγματικότητα είναι πως, όπως συνέβη νωρίτερα με την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα, η ικανότητα να επενδυθούν παραγωγικά οι τεράστιες αποταμιεύσεις της Κίνας (εξακολουθούν να είναι άνω του 40% του ΑΕΠ) έχει πλέον καταρρεύσει. Μια απόδειξη αυτού είναι το τεράστιο άλμα στον δείκτη αυξητικής παραγωγής κεφαλαίου –του λόγου του επενδυτικού ρυθμού προς τον ρυθμό της οικονομικής ανάπτυξης (βλ. διαγράμματα).

Στις αρχές αυτού του αιώνα, το κενό στη ζήτηση καλύφθηκε εν μέρει από ένα τεράστιο πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών. Στη συνέχεια, όταν αυτό κατέστη αδύνατον, μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση, το ακόμα μεγαλύτερο κενό που προέκυψε, τότε καλύφθηκε από μια τεράστια εκτίναξη στις επενδύσεις στο real estate και στις υποδομές.

Οι πρώτες ήδη πέφτουν. Αλλά οι ακόμα μεγαλύτερες επενδύσεις στη μεταποίηση απλώς εγγυόνται ακόμα μεγαλύτερη υπερβάλλουσα παραγωγική ικανότητα και επομένως προστασία που στοχεύει στις αναπόφευκτες αυξήσεις των κινεζικών εξαγωγών.

Έτσι, οι Ευρωπαίοι θα ακολουθήσουν το παράδειγμα του Τραμπ. Πράγματι, θα το κάνουν λόγω της εκτροπής των κινεζικών εξαγωγών προς τις αγορές τους που θα ακολουθήσει τις κινήσεις του Αμερικανού προέδρου.

Σήμερα οι Κινέζοι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής αναφέρονται στην «επένδυση στην κατανάλωση». Είναι μια ενδιαφέρουσα ιδέα. Ωστόσο, οι κύριες απαιτήσεις είναι να μειωθούν τα ποσοστά της αποταμίευσης με τη μετατόπιση του εισοδήματος προς τα νοικοκυριά, η ανάπτυξη του δικτύου κοινωνικής ασφάλειας και η αύξηση της δημόσιας κατανάλωσης.

Εν ολίγοις, οι Κινέζοι πιστεύουν ότι μπορούν να επιβιώσουν της επίθεσης Τραμπ. Πράγματι, πολλοί πιστεύουν ότι μπορεί να τους βοηθήσει, με το να καταστρέψει την αξιοπιστία των ΗΠΑ και τις αντιλήψεις για την ικανότητά τους.

Αυτό δεν σημαίνει πως η Κίνα είναι σίγουρο πως θα θριαμβεύσει. Αλλά, όπως συνήθως συμβαίνει με τις μεγάλες δυνάμεις, οι μεγαλύτερες προκλήσεις τους είναι στο εσωτερικό, όχι στο εξωτερικό.

© The Financial Times Limited 2025. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation