Ράχμαν: Πώς η Ουκρανία μπορεί να διαλύσει τη δυτική συμμαχία

Ο φόβος της Ρωσίας ένωσε τη δυτική συμμαχία. Τώρα ο φόβος της Ρωσίας απειλεί να τη διαλύσει. Ο Οργανισμός του Βορειοατλαντικού Συμφώνου δημιουργήθηκε το 1949 από τις ΗΠΑ, τον Καναδά και τους Ευρωπαίους συμμάχους για να αποτρέψουν τη Μόσχα. Αλλά αν η κυβέρνηση Τραμπ προσπαθήσει τώρα να αναγκάσει την Ουκρανία να αποδεχθεί μια μερική ήττα στον πόλεμό της με τη Ρωσία, τότε η Αμερική θα θεωρηθεί ευρέως στην Ευρώπη πως επιβραβεύει τη ρωσική επιθετικότητα.

Αν οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ δεν μπορούν πλέον να συμφωνήσουν επί της απειλής την οποία αντιμετωπίζουν -και πώς να την αντιμετωπίσουν-, τότε ολόκληρη η συμμαχία τους τίθεται σε κίνδυνο.

Η Ατλαντική συμμαχία έχει επιβιώσει πολλών βαθιών διαφωνιών ανά τις δεκαετίες -από το Σουέζ το 1956 μέχρι τους πολέμους στο Βιετνάμ και το Ιράκ-, επειδή πάντα υπήρχε η κατανόηση πως, τελικά, οι ΗΠΑ και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι ήταν στην ίδια πλευρά.

Η συνεργασία ΗΠΑ-Ευρώπης βασιζόταν σε κοινά συμφέροντα και αξίες. Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, το κοινό συμφέρον ήταν ο περιορισμός της σοβιετικής απειλής. Η κοινή αξία ήταν η υπεράσπιση της δημοκρατίας. Ακόμα και μετά το τέλος αυτού του πολέμου, ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας και η προστασία των νέων δημοκρατιών της Ευρώπης έδωσαν στο ΝΑΤΟ έναν κοινό σκοπό.

Αλλά αυτή η κοινή κατανόηση πλέον ξεφτίζει. Μια καταστροφική ολοκλήρωση του πολέμου στην Ουκρανία θα μπορούσε να τη σπάσει τελείως.

Την περασμένη εβδομάδα, οι ΗΠΑ και η Ευρώπη προώθησαν διαφορετικά ειρηνευτικά σχέδια για την Ουκρανία. Οι Ευρωπαίοι απορρίπτουν βασικά στοιχεία του σχεδίου Τραμπ -πάνω απ’ όλα, τη νομική αναγνώριση της προσάρτησης της Κριμαίας στη Ρωσία.

Ο Ντόναλντ Τραμπ φάνηκε να έχει μια φιλική συζήτηση με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι της Ουκρανίας στη Ρώμη το Σαββατοκύριακο -και ο ηγέτης των ΗΠΑ έχει επίσης προβεί σε μια σπάνια κριτική κατά του Βλαντίμιρ Πούτιν. Αλλά η Αμερική δεν έχει αποσύρει κανένα απ' τα στοιχεία του ειρηνευτικού της σχεδίου που οι Ευρωπαίο και οι Ουκρανοί βρίσκουν τόσο απαράδεκτα.

Τη διαφωνία αυτή υπογραμμίζουν τα βαθιά διαφορετικά οράματα για τη διεθνή ασφάλεια -και για το από πού προέρχεται η απειλή του επόμενου πολέμου. Οι Ευρωπαίοι πιστεύουν πως η επιβράβευση της ρωσικής επιθετικότητας στην Ουκρανία θα μπορούσε να καταστήσει πολύ πιθανότερο Πούτιν να επιτεθεί στην υπόλοιπη Ευρώπη -ξεκινώντας από τα κράτη της Βαλτικής.

Η κυβέρνηση Τραμπ βλέπει τα πράγματα διαφορετικά. Ανησυχεί πως θα μπορούσαν μελλοντικά να συρθούν σε μια άμεση σύγκρουση με τη Ρωσία. Ο ίδιος ο Τραμπ έχει επανειλημμένως προειδοποιήσει για τον κίνδυνο ενός τρίτου παγκοσμίου πολέμου. Η κυβέρνηση Μπάιντεν επίσης ανησυχούσε για τον κίνδυνο κλιμάκωσης με τη Ρωσία. Αλλά, σε αντίθεση με τον Τραμπ, μοιράζονταν τη βαθιά καχυποψία της Ευρώπης για τον Πούτιν και την αποφασιστικότητα να μην επιβραβευθεί η ρωσική επιθετικότητα.

Η απόκλιση στα οράματα για την ασφάλεια πλέον υπερβαίνει κατά πολύ το θέμα του πώς θα τερματιστεί ο πόλεμος στην Ουκρανία. Οι σύμμαχοι της Αμερικής πρέπει να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα πως ο Τραμπ απειλεί άμεσα την εδαφική κυριαρχία δυο μελών του ΝΑΤΟ.

Ο Τραμπ έχει επανειλημμένως ορκιστεί ότι θα ενσωματώσει στις ΗΠΑ τη Γροιλανδία -που είναι μια αυτόνομη περιοχή της Δανίας. Σε πρόσφατη συνέντευξή του στο περιοδικό Time, επανέλαβε επίσης την επιθυμία του να κάνει τον Καναδά την 51η πολιτεία της Αμερικής. Ο Τραμπ δεν έχει προβεί ανοικτά σε στρατιωτική απειλή κατά του Καναδά. Αλλά είναι ξεκάθαρο πως θέλει να εξαφανίσει την ύπαρξή του ως ανεξάρτητης χώρας.

Συνδυάστε αυτά τα αυταρχικά ένστικτα, τις απειλές του προς τους συμμάχους του ΝΑΤΟ και την προφανή συμπάθειά του για τον Πούτιν -και είναι δύσκολο να υποστηρίξετε πως το ΝΑΤΟ εξακολουθεί να είναι μια συμμαχία που βασίζεται σε κοινές αξίες.

Πράγματι, η σύγκρουση αξιών είναι πλέον ανοικτή. Τόσο οι ΗΠΑ όσο και οι μεγαλύτεροι Eυρωπαίοι σύμμαχοί τους συνεχίζουν να υποστηρίζουν πως υπερασπίζονται τη δημοκρατία. Αλλά και οι δυο πιστεύουν (ή ισχυρίζονται πως πιστεύουν) ότι η δημοκρατία απειλείται στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.

Στη διάσημη πλέον ομιλία του στη Σύνοδο για την Ασφάλεια του Μονάχου, ο Τζ. Ντ. Βανς κατηγόρησε τους Ευρωπαίους συμμάχους της Αμερικής ότι καταπιέζουν τον ελεύθερο λόγο και ότι φοβούνται τον ίδιο τους τον λαό.

Οι κατηγορίες του αντιπροέδρου αντιμετωπίστηκαν με οργή στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης -όπου οι προσπάθειες του Τραμπ να ανατρέψει τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ του 2020 και οι επιθέσεις του κατά του δικαστικού σώματος, των μέσων ενημέρωσης και των πανεπιστημίων δεν έχουν διαφύγει της προσοχής.

Η κυβέρνηση Τραμπ και οι ευρωπαίοι σύμμαχοί της πλέον κηρύττουν δυο συγκρουόμενα οράματα για τις δυτικές αξίες. Το όραμα των Βανς-Τραμπ είναι εθνικιστικό, πολιτισμικά συντηρητικό και ανελεύθερο. Το eυρωπαϊκό είναι διεθνιστικό και βασίζεται στο νόμο και sτους φιλελεύθερους θεσμούς.

Ο διαχωρισμός είναι ακόμα πιο πικρός επειδή και οι δυο πλευρές πιστεύουν πως είναι μια υπαρξιακή μάχη για την πολιτική επιβίωση -και κοιτάζουν προς τους συμμάχους στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Η κυβέρνηση Τραμπ θέλει να συνεργαστεί με εθνικιστές λαϊκιστές όπως ο Βίκτορ Ορμπαν της Ουγγαρίας, ο Ρόμπερτ Φίτσο της Σλοβακίας και ο Νάιτζελ Φάρατζ της Βρετανίας. Οι μεγάλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ήλπιζαν η Κάμαλα Χάρις να κερδίσει την αμερικανική προεδρία και τώρα μετρούν απεγνωσμένα τις μέρες μέχρι τις ενδιάμεσες εκλογές της Αμερικής.

Η διατλαντική συμμαχία κάποτε ήταν μια δικομματική δέσμευση που μπορούσε εύκολα να επιβιώσει των αλλαγών κυβερνήσεων. Τώρα μπορεί να λειτουργήσει μόνο αν οι φιλελεύθεροι -ή οι ανελεύθεροι- βρίσκονται στην εξουσία ταυτόχρονα και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.

Ακόμα και τότε υπάρχουν λόγοι αμφιβολίας. Πέραν των κοινών αξιών και συμφερόντων, η δυτική συμμαχία εξαρτάται και από την εμπιστοσύνη. Όλες οι πλευρές πρέπει να γνωρίζουν πώς θα διατηρηθεί, ασχέτως του τι θα συμβεί στις επόμενες εκλογές. Αλλά οι Ευρωπαίοι και οι Καναδοί τώρα γνωρίζουν πως οι ΗΠΑ είναι ικανές να εκλέξουν δυο φορές τον Τραμπ.

Δεν μπορούν πλέον να θεωρούν την αμερικανική σταθερότητα δεδομένη.

© The Financial Times Limited 2025. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation