Η Ελβετία και τα μαθήματα που διδάσκει στις ΗΠΑ

Εν μέσω όλης της συζήτησης για το αν οι ΗΠΑ θέλουν να υποτιμήσουν το ισχυρό δολάριο προκειμένου να αναβιώσουν την αμερικανική μεταποίηση, αξίζει να επισημανθεί πως το δολάριο δεν είναι το ισχυρότερο νόμισμα του κόσμου, εδώ και δεκαετίες.

Ο τίτλος πηγαίνει στο ελβετικό φράγκο, και το ισχυρό φράγκο δεν έχει κάνει τίποτα που να υπονομεύει την ανταγωνιστικότητα της Ελβετίας.

Η πλουσιότερη μεγάλη οικονομία του κόσμου έχει και ισχυρό νόμισμα και ισχυρή μεταποιητική βάση. Το ελβετικό φράγκο είναι το νόμισμα με τις κορυφαίες επιδόσεις εδώ και 50, 25, 10 και 5 χρόνια. Είναι κοντά στην κρυφή ακόμα και τον τελευταίο χρόνο που κάποια πιο πιεσμένα νομίσματα έχουν κάνει comeback έναντι του δολαρίου. Τίποτα δεν μπορεί να συγκριθεί με τη διαρκή αντοχή.

Εν τούτοις η Ελβετία καταρρίπτει επίσης τη θεώρηση πως ένα ισχυρό νόμισμα θα υπονομεύσει την εμπορική ικανότητα ενός κράτους καθιστώντας μη ανταγωνιστικές της εξαγωγές του. Οι εξαγωγές της έχουν αυξηθεί και βρίσκονται κοντά σε ιστορικά υψηλά τόσο ως ποσοστό του ελβετικού ΑΕΠ (75%) όσο και ως ποσοστό των παγκόσμιων εξαγωγών (κοντά στο 2%).

Η παγκόσμια συζήτηση εμφανίζει αδικαιολόγητα εμμονή με τις αποτιμήσεις των νομισμάτων, που είναι απλώς ένας από τους παράγοντες που διαμορφώνουν την ανταγωνιστική θέση ενός κράτους. Όπως η Γερμανία και η Ιαπωνία στην ακμή τους, η Ελβετία έχει αποκτήσει φήμη για αγαθά και υπηρεσίες τόσο ψηλής ποιότητας που ο υπόλοιπος κόσμος είναι πρόθυμος να πληρώσει premium νομίσματος για την ταμπέλα «Made in Switzerland».

Παρά το ότι εξακολουθεί να έχει τη φήμη του ασφαλούς καταφυγίου για παράνομες περιουσίες, η οικονομία της χώρας από καιρό έχει δείξει εξαιρετικό δυναμισμό και ανταγωνιστική γκάμα. Για περισσότερο από μια δεκαετία κυριαρχεί στην κατάταξη του ΟΗΕ με τις πιο καινοτόμες οικονομίες, τόσο για τους πόρους που βάζει στην καινοτομία -για παράδειγμα μέσω τη πρακτικής πανεπιστημιακής εκπαίδευσης και της έρευνας και ανάπτυξης- όσο και για τις αποδόσεις αυτών των επενδύσεων.

Παράγει ΑΕΠ άνω των 100 δολαρίων ανά ώρα εργασίας -δηλαδή είναι πιο παραγωγική από οποιαδήποτε από τις άλλες 20 μεγαλύτερες οικονομίες. Το αποκεντρωμένο της πολιτικό και οικονομικό σύστημα ενθαρρύνει την άνοδο μικρών επιχειρήσεων, που αντιπροσωπεύουν πάνω από το 99% των ελβετικών εταιρειών. Εχει επίσης ένα μεγάλο μερίδιο παγκοσμίως ανταγωνιστικών εταιρειών σε τομείς από τα φαρμακευτικά προϊόντα μέχρι τα είδη πολυτελείας.

Το Growth Lab του Χάρβαρντ κατατάσσει την Ελβετία στην πρώτη θέση μεταξύ των μεγάλων οικονομιών όσον αφορά την «πολυπλοκότητα» των εξαγωγών της, ένα μέτρο των προηγμένων δεξιοτήτων που απαιτούνται για την παραγωγή τους. Και οι εξαγωγές της κυμαίνονται από σοκολάτες και ρολόγια μέχρι φάρμακα και χημικά - διαψεύδοντας την άποψη ότι τα ισχυρά νομίσματα σκοτώνουν τα εργοστάσια.

Ο μεταποιητικός της τομέας, που αντιπροσωπεύει το 18% του ΑΕΠ, είναι ένας από τους μεγαλύτερους στις αναπτυγμένες οικονομίες. Πάνω από το ήμισυ των εξαγωγών της είναι «υψηλής τεχνολογίας» -υπερδιπλάσιο σε σχέση με το επίπεδο των ΗΠΑ.

Αφού τα προηγμένα προϊόντα είναι πιο ακριβά, αυτό έχει βοηθήσει την Ελβετία να διατηρήσει πλεονασματικό το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της, που υπερβαίνει το 4% του ΑΕΠ από τις αρχές της δεκαετίας του 1980.

Το εισόδημα από το εμπόριο ανακυκλώνεται σε σημαντικές επενδύσεις στο εξωτερικό. Η χώρα εμφανίζει πλέον καθαρό διεθνές επενδυτικό πλεόνασμα άνω του 100% του ΑΕΠ, και αυτό βοηθά να αντιστέκεται στα εξωτερικά σοκ. Αυτό είναι το αντίθετο απ’ ότι συμβαίνει στις ΗΠΑ, με τα βαριά τους ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και στις καθαρές επενδύσεις.

Αν η Ελβετία έχει μια αδυναμία, αυτή είναι η τεράστια αύξηση του ιδιωτικού χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ. Ωστόσο, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ και πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, δεν έχει μεγάλο πληθυσμό εταιρειών-ζόμπι - οι οποίες κερδίζουν πολύ λίγα για να πληρώσουν ακόμη και τους τόκους των χρεών τους.

Αθόρυβα, οι Ελβετοί έχτισαν μια οικονομία παντός καιρού. Το φράγκο ανατιμάται σταθερά είτε το δολάριο ανέβαινε είτε έπεφτε, είτε η παγκόσμια οικονομία βρισκόταν σε ύφεση είτε σε ανάκαμψη. Απλώς φαίνεται να καταλαβαίνουν πώς να παραμένουν ανταγωνιστικοί.

Το 2015, το φράγκο έκανε άλμα λόγω της αλλαγής της πολιτικής της κεντρικής τράπεζας και οι κατασκευαστές ανταποκρίθηκαν με ακόμη πιο έντονη στροφή προς τις εξελιγμένες εξαγωγές, οι οποίες είναι λιγότερο ευαίσθητες στις μεταβολές του νομίσματος.

Πολλοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πιστεύουν ότι τα «θαύματα» της Ανατολικής Ασίας «υποτίμησαν» το δρόμο τους προς την ευημερία. Οι υποτιμημένες συναλλαγματικές ισοτιμίες βοήθησαν τις χώρες από τη Νότια Κορέα έως την Κίνα να αναπτύξουν ταχύτατα τις εξαγωγικές τους βάσεις στον τομέα της μεταποίησης. Αλλά άλλοι παράγοντες, όπως οι επενδύσεις σε υποδομές και το άνοιγμα σε ξένα κεφάλαια, έπαιξαν μεγαλύτερο ρόλο. Εν τω μεταξύ, η σημασία των αποτιμήσεων των συναλλαγματικών ισοτιμιών εξασθένησε καθώς προχωρούσαν προς τα πάνω στην καμπύλη ανάπτυξης.

Οι ανεπτυγμένες οικονομίες πρέπει να ανταγωνίζονται περισσότερο στην ποιότητα παρά στην τιμή. Γι' αυτές, η υποτίμηση μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ ενθαρρύνοντας τους εγχώριους παραγωγούς να επικεντρωθούν στην παραγωγή φθηνότερων προϊόντων. Το μάθημα της Ελβετίας για έθνη όπως οι ΗΠΑ είναι ότι ένα φθηνό νόμισμα δεν αποτελεί λύση για έναν κατεστραμμένο κατασκευαστικό τομέα.

* Ο συγγραφέας του άρθρου είναι πρόεδρος της Rockefeller International. Το τελευταίο του βιβλίο έχει τίτλο ‘What Went Wrong With Capitalism’

© The Financial Times Limited 2025. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation