Ο χρυσός και τα μυστήρια στα θησαυροφυλάκια της Federal Reserve

Ο λόγος; Τα στελέχη της Fed υπερηφανεύονται πως έχουν το μεγαλύτερο θησαυροφυλάκιο χρυσού του κόσμου, χωμένο 80 πόδια (σ.τ.μ.: περίπου 24,5 μέτρα) στο υπέδαφος του Μανχάταν. Αλλά προτιμούν να είναι διακριτικοί, εν μέρει επειδή πολλές από τις 507.000 ράβδους χρυσού στο θησαυροφυλάκιο ανήκουν σε χώρες όπως η Γερμανία και η Ιταλία. Η σιωπή ήταν κυριολεκτικά χρυσός.

Τώρα, όμως, ακούγεται μια παραφωνία. Τις τελευταίες εβδομάδες, πολιτικοί στη Γερμανία και στην Ιταλία έχουν απαιτήσει τον επαναπατρισμό των ράβδων χρυσού τους, εκτιμώμενης αξίας 245 δισ. δολαρίων. Το ίδιο έχουν κάνει και άλλοι. «Ανησυχούμε πολύ για την παρέμβαση του [προέδρου των ΗΠΑ Ντοναλντ] Τραμπ στην ανεξαρτησία της Federal Reserve Bank» εξηγεί η Ένωση Φορολογουμένων της Ευρώπης.

Ούτε η Fed, ούτε οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δείχνουν διατεθειμένες να δράσουν, και δεν υπάρχουν ενδείξεις πως οι ράβδοι θα μετακινηθούν ανατολικά. Αντιθέτως, χρυσός έχει εισρεύσει, και όχι εκρεύσει, στην Αμερική από τότε που εξελέγη ο Τραμπ, οδηγώντας σε εικασίες πως οι αμερικανικές κρατικές υπηρεσίες, όπως οι ιδιώτες επενδυτές, ίσως τον αποθηκεύουν (αν και δεν υπάρχουν δημόσιες αποδείξεις επ’ αυτού).

Όπως και να έχει, αυτό που είναι αναμφισβήτητο είναι πως αυτές οι εκκλήσεις για επαναπατρισμό αποτελούν ένδειξη εξάπλωσης της δυσπιστίας. Ο λόγος που αυτές οι ράβδοι τοποθετήθηκαν στα θησαυροφυλάκια της Νέας Υόρκης κατ’ αρχάς, ήταν πως οι σύμμαχοι της Αμερικής υπέθεταν πως η Ουάσινγκτον ήταν ένας υπεύθυνος ηγέτης της Δύσης -και του βασισμένου στο δολάριο χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Τώρα, όμως, προσωπικότητες της ομάδας Τραμπ -συμπεριλαμβανομένου του Στήβεν Μίραν, προέδρου του Συμβουλίου Οικονομικών Συμβούλων, και του Σκοτ Μπέσεντ, υπουργού Οικονομικών- εναντιώνονται στο «κόστος» αυτού του συστήματος. Έτσι, το ερώτημα που πρέπει να θέσουν οι επενδυτές είναι τι μπορεί να κάνουν οι άλλες χώρες αν οι εμπορικοί πόλεμοι προκαλέσουν και μάχες κεφαλαίων.

Στην Ασία, αυτή η συζήτηση ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη, καθώς οι επενδυτές ψάχνουν να διαφοροποιηθούν. Μια ένδειξη είναι η αύξηση των αγορών χρυσού. Μια άλλη είναι πως οι πρόσφατες ασυνήθιστες κινήσεις τιμών στις αγορές του Χονγκ Κονγκ υποδηλώνουν μια απροθυμία για αγορά δολαριακών περιουσιακών στοιχείων.

Εν τω μεταξύ, Κινέζοι αξιωματούχοι χαιρετίζουν την αυξανόμενη χρήση του ρενμίνμπι στα τιμολόγια εμπορίας, και αναπτύσσουν ένα διασυνοριακό διατραπεζικό σύστημα πληρωμών (Cross-Border Interbank Payment System -Cips) για να αμφισβητήσουν το ελεγχόμενο από τις ΗΠΑ σύστημα διατραπεζικών πληρωμών Swift.

Οι επενδυτές πρέπει επίσης να παρακολουθούν την λεγόμενη πρωτοβουλία mBridge, ένα διασυνοριακό σχέδιο ψηφιακού νομίσματος κεντρικής τράπεζας που ξεκίνησε το 2023 η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS). Πέρυσι η Ουάσινγκτον ανάγκασε την BIS να αποσυρθεί από αυτό, αφήνοντας τον έλεγχο στην Κίνα. Υποψιάζομαι πως αυτό είναι ένα αυτογκόλ των ΗΠΑ.

Η Ευρώπη αντιθέτως μέχρι στιγμής είναι σχετικά παθητική. Ωστόσο, προσωπικότητες όπως ο Φρανσουά Χάισμπουργκ, σημαντικός Ευρωπαίος σύμβουλος, προτρέπουν την προετοιμασία για μια «μετα-Αμερικανική Ευρώπη». Και ενώ αυτό έχει ήδη προκαλέσει δεσμεύσεις για μεγαλύτερες στρατιωτικές δαπάνες, ωστόσο η εστίαση τώρα στρέφεται επίσης και στα «γεωοικονομικά», ή την ιδέα πως η πολιτική δεινότητα πρέπει να καθοδηγεί τη βιομηχανική πολιτική.

Ωστόσο, αναλυτές όπως ο Έλμαρ Χέλεντορν, του Ατλαντικού Συμβουλίου, θέλουν να πάνε παραπέρα, με μια «γεωχρηματοπιστωτική» πολιτική. Άλλωστε, όπως υποστηρίζει, η Ευρώπη είναι ευάλωτη αφού όχι μόνο εξαρτάται από τη δολαριακή χρηματοδότηση, αλλά επίσης πλήττεται από κερδοσκοπικές ροές κεφαλαίων, λόγω της «χρηματιστικοποίησης» της οικονομίας της.

Έτσι, «μεγάλα τμήματα της ευρωπαϊκής οικονομίας βρίσκονται ώρα υπό την ισχυρή επιρροή, αν όχι τον άμεσο έλεγχο, εταιρειών της Wall Street, που τελικά υπόκειται σε αμερικανικούς νόμους και στην χρηματοπιστωτική πολιτική δεινότητα της Ουάσινγκτον», σημειώνει με δυσφορία. Πράγματι, ο Ενρίκο Λέττα, πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας, φοβάται πως η Ευρώπη γίνεται «χρηματοπιστωτική αποικία» των ΗΠΑ.

Μπορεί να αλλάξει αυτό; Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάνει μικρά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση, επιταχύνοντας τις προσπάθειες να δημιουργήσει μια ενιαία ευρωπαϊκή κεφαλαιακή αγορά.

Οι κεντρικές τράπεζες σε όλη την Ευρώπη αναπτύσσουν επίσης διασυνοριακά ψηφιακά νομίσματα και η ίδια η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δημιουργεί ένα ψηφιακό ευρώ. Αυτό δημιουργεί μια συναρπαστική πολιτική αναμέτρηση με την Ουάσινγκτον, η οποία αντ’ αυτού αγκαλιάζει τα stablecoins που βασίζονται στο δολάριο -εν μέρει επειδή ο Μπέσεντ θεωρεί ότι αυτό θα δημιουργήσει τρισεκατομμύρια δολάρια νέας ζήτησης για treasuries.  

Ωστόσο, οι προσπάθειες αυτές εξακολουθούν να μοιάζουν υπερβολικά άτολμες για να δημιουργήσουν πραγματικά μια «παγκόσμια στιγμή ευρώ», για να παραθέσουμε τα λόγια της προέδρου της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ. Και αυτό φαίνεται απίθανο να αλλάξει, εκτός και αν υπάρξει μια κρίση, είτε μια απώλεια της εμπιστοσύνης της αγοράς στο δολάριο (ίσως λόγω δημοσιονομικών ανησυχιών) , είτε μια ακραία επιθετικότητα από τις ΗΠΑ προς την ΕΕ.

Γι’ αυτό έχουν σημασία αυτά τα θησαυροφυλάκια χρυσού στο Μανχάταν: αν γίνουν πραγματικότητα τέτοιες κρίσεις, είναι εύκολο να φανταστεί κανείς ένα σενάριο όπου οι Αμερικάνοι ηγέτες (στην καλύτερη) θα επιμείνουν να χρησιμοποιήσουν αυτόν τον χρυσό ως εγγύηση για swaps δολαρίου ή (στη χειρότερη) ως εργαλείο πολιτικού καταναγκασμού.  

Η Bundesbank της Γερμανίας, από την πλευρά της, αποκλείει αυτόν τον κίνδυνο -δημοσίως τουλάχιστον. «Δεν έχουμε καμία αμφιβολία πως η Fed της Νέας Υόρκης είναι ένας έμπιστος και αξιόπιστος εταίρος για τη φύλαξη των αποθεμάτων χρυσού μας» λέει στους FT. Οπωσδήποτε. Αλλά η συζήτηση δείχνει πως σενάρια που κάποτε ήταν αδιανόητα, τώρα δεν είναι. Η ανάκτηση του χρυσού είναι μια ορθολογική κίνηση.

© The Financial Times Limited 2025. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation