Θωμόπουλος στους FT: Το μεγάλο στοίχημα της Πειραιώς

Ο διευθύνων σύμβουλος της Τράπεζας Πειραιώς Άνθιμος Θωμόπουλος ήξερε ότι η κατάσταση ήταν σοβαρή όταν έλαβε τηλεφώνημα από τις Βρυξέλλες. Ήταν ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, που ετοιμαζόταν να επιβιβαστεί σε ιδιωτικό αεροσκάφος για να επιστρέψει στην Αθήνα.

«Είπε: Θέλω να σου πω ότι οι διαπραγματεύσεις κατέρρευσαν, υπήρξε διαφωνία, και πάμε για δημοψήφισμα», θυμάται ο κ. Θωμόπουλος.

Η απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης, που ελήφθη στα τέλη Ιουνίου, για διενέργεια δημοψηφίσματος για τους όρους της διάσωσης ακολουθήθηκε ταχύτατα από την επιβολή ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων και μια τραπεζική αργία τριών εβδομάδων. Πανικόβλητοι πελάτες έκαναν ουρές έξω από τις τράπεζες για να κάνουν ανάληψη του ημερήσιου ορίου τους των 60 ευρώ.

Αυτό αποτέλεσε μια ακραία διαχειριστική πρόκληση για τον κ. Θωμόπουλο και τους συναδέλφους του στην Πειραιώς, μια από τις μεγαλύτερες τράπεζες της Ελλάδας. «Φανταστείτε το εξής: ανοίγεις τα καταστήματα το πρωί και ήδη έχεις 100.000 συνταξιούχους να κάνουν ουρές. Πώς να διπλασιάσεις τις ώρες εργασίας του προσωπικού και να αντιμετωπίσεις τα logistics της μεταφοράς δισεκατομμυρίων στο σύστημα;».

Η Πειραιώς έπρεπε να εκδώσει 500.000 νέες χρεωστικές κάρτες μέσα σε δύο εβδομάδες, κυρίως για ηλικιωμένους που δεν διέθεταν κάρτα, προκειμένου να μπορέσουν να κάνουν αναλήψεις από τα ΑΤΜ όταν οι τράπεζες ήταν κλειστές. «Είπα στο εκτελεστικό μου συμβούλιο, αυτή είναι η ώρα της αλήθειας», λέει, προσθέτοντας πως εμπνεύστηκε από την αυτοπεποίθηση που έδειξε η Bank of America, όταν βοήθησε το Σαν Φρανκσίσκο να ανακάμψει από τον σεισμό του 1906.

Τέσσερις μήνες μετά από εκείνες τις σκοτεινές ημέρες, η Ελλάδα βρίσκεται σε πιο σταθερή κατάσταση, έχοντας τελικά συμφωνήσει σε διάσωση ύψους 86 δισ. ευρώ με τους ηγέτες της ευρωζώνης, η οποία απέτρεψε την έξοδο της χώρας από το ευρώ, αρκεί να εφαρμόσει αυστηρές μεταρρυθμίσεις.

Όμως ο κ. Θωμόπουλος εξακολουθεί να βρίσκεται υπό πίεση. Η Πειραιώς πρέπει να αντλήσει 4,9 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του έτους για να καλύψει το κεφαλαιακό έλλειμμα που προσδιορίστηκε πριν από μια εβδομάδα από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Το ποσό αυτό είναι 14 φορές η αγοραία αξία της Πειραιώς, ύψους 350 εκατ. ευρώ, και το μεγαλύτερο ποσό που πρέπει να συγκεντρώσει ελληνική τράπεζα. Η Πειραιώς θεωρείται από ορισμένους αναλυτές και επενδυτικούς τραπεζίτες ότι βρίσκεται σε πιο αδύναμη θέση από τις τρεις μεγάλες ανταγωνίστριες τράπεζες, κυρίως λόγω του υψηλού επιπέδου επισφαλών δανείων της. Η έκθεση σε μη εξυπηρετούμενα δάνεια αντιπροσωπεύει πάνω από το ήμισυ των δανείων στον ισολογισμό της.

Αν η τράπεζα, τα δύο τρίτα της οποίας ήδη ανήκουν στο ΤΧΣ, δεν καταφέρει να συγκεντρώσει αρκετά «φρέσκα» κεφάλαια από επενδυτές του ιδιωτικού τομέα για να καλύψει τις απαιτήσεις των ρυθμιστικών αρχών, θα μπορούσε να έρθει αντιμέτωπη με πλήρη κρατικοποίηση. «Είμαι βέβαιος πως θα τα καταφέρουμε», λέει ο κ. Θωμόπουλος, που ακόμα κάνει μορφασμούς λόγω του τραύματος που υπέστη κατά τη διάρκεια προπόνησής του στην κολύμβηση. «Θα έλεγα, γενικά μιλώντας, πως είμαι πολύ πιο θετικός από οποιαδήποτε άλλη στιγμή αυτής της κρίσης».

Ο κ. Θωμόπουλος προβλέπει τολμηρά ότι όταν καταλαγιάσει η «σκόνη», θα μπορεί να πάρει εύσημα για τη διάσωση όχι μόνο μίας ελληνικής τράπεζας, αλλά δύο. Προτού ενταχθεί στο δυναμικό της Πειραιώς πριν από δυο χρόνια, ήταν αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος στην Εθνική Τράπεζα, όπου επέβλεπε την εξαγορά της Finansbank στην Τουρκία -ένα περιουσιακό στοιχείο-βραβείο που η Εθνική τώρα σκοπεύει να πουλήσει προκειμένου να καλύψει το κεφαλαιακό της έλλειμμα.

«Αν καταφέρω να αντλήσω τα χρήματα για την Πειραιώς και η Εθνική ξεφύγει από το πρόβλημα αυτό πουλώντας τις τουρκικές δραστηριότητες, θα έχω βοηθήσει δύο τράπεζες να ξεφύγουν από την εκκαθάριση», λέει με ένα πλατύ μειδίαμα ο 54χρονος, δείχνοντας τα «κότσια» για τα οποία είναι γνωστός στους κύκλους του χρηματοπιστωτικού τομέα.

Αυτός ο «τσαμπουκάς» δεν εκτιμάται πάντα. «Ο Άνθιμος λατρεύει να μιλάει για τον Άνθιμο», λέει επενδυτικός τραπεζίτης που συναντήθηκε πρόσφατα με τον επικεφαλής της Πειραιώς. «Έχει πολύ μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του και είναι δύσκολο να έχεις μια σοβαρή συζήτηση μαζί του, γιατί απλά όλη την ώρα επιδεικνύεται».

Ο επικεφαλής της Πειραιώς, που σπούδασε πληροφορική στο City University του Λονδίνου τη δεκαετία του 1980 προτού αρχίσει την καριέρα του ως corporate finance partner στην KPMG στην Ελλάδα, φαίνεται πως «ανθεί» σε αντίξοες συνθήκες. «Σωματικά, ναι, ίσως είμαι κουρασμένος», λέει. «Προσωπικά, συναισθηματικά, ορισμένες φορές έχω νιώσει πραγματικά ευτυχισμένος».

Η κατάσταση είναι πολύ πιο διαφορετική απ' ό,τι ήταν πριν από έναν χρόνο, όταν Αμερικανοί μεγαλοεπενδυτές όπως ο Wilbur Ross και ο John Paulson έσπευσαν να ρίξουν χρήμα στις ελληνικές τράπεζες, στοιχηματίζοντας σε ένα τέλος της κρίσης χρέους που απειλεί να στείλει τη χώρα εκτός ευρωζώνης από το 2010.

Οι επενδυτές αυτοί «κάθονται» τώρα πάνω σε επώδυνες απώλειες, περιλαμβανομένου του κ. Paulson, ο οποίος είδε την επένδυση ύψους περίπου 650 εκατ. ευρώ που έκανε στην Πειραιώς να πέφτει κατά περισσότερο από 95%. Γιατί να δώσουν άλλο ένα ευρώ στις ελληνικές τράπεζες;

Ο κ. Ross λέει πως είναι έτοιμος να βάλει και άλλα χρήματα στη Eurobank, όμως ανησυχεί για τις παρεμβατικές τάσεις της ελληνικής κυβέρνησης, προσθέτοντας πως «αν είναι ξεκάθαρο πως η κυβέρνηση δεν θα καταδυναστεύσει τη διοίκηση, τότε θα ήμασταν έτοιμοι να μπούμε».

Ο κ. Θωμόπουλος είναι αισιόδοξος πως οι ελληνικές τράπεζες μπορούν να αντλήσουν έως και 5-9 δισ. ευρώ, επιμένοντας πως είναι ευκαιρία τώρα.

Η σκληρότερη απόφαση που θυμάται να έλαβε, ήταν η αγορά ελληνικών περιουσιακών στοιχείων ύψους 25 δισ. ευρώ από τρεις κυπριακές τράπεζες που επλήγησαν από την κρίση. Με περιθώριο μόνο μίας εβδομάδας για να αποφασίσει, λέει: «Επρεπε να πάρουμε ρίσκο. Στο τέλος της ημέρας μπήκαμε στη συναλλαγή αυτή με μόνο το ένστικτό μας». Ορισμένοι αναλυτές επιρρίπτουν ευθύνες στη συμφωνία αυτή για την αύξηση του επισφαλούς χρέους, όμως ο κ. Θωμόπουλος λέει πως ήταν επιτυχία.

Ο επικεφαλής της Πειραιώς υποστηρίζει πως η οικονομία, που η Αθήνα εκτιμά ότι θα συρρικνωθεί κατά 1,4% φέτος και κατά 1,3% του χρόνου, έχει εξέλθει από την κρίση σε καλύτερη κατάσταση απ' όσο φοβούνταν πολλοί. Η ίδια η Πειραιώς γνωστοποίησε πως τα επισφαλή δάνειά της αυξήθηκαν κατά μόλις 0,5% στο τρίμηνο που έληξε τον Σεπτέμβριο.

Η επίπτωση των capital controls μετριάστηκε από το ρευστό ύψους 50 δισ. ευρώ που κυκλοφορεί στην ελληνική οικονομία, που έχει διατηρήσει σταθερές τις καταναλωτικές δαπάνες, σύμφωνα με τον κ. Θωμόπουλο. Επιπλέον, οι επιχειρήσεις είχαν μήνες για να προετοιμαστούν, σχηματίζοντας αποθέματα ρευστού και μεταφέροντας ρευστό στο εξωτερικό.

Μετά την επανεκλογή του Αλέξη Τσίπρα ως πρωθυπουργού της χώρας τον Σεπτέμβριο, ο επικεφαλής της Πειραιώς είναι ακόμα πιο αισιόδοξος για το πολιτικό κλίμα, θεωρώντας πως επιτέλους οι ηγέτες της χώρας βλέπουν την πραγματικότητα.

«Όλες οι ψευδαισθήσεις, όλοι οι μύθοι, όλη η ρητορική ότι μπορεί να υπάρχει μαγικός τρόπος άλλος από τη σκληρή δουλειά και τις μεταρρυθμίσεις για να βγει η χώρα από την τρέχουσα κατάστασή της, όλα αυτά συντρίφθηκαν», σχολιάζει.

Ο κ. Θωμόπουλος γεμίζει υπερηφάνεια όταν περιγράφει τι έχουν περάσει η χώρα και η τράπεζά του. «Δεν έχει επιτραπεί στον έξω κόσμο να αντιληφθεί πλήρως το μαχητικό πνεύμα της Ελλάδας», λέει, συμπληρώνοντας: «Δεν υπήρξε κατάρρευση της κοινωνίας».

Οι φιλικοί προς τους δανειστές νόμοι της Ελλάδας επέτρεψαν στον κόσμο να σταματήσει να εξυπηρετεί τα δάνειά του, υποβάλλοντας απλώς αίτηση σε ειρηνοδικείο και εξασφαλίζοντας δικάσιμο μετά από περισσότερο από δέκα χρόνια. Ο κ. Θωμόπουλος δηλώνει πως αυτός ο νόμος αναμορφώνεται μετά από «ορισμένα γκροτέσκα σενάρια». Όμως μόνο 150.000 ελληνικά νοικοκυριά εκμεταλλεύτηκαν αυτή την «αργία» χρέους, κάτι που σύμφωνα με τον κ. Θωμόπουλο «λέει πολλά για την ηθική του ελληνικού λαού».

Περισσότερο από έναν αιώνα πριν, ο παππούς του κ. Θωμόπουλου έφυγε από το χωριό του στην Ελλάδα, στην ηλικία των 18, για να στήσει επιχείρηση στις ΗΠΑ με τρία αδέλφια. Επέστρεψαν στην Ελλάδα για να πολεμήσουν σε έναν από τους συχνούς πολέμους της Ελλάδας έναντι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και δύο από τα αδέλφια του πέθαναν στον πόλεμο. «Γιατί πολεμούσε αυτός ο άνθρωπος; Διότι αισθανόταν πως δεν ανήκαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και πως η Ελλάδα θα πρέπει να έχει ένα διαφορετικό μέλλον», επισημαίνει.

Θεωρεί πως η ώθηση για να διατηρηθούν «ζωντανές» οι ελληνικές τράπεζες και να παραμείνουν στην ευρωζώνη είναι μια επέκταση αυτού του ίδιου αγώνα.

«Σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, η διακοπή της σχέσης με την Ευρώπη δεν είναι μόνο οικονομική και χρηματοοικονομική, αλλά αφορά στη δημοκρατία και αφορά στη θεσμική σταθερότητα. Αυτό θα γυρνούσε κυριολεκτικά τη χώρα στον κίνδυνο. Θα ήταν μια μνημειώδης αποτυχία να τιναχτούν στον αέρα 100 χρόνια σκληρής δουλειάς και θυσίας».

© The Financial Times Limited 2015. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation