Τράπεζες: Τι «έβγαλε» ο έλεγχος της ΕΚΤ στα δάνεια

Μικρές πρόσθετες προβλέψεις αναμένεται να σχηματίσουν μέχρι το τέλος του έτους οι εγχώριες τράπεζες, με βάση τα ευρήματα του ελέγχου ποιότητας στοιχείων ενεργητικού (AQR), τον οποίο διενήργησε η ΕΚΤ.

Η αξιολόγηση των στοιχείων ενεργητικού για τις τέσσερις εγχώριες τράπεζες (Πειραιώς, Εθνική, Alpha και Eurobank) έδειξε ότι απαιτούνται απομειώσεις αθροιστικού ύψους 6 δισ. ευρώ για τυπικά ενήμερα επιχειρηματικά και στεγαστικά δάνεια ή για άλλα στοιχεία ενεργητικού (π.χ. θέσεις σε κρατικά ομόλογα).

Με δεδομένο ότι οι τράπεζες διαθέτουν την απαραίτητη κεφαλαιακή επάρκεια για να σχηματίσουν τις παραπάνω προβλέψεις, το ενδιαφέρον της αγοράς στρέφεται στο πότε και υπό ποιες προϋποθέσεις θα το πράξουν, καθώς κάτι τέτοιο θα επιβαρύνει τα αποτελέσματά τους.

Σύμφωνα με τραπεζικά στελέχη, ο τρόπος και ο χρόνος για το σχηματισμό πρόσθετων προβλέψεων θα αποφασισθούν από κάθε τράπεζα κατά το δοκούν καθώς δεν έχουν εκδοθεί, ούτε αναμένονται, σχετικές οδηγίες από την ΕΚΤ, η οποία αναλαμβάνει την εποπτεία τους από τις 4 Νοεμβρίου.

Τα ίδια στελέχη εκτιμούν, όμως, ότι οι εγχώριες τράπεζες θα σπεύσουν να σχηματίσουν, στο τρέχον τρίμηνο, μέρος των πρόσθετων απομειώσεων, επιβαρύνοντας ισόποσα τα αποτελέσματά τους.

Το «τυράκι» της φορολογικής έκπτωσης

Η βιασύνη των τραπεζών εξηγείται από το νέο θεσμικό πλαίσιο για τη μετατροπή των προσωρινών αναβαλλόμενων φορολογικών απαιτήσεων σε οριστικές (tax credit). Ο νόμος προβλέπει ότι οι τράπεζες μπορούν να μετατρέπουν σε οριστική απαίτηση αναβαλλόμενο φόρο που προκύπτει από προβλέψεις και διαγραφές δανείων ως την 31η Δεκεμβρίου 2014.

Μέρος των πρόσθετων προβλέψεων αφορά τυπικά ενήμερα επιχειρηματικά δάνεια που κρίθηκαν όμως από την αξιολόγηση της ΕΚΤ προβληματικά. Οι τράπεζες θα σχηματίσουν άμεσα τις απαραίτητες ειδικές προβλέψεις, όχι όμως και τις γενικές που προκύπτουν από την προβολή των δειγματοληπτικών ευρημάτων στο σύνολο του υπολοίπου εταιρικών χορηγήσεων.

Προβλέψεις για δάνεια που «ξεσκονίστηκαν» στον έλεγχο

Όπως έχει εξηγήσει το Euro2day.gr  η ΕΚΤ πήρε δειγματοληπτικά 7 χιλιάδες φακέλους επιχειρηματικών δανείων, τους οποίους εξέτασε με συνδυασμό στατικής και δυναμικής προβολής.

Όσες εταιρείες του δείγματος εμφάνιζαν στις 31.12.2013 καθαρό δανεισμό υψηλότερο από 6 φορές τα κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων της ίδιας χρήσης θεωρήθηκαν αυτόματα μη αξιόχρεες και επομένως αποτιμήθηκε μόνο η αγοραία αξία των εξασφαλίσεων.

Στον αντίποδα, για τις εταιρείες του δείγματος που είχαν ανεκτό δείκτη καθαρού δανεισμού προς EBITDA (κάτω από 6 φορές), εφαρμόστηκε το μοντέλο προεξόφλησης ταμειακών ροών. Και από αυτόν τον έλεγχο προέκυψαν εταιρείες που κρίνεται ότι δεν μπορούν με βάση τις μελλοντικές ταμειακές τους ροές να εξοφλήσουν το σύνολο του δανεισμού τους.

Για αυτές τις δύο υποκατηγορίες εταιρικών δανείων, που κρίθηκαν προβληματικά, παρότι τυπικά ενήμερα, οι τράπεζες θα σχηματίσουν το τρέχον τρίμηνο ειδικές προβλέψεις για να μη χάσουν τη φορολογική έκπτωση του 26% της ζημίας.

Το ύψος των παραπάνω προβλέψεων όμως είναι χαμηλό καθώς δεν ξεπερνά με βάση εκτιμήσεις το 1 δισ. ευρώ.

Η επίπτωση στα έσοδα από τόκους

Επιπρόσθετα, για τα δάνεια που κρίθηκαν προβληματικά από τον δειγματοληπτικό έλεγχο, οι τράπεζες δεν θα μπορούν πλέον να λογιστικοποιούν το σύνολο των εσόδων από τόκους, αλλά μόνο αυτούς που αντιστοιχούν στο ανακτήσιμο μέρος του δανείου.

Αν για παράδειγμα με βάση τις μελλοντικές ταμειακές ροές ένα εταιρικό δάνειο έχει κριθεί από την ΕΚΤ ότι μπορεί να εξοφληθεί μόνο κατά 50%, η τράπεζα υποχρεούται πλέον να λογιστικοποιεί στα έσοδα το αντίστοιχο ποσοστό τόκων.

Η αύξηση της μη εξυπηρετούμενης έκθεσης θα πλήξει επομένως και το σκέλος των εσόδων ήδη από το τρέχον τελευταίο τρίμηνο της χρονιάς.

Δεν θα σχηματιστούν άμεσα γενικές προβλέψεις

Εγχώριοι αναλυτές εκτιμούν ότι οι τράπεζες δεν θα σχηματίσουν άμεσα τις γενικές προβλέψεις που προέκυψαν από την προβολή των ευρημάτων του δειγματοληπτικού ελέγχου στο υπόλοιπο εταιρικών χορηγήσεων.

Η ΕΚΤ με βάση τα στοιχεία του εκτεταμένου δειγματοληπτικού ελέγχου έκανε προβολές στο σύνολο του χαρτοφυλακίου επιχειρηματικών δανείων, εκτιμώντας το ποσοστό των χορηγήσεων που εμφανίζουν ή θα εμφανίσουν πρόβλημα εξόφλησης.

Τι θα γίνει με τα στεγαστικά δάνεια

Στην ευχέρεια των τραπεζών παραμένει και το αν θα πάρουν άμεσα τη ζημία που προέκυψε από την αποτίμηση ενυπόθηκων κατοικιών (σ.σ. ακίνητα που αποτελούν εξασφάλιση για στεγαστικά ή επιχειρηματικά δάνεια).

«Η κάθε τράπεζα έχει την ευχέρεια να διαχειριστεί το θέμα κατά το δοκούν» αναφέρει τραπεζικό στέλεχος, το οποίο πάντως θεωρεί ότι τα πιστωτικά ιδρύματα δεν θα προχωρήσουν σύντομα σε σχηματισμό προβλέψεων για τα στεγαστικά δάνεια.

«Ο έλεγχος της ΕΚΤ έπαιρνε ως δεδομένο ότι θα ρευστοποιηθούν σε χαμηλότερες από τις σημερινές αποτιμήσεις το 2016 όλες οι κατοικίες που έχουμε ως εξασφάλιση για χορηγηθέντα δάνεια. Πρόκειται για ακραία προβολή της άσκησης», σημειώνει ο ίδιος.

Ο λογαριασμός του AQR ανά τράπεζα

Με βάση τα ευρήματα του ελέγχου ποιότητας ενεργητικού, η Alpha διαθέτει την καλύτερη επίδοση με 940 εκατ. ευρώ, ακολουθεί η Eurobank με 1,07 δισ. ευρώ και μετά η Εθνική (1,8 δισ.) και η Πειραιώς (2,2 δισ).

Μέρος όμως των απομειώσεων για κάποιες τράπεζες (π.χ. Εθνική) αφορά θέσεις σε κρατικά ομόλογα και όχι δάνεια, ή άλλα στοιχεία ενεργητικού (Eurobank).

Σημειώνεται ότι αθροιστικά οι τέσσερις τράπεζες σχημάτισαν το 2013 πρόσθετες προβλέψεις ύψους 7,7 δισ. ευρώ, ενώ φέτος ο ρυθμός σχηματισμού έχει υποχωρήσει 50% λόγω της σημαντικής επιβράδυνσης στη δημιουργία νέων μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Στοίχημα για τις εγχώριες τράπεζες παραμένει η πιστωτική επέκταση ώστε να αντιμετωπιστεί η μείωση των εσόδων την οποία προκαλεί η αύξηση της μη εξυπηρετούμενης έκθεσης λόγω των ευρημάτων του AQR.

Για να κερδηθεί απαιτείται αφενός να μην ανακοπεί από τις πολιτικές εξελίξεις η διαφαινόμενη ανάκαμψη της οικονομίας και αφετέρου να υπάρξει επιθετική και αποτελεσματική διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων ώστε να απελευθερωθούν πόροι.