Αγώνας δρόμου για 16,6 δισ. από το ΕΣΠΑ

Σε «ασκήσεις ετοιμότητας» για το πώς θα απορροφηθούν χωρίς απώλειες τα κοινοτικά κονδύλια του ΕΣΠΑ, προχωράει το υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, καθώς τέσσερα χρόνια πριν το οριστικό κλείσιμο της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου 2014-2020, η συνολική απορρόφηση βρίσκεται στο 1/3 και συγκεκριμένα στο 32,7% του προγράμματος και στο 35,8% αν στα στοιχεία περιληφθούν και οι δαπάνες του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ).

Όπως σημειώνουν αρμόδιοι παράγοντες του υπουργείου, παρά το γεγονός ότι από τον Αύγουστο και μετά επιταχύνθηκαν οι ρυθμοί απορρόφησης, ο δρόμος είναι ακόμη μακρύς για να ολοκληρωθεί επιτυχώς, δηλαδή χωρίς την επιστροφή κονδυλίων, το πρόγραμμα στα τέλη του 2023 με την εφαρμογή του κανόνα ν+3. Μάλιστα επισημαίνεται ότι απομένουν προς απορρόφηση 13,6 δισ. ευρώ από τα πέντε τομεακά και τα 13 περιφερειακά προγράμματα του ΕΣΠΑ, ενώ αν ληφθεί υπόψη και το ΠΑΑ, οι πόροι που απομένουν για να αξιοποιηθούν, ανέρχονται στα 16,6 δισ. ευρώ.

«Πρόκειται για να δύσκολο αλλά εφικτό, υπό προϋποθέσεις, στοίχημα» σημειώνουν οι ίδιες πηγές, υπενθυμίζοντας ότι από το 2014 έως το τέλος του 2019 απορροφήθηκαν 6,6 δισ. ευρώ από το σύνολο των 20,2 δισ. ευρώ του ΕΣΠΑ και 9,3 δισ. ευρώ, αν συμπεριληφθεί και το ΠΑΑ. Ωστόσο, με τη συμμετοχή του ΠΑΑ, το αρχικό συνολικό ποσό που έχει δεσμεύσει η Ελλάδα «ανεβαίνει» στα 25,84 δισ. ευρώ.

Σημειώνεται ότι με τις συγκεκριμένες επιδόσεις, η Ελλάδα βρίσκεται στον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης γι' αυτό και όπως υπογραμμίζουν οι ίδιες πηγές, θα πρέπει να υπάρξει επιτάχυνση των διαδικασιών, διότι η Ελλάδα δεν έχει την πολυτέλεια επιστροφής πόρων, όπως έχουν άλλες χώρες της ΕΕ.

Θα πρέπει να τονιστεί ότι η Ελλάδα έχει χάσει έδαφος τα δύο τελευταία χρόνια έναντι των άλλων χωρών, καθώς οι «πρωτιές» που είχαν καταγραφεί, βασίζονταν κυρίως στην αυξημένη προκαταβολή που είχε λάβει, λόγω της κρίσης και της υψηλής απορρόφησης του προγράμματος Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση, οι πόροι του οποίου χρησιμοποιήθηκαν για τη μείωση της ανεργίας.

Ωστόσο, η έλλειψη μελετών και ωρίμανσης μεγάλων έργων που θα μπορούσαν να τονώσουν μεσο-μακροπρόθεσμα την απορρόφηση υποχρέωσε τη χώρα να μειώσει ταχύτητα, έναντι άλλων χωρών που είχαν κάνει πιο μακροπρόθεσμο σχεδιασμό. Πάντως το συγκεκριμένο πρόβλημα, που είναι απόρροια της κρίσης, θα υπάρχει έως το τέλος της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου, καθώς ο χρόνος που απομένει δεν κρίνεται ως επαρκής για να «πέσουν» στο ΕΣΠΑ μεγάλα έργα.

Η στοχοθεσία

Με δεδομένα τα ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα, πλέον, η πολιτική ηγεσία του υπουργείου έχει αποφασίσει να θέσει συγκεκριμένους στόχους απορρόφησης για κάθε έτος που απομένει. Η στοχοθεσία για το τρέχον έτος αναμένεται να προσδιοριστεί έως το τέλος Ιανουαρίου, σε συνεργασία με τις διαχειριστικές αρχές των επιμέρους τομεακών προγραμμάτων.

Στο επόμενο διάστημα και αφού ολοκληρωθεί η αναθεώρηση του προγράμματος, θα τεθούν και οι στόχοι για τα τρία επόμενα έτη, με το 2023 να αποτελεί το έτος κορύφωσης της απορρόφησης. Σημειώνεται ότι από το τρέχον και για κάθε επόμενο έτος, οι στόχοι που θα τίθενται θα είναι υψηλότεροι.

Τονίζεται ότι καθοριστικής σημασίας για την πλήρη απορρόφηση του ΕΣΠΑ θα είναι η αναθεώρηση που θα γίνει το 2020, καθώς θα δοθεί η δυνατότητα για τη μεταφορά πόρων από τομεακά προγράμματα ή δράσεις που «χωλαίνουν» στα προγράμματα που καταγράφουν καλύτερες επιδόσεις.

Οριζόντιες ενέργειες

Εκτός της προγραμματισμένης αναθεώρησης, το υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων προτίθεται να προχωρήσει σε κινήσεις που σχετίζονται με την ωρίμανση νέων έργων και την επιτάχυνση ανάληψης νομικών δεσμεύσεων (συμβάσεις), την αξιοποίηση του εργαλείου της υπερδέσμευσης, ώστε να επιτυγχάνεται η απρόσκοπτη ένταξη νέων πράξεων για το ομαλό κλείσιμο των επιχειρησιακών προγραμμάτων, την εντατικοποίηση και στοχευμένη στήριξη δικαιούχων ή και ομάδων δικαιούχων (π.χ. Δήμοι) με ειδικά μέτρα και ενέργειες για την επιτάχυνση υλοποίησης έργων, την παρακολούθηση κρίσιμων έργων ανά Επιχειρησιακό Πρόγραμμα με στόχο την επίσπευση της εμπρόθεσμης υλοποίησής τους.

Καθοριστικής σημασίας θα είναι και η διαμόρφωση σε συνεργασία με τις Διαχειριστικές Αρχές παρεμβάσεων επιτάχυνσης ανά Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (crash programs) απόλυτα στοχευμένων σε ολιγάριθμα και σημαντικά για την απορρόφηση ενός προγράμματος έργα, δράσεις ή ενέργειες.

Οι επιδόσεις ανά πρόγραμμα

Την καλύτερη επίδοση ως προς την απορρόφηση κατέγραψε στο τέλος του 2019 το πρόγραμμα Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση, με συνολική απορρόφηση 49,52% και ακολουθεί το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης με ποσοστό 47,03%, κατόπιν έρχονται τα προγράμματα Ανταγωνιστικότητα Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία και Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη με ποσοστά 30,65% και 29,75% αντίστοιχα, ενώ η απορρόφηση στο πρόγραμμα Μεταρρύθμιση Δημοσίου Τομέα ανέρχεται στο 26,12%.