Δείτε εδώ την ειδική έκδοση

«Τσιμπημένες» οι τιμές τροφίμων στα σούπερ μάρκετ

Ακριβότερο κατά 6%, σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο της ΕΕ, το ελληνικό καλάθι των τροφίμων και μη αλκοολούχων ποτών. Η κλαδική ανάλυση της Επιτροπής Ανταγωνισμού για τις πιθανές στρεβλώσεις του κλάδου.

«Τσιμπημένες» οι τιμές τροφίμων στα σούπερ μάρκετ

Ακριβά πληρώνουν οι Έλληνες την «πολυτέλεια» να έχουν κοντά τους ένα κατάστημα σούπερ μάρκετ. Όσο και αν φαίνεται περίεργο, αυτό προκύπτει από τα στοιχεία της κλαδικής ανάλυσης της Επιτροπής Ανταγωνισμού για τον κλάδο του οργανωμένου λιανεμπορίου τροφίμων, σύμφωνα με την οποία, όχι μόνο σε σχέση με τις άλλες χώρες της ΕΕ με ανάλογο δείκτη όγκου κατά κεφαλήν ΑΕΠ αλλά και με βάση τον μέσο όρο της ΕΕ, οι Έλληνες πληρώνουν για τα τρόφιμα και τα μη αλκοολούχα ποτά αρκετά ακριβότερα. Και αυτό ανεξάρτητα από το ότι το κατά κεφαλήν ΑΕΠ καταποντίστηκε τα προηγούμενα χρόνια.

Όπως αναφέρεται στην ανάλυση της Επιτροπής, ο δείκτης επιπέδου τιμών στα τρόφιμα και μη αλκοολούχα ποτά στην Ελλάδα το 2018 είναι ο υψηλότερος σε σχέση με τα άλλα κράτη-μέλη με αντίστοιχο δείκτη όγκου κατά κεφαλήν ΑΕΠ και διαμορφώθηκε σε επίπεδο κατά 5,9% υψηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Συγκεκριμένα, το 2018 στην κατηγορία Τρόφιμα, ο δείκτης του επίπεδου τιμών ήταν 105,9% για την Ελλάδα, ενώ ο δείκτης επιπέδου τιμών για τις επιμέρους κατηγορίες που εμπίπτουν στην κατηγορία «Τρόφιμα» διαμορφώθηκαν ως εξής: Ψωμί και Δημητριακά (114,5%), Κρέας (91,5%), Ψάρι (107,1%), Γάλα, τυρί και αυγά (134,2%), Έλαια και λίπη (118,7%), Φρούτα, Λαχανικά, Πατάτες (82,7%) και Άλλα τρόφιμα (139,1%).

Έτσι, ενώ η Ελλάδα υπολείπεται του ευρωπαϊκού μέσου όρου όσον αφορά τον δείκτη όγκου του κατά κεφαλήν ΑΕΠ, παρατηρείται πως το επίπεδο τιμών στα τρόφιμα (με εξαίρεση τις κατηγορίες Φρούτα, Λαχανικά, Πατάτες και Κρέας) είναι αρκετά υψηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και στην περίπτωση της κατηγορίας «Άλλα τρόφιμα» φτάνει στο 139,1% του ευρωπαϊκού μέσου όρου.

Πολλά τα καταστήματα

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα διαθέτει ένα από τα πυκνότερα δίκτυα σούπερ μάρκετ στον κόσμο, γεγονός το οποίο, σύμφωνα με την Επιτροπή, δημιουργεί μεγαλύτερα κόστη στις επιχειρήσεις αλλά ταυτόχρονα διευκολύνει την πρόσβαση του καταναλωτικού κοινού. Στις αρχές του 2020, λειτουργούσαν σχεδόν 4.800 εταιρικά καταστήματα, εκ των οποίων τα 2.850 άνηκαν στο δίκτυο μεγάλων αλυσίδων.

Τα δίκτυα καταστημάτων των κυριότερων αλυσίδων έχουν επεκταθεί την τελευταία πενταετία και πλέον πέντε από τις δέκα μεγαλύτερες αλυσίδες σούπερ μάρκετ διαθέτουν καταστήματα σε όλες τις περιφέρειες της χώρας.

Τονίζεται ότι η πλειοψηφία των 2.850 καταστημάτων που λειτουργούσαν οι μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ στις αρχές του 2020 βρίσκεται στην Αττική, ενώ στα τέλη του 2018 το 42% του συνόλου των καταστημάτων που λειτουργούν στην επικράτεια ανήκουν σε μεμονωμένα σούπερ μάρκετ.

Ωστόσο, προκύπτει ότι η διείσδυση των μεγάλων αλυσίδων, όσον αφορά τον αριθμό των καταστημάτων που λειτουργούν, ποικίλλει ανά περιφέρεια και κατά κανόνα δεν υπερβαίνει αισθητά το 50% του κατ’ εκτίμηση συνόλου των καταστημάτων.

Στο Νότιο Αιγαίο, οι μεγάλες αλυσίδες λειτουργούν μόλις το 25% των καταστημάτων, ενώ στα νησιά του Ιονίου το αντίστοιχο ποσοστό είναι 30%. Η μεγαλύτερη διείσδυση των αλυσίδων παρατηρείται στην Αττική και ανέρχεται στο 75% των συνολικών κατ’ εκτίμηση καταστημάτων, ακολουθούμενη από την Κρήτη και την Κεντρική Μακεδονία.

Πρέπει να σημειωθεί ωστόσο ότι η παρουσία μεμονωμένων σούπερ μάρκετ δεν μεταφράζεται και στην πραγματοποίηση αντίστοιχης σημασίας πωλήσεων. Το 2018 παρότι οι μεγάλες αλυσίδες κατέχουν το 52% των συνολικών καταστημάτων της επικράτειας, από τα καταστήματά τους πραγματοποιήθηκε το 85,7% των συνολικών πωλήσεων.

Οι πιθανές στρεβλώσεις

Στην ανάλυση που πραγματοποίησε η Επιτροπή Ανταγωνισμού, εστιάζει και σε μια σειρά θεμάτων, που, όπως αναφέρει, ενδεχομένως να δημιουργούν προβλήματα από πλευράς δικαίου ανταγωνισμού.

Οι πιθανές στρεβλώσεις και τις προτάσεις που καταγράφονται στην ανάλυσης είναι οι εξής:

1. Αγορά μη συγκεντρωμένη προς το παρόν αλλά με πιθανά εμπόδια εσόδου

Προτάσεις:

- Ενθάρρυνση εισόδου νέων παικτών που θα ενισχύσουν την καινοτομία

- Επαγρύπνιση για πιθανή στρατηγική εξοβελισμού νέων παιχτών από παίχτες με σημαντική διαπραγματευτική ισχύ μέσω καθετοποίησης και άλλων πρακτικών που ενδεχομένως να τιθασεύουν το ανταγωνιστικό δυναμικό του ηλεκτρονικού εμπορίου.

2. Ασυμμετρία στη διαπραγματευτική δύναμη των παικτών της αγοράς

Προτάσεις:

- Παρακολούθηση της εξέλιξης της διαπραγματευτικής δύναμης των λιανοπωλητών και προμηθευτών, μέσω ενδελεχής έρευνας του κάθετου ανταγωνισμού και ποσοτικών στοιχείων ειδικά για επιχειρήσεις που έχουν κεντρική θέση στην αλυσίδα αξίας

3. Εμπόδια εισόδου στα ράφια των σούπερ μάρκετ / "must have" προϊόντα

Προτάσεις:

- Παρακολούθηση της διαπραγματευτικής δύναμης λιανοπωλητών και προμηθευτών σούπερ μάρκετ

4. Διείσδυση προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας και αύξηση της διαπραγματευτικής δύναμης των λιανεμπόρων

Προτάσεις:

- Παρακολούθηση της διαπραγματευτικής δύναμης λιανοπωλητών και προμηθευτών (ειδικότερα πώς θα επηρεάσει τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας).

- Επαγρύπνηση της ΕΑ με τα εργαλεία ανταγωνισμού που διαθέτει, ιδιαιτέρως για θέματα που ανακύπτουν λόγω χρόνων πίστωσης και πληρωμής, ειδικά εάν το σουπερ μάρκετ πουλάει επίσης προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας (π.χ. καθυστερήσεις πληρωμών σε ορισμένους προμηθευτές).

5. Χρόνος (καθυστέρηση) pass on (ειδικά των πτωτικών τιμών από προμηθευτές)

Προτάσεις:

- Προτάσεις για μέρες πίστωσης στα σούπερ μάρκετ - ομοιογένεια

- Πρόταση για λύσεις με υβριδική ρύθμιση της αγοράς

6. Σχετικά υψηλότερες τιμές από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο

Προτάσεις:

- Παρατηρητήριο προσφορών σε συγκεκριμένο καταναλωτή (website, app)

- Ήδη ετέθη σε εφαρμογή ο e-καταναλωτής

7. Ετεροχρονισμένη επιστροφή πιστωτικών

Προτάσεις:

- Πρόταση για λύσεις με υβριδική ρύθμιση της αγοράς

8. Ανάπτυξη αγοραστικών συμμαχιών

Προτάσεις:

- Παρακολούθηση της διαπραγματευτικής δύναμης των αγοραστικών συμμαχιών

- Δυνατότητα για ex ante έλεγχο της δημιουργίας ή της τροποποίησης των υφιστάμενων αγοραστικών συμμαχιών

- Ενσωμάτωση της Οδηγίας 2019/633 στην εθνική έννομη τάξη.

Πέραν των παραπάνω, η Επιτροπή Ανταγωνισμού σημειώνει ότι πιθανές λύσεις για τα σημερινά ή προβλήματα που προκύψουν στο μέλλον, μπορούν να είναι:

α) Υιοθέτηση μη δεσμευτικής νομοθεσίας (soft law) μέσω μίας υβριδικής ρύθμισης περιπτώσεων σημαντικής διαπραγματευτικής ισχύς. Τέτοια μη δεσμευτική νομοθεσία μπορεί να γίνει, για παράδειγμα, μέσω ενός «Κώδικα Δεοντολογίας» ή ενός Οδηγού Καλών Πρακτικών μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών ιδίως για τις πρακτικές που προβληματίζουν, τόσο όσον αφορά τους τελικούς καταναλωτές, όσο και τα προηγούμενα στάδια από αυτό των σούπερ μάρκετ, δηλαδή τους προμηθευτές. Τέτοιες «καλές πρακτικές» δύνανται να αντιμετωπίσουν πιο αποτελεσματικά, πάντα σύμφωνα με τους κανόνες του δικαίου ανταγωνισμού, εξωτερικά κόστη και προβλήματα από την πλευρά της προσφοράς, ιδιαίτερα στις ιδιαίτερες συνθήκες που επικρατούν τώρα στην αγορά.

β) Πιθανές νομοθετικές αλλαγές, π.χ. τροποποίηση των Κανόνων Διακίνησης και Εμπορίας Προϊόντων και Παροχής Υπηρεσιών (ΔΙΕΠΠΥ).

γ) Πιθανή εισαγωγή νέων θεσμών, όπως ενός Διαμεσολαβητή (Ombudsman) ή Εντολοδόχου, ο οποίος θα διορίζεται από την Επιτροπή Ανταγωνισμού, και ο οποίος θα παρακολουθεί συστηματικά τις αγορές όπου παρατηρείται σημαντική διαπραγματευτική ισχύ προμηθευτών ή αγοραστών, θα αποτελεί κόμβο επικοινωνίας και πληροφόρησης για θέματα που θίγουν τον κλάδο και θα συνεισφέρει εν γένει στο ελεγκτικό έργο της Επιτροπής Ανταγωνισμού.

ΣΧΟΛΙΑ ΧΡΗΣΤΩΝ

blog comments powered by Disqus
v