Καυτή ατζέντα και… καυτές διαφωνίες στη Σύνοδο Κορυφής

Βρυξέλλες, ανταπόκριση.

Σήμερα και αύριο στις Βρυξέλλες πραγματοποιείται η Σύνοδος Κορυφής των ηγετών της ΕΕ, που θα δείξει αν η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να πάρει αποφάσεις ή απλώς συζητά και σπρώχνει το μπαλάκι παρακάτω. Έχουν περάσει δύο και πλέον χρόνια από την τελευταία φορά που οι ηγέτες «πέτυχαν» αποφάσεις με ομοφωνία. Από τότε, η κάθε χώρα φαίνεται να κινείται ανάλογα με τα εθνικά της συμφέροντα, κυρίως όσον αφορά στην εξωτερική πολιτική.

Τώρα, όμως, οι «27» θα καθίσουν στο τραπέζι έχοντας μπροστά τους βαριά ατζέντα, αλλά και πολλές αμφιβολίες για το αν θα επιτευχθεί ομοφωνία στα βασικά θέματα.

Τι θα γίνει με τα ρωσικά assets

Υπενθυμίζουμε ότι για τρίτη φορά, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θα καταθέσει στο Συμβούλιο την πρόταση της Κομισιόν ώστε να αξιοποιηθούν τα παγωμένα ρωσικά κρατικά περιουσιακά στοιχεία για να χρηματοδοτηθεί η Ουκρανία. Αν και υπάρχει σύμπλευση ότι τα κράτη-μέλη δεν μπορούν πλέον να χρηματοδοτούν το Κίεβο, η πρόταση της Επιτροπής έχει χωρίσει την ΕΕ στα δύο: Οι χώρες που είναι υπέρ της πρότασης είναι κυρίως οι Βαλτικές (Εσθονία Λιθουανία, Λετονία), η Πολωνία, η Σουηδία και πιο πρόσφατα η Ισπανία.

Αντίθετα, Γαλλία και Ιταλία επιμένουν να θέτουν ερωτήματα για νομικά και «πρακτικά» προβλήματα: φοβούνται τη νομική ορολογία του «precedence» (προηγούμενο), τις δικαστικές επιπλοκές, την υπονόμευση των θεσμών αλλά και του ίδιου του ευρώ.

Το Βέλγιο, λόγω της θέσης του ως κεντρικού χρηματοοικονομικού κόμβου, έχει ιδιαίτερες επιφυλάξεις και θέλει τα κράτη-μέλη να εγγυηθούν ότι θα καλύψουν μελλοντικές απαιτήσεις της Ρωσίας για τα κεφάλαια.

Στο Βερολίνο υπάρχει άλλη ιδιαιτερότητα. Μια μεγάλη μερίδα επιθυμεί την αξιοποίηση μεγάλου μέρους των assets για την Ουκρανία, αλλά με νομικές εγγυήσεις ώστε να μην «πληγεί» ο τραπεζικός πυλώνας της χώρας. Είναι κοινό μυστικό ότι γερμανικές τράπεζες «φιλοξενούν» τόσο ουκρανικά όσο και ρωσικά χρήματα, κυρίως ιδιωτών.

Μέχρι και χθες το βράδυ, η Κομισιόν βρισκόταν σε διαβουλεύσεις με τα κράτη-μέλη. Σλοβακία και Ουγγαρία επιμένουν ότι θα βάλουν βέτο. Έτσι, αξιωματούχοι των Βρυξελλών προωθούν μια ενδιάμεση λύση που λέει ότι πρώτα θα γίνει χρήση επιτοκίων (interest) προς όφελος της Ουκρανίας και ταυτόχρονα θα γίνεται διεργασία ώστε να βρεθεί το σωστό νομικό σχήμα που θα επιτρέπει τη μεσοπρόθεσμη πρόσβαση στο «κεφάλαιο».

Όμως το ερώτημα που πλανάται είναι το εξής: Ποιος αναλαμβάνει το νομικό ρίσκο και σε ποιο νομικό πλαίσιο να «μπει» αυτή η φόρμουλα, σε περίπτωση ομοφωνίας; Εάν είναι το βρετανικό, τότε ο νόμος του «precedence» θα μπει σε εφαρμογή, όπως φοβούνται η Γαλλία και η Ιταλία.

Επιχείρηση αλλαγής ατζέντας

Ενόψει της Συνόδου, αναλυτές αναφέρουν ότι μια ομάδα ηγετών έθεσε ζήτημα μείωσης της γραφειοκρατίας για τις επιχειρήσεις, βάσει της έκθεσης Ντράγκι, έτσι ώστε να υπάρξει πρόοδος, έστω και σε ένα σημείο. Υπενθυμίζεται ότι ο Μάριο Ντράγκι επιμένει ότι η ΕΕ θα «σωθεί» μόνο εάν επενδύσει σοβαρά στην ανταγωνιστικότητα. Ένα από τα αρνητικά σημεία της έκθεσης είναι η δαιδαλώδης γραφειοκρατία που «φοβίζει» τις νέες επιχειρήσεις.

Με επίσημη επιστολή, δεκαεννέα χώρες -μεταξύ αυτών η Γαλλία, η Γερμανία, και η Ιταλία- ζητούν άμεση αναθεώρηση των κανονισμών που επιβαρύνουν τις επιχειρήσεις. Στο έγγραφο που διέρρευσε την Τρίτη το βράδυ, αναγράφεται όρος για επίτευξη στόχου μείωσης του διοικητικού βάρους κατά 25% έως το 2030, με συγκεκριμένη στόχευση: την απλοποίηση αδειοδοτήσεων για τεχνολογία, ένα ενιαίο ψηφιακό σημείο επαφής για επενδυτές και «fast track» διαδικασίες για κρίσιμες υποδομές.

Εάν περάσει αυτή η απόφαση, η Ελλάδα θα είναι ιδιαίτερα ευνοημένη, καθώς τα έργα υποδομών, κυρίως στον τουριστικό τομέα, έρχονται το ένα μετά το άλλο.

Από την άλλη, στην ατζέντα υπάρχουν και αντιφάσεις: για παράδειγμα, απαιτείται ισχυρή βιομηχανική πολιτική και προστασία θέσεων εργασίας -αλλά χωρίς επιπλέον κανονιστικά βάρη.

Διπλωματική πηγή, ενημερώνοντας δημοσιογράφους, σημείωσε: «Θέλουμε λιγότερη γραφειοκρατία, όχι φτηνή νομοθεσία». Η Κομισιόν υπόσχεται εργαλεία, αλλά οι τελικές αποφάσεις απαιτούν πολιτικό ρίσκο από πρωθυπουργούς που αντιμετωπίζουν ευρωσκεπτικιστικές κοινοβουλευτικές ομάδες. Ο παράγοντας αυτός διαφαίνεται ξεκάθαρα σε διμερείς και τριμερείς διεργασίες που είχαν οι ηγέτες πριν τη Σύνοδο Κορυφής: Όλοι φοβούνται τα λεγόμενα άκρα.

Η έλλειψη ομοφωνίας, όμως, διακινδυνεύει να καταστήσει την ΕΕ ευάλωτη στις διαπραγματεύσεις όλων των παγκόσμιων προβλημάτων. Υπάρχει φθορά και «αδυναμία» όσον αφορά στο κύρος: Η πρόεδρος της Κομισιόν είναι κάτι περισσότερο από ευάλωτη και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου πρακτικά ανύπαρκτος.

Η Γάζα και το μεταναστευτικό

Ένα άλλο παράδειγμα αδυναμίας της ΕΕ είναι οι εξελίξεις στη Γάζα και στο μεταναστευτικό, το οποίο θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει μεσομακροπρόθεσμα η Ευρώπη.

Το μεταναστευτικό είναι πλέον για την Ευρώπη δοκιμασία ανοχής. Οι χώρες του Νότου (ανάμεσά τους και η Ελλάδα) ζητούν «κοινή ευθύνη». Ενώ οι χώρες του Βορρά ζητούν «εθνικές λύσεις» και επιλεκτική αλληλεγγύη. Οι τεχνικές ομάδες της Κομισιόν προετοιμάζουν σχέδια έκτακτης διαχείρισης, αλλά κανένα σχέδιο δεν καλύπτει πλήρως τις ανάγκες των χωρών που αντιμετωπίζουν το μεγαλύτερο πρόβλημα και που επωμίζονται το πολιτικό κόστος.

Επίσης, το μεταναστευτικό πρόβλημα συνδέεται πλέον και με τις αμυντικές δαπάνες και τις γρήγορες αποφάσεις που επιθυμούν όχι μόνο οι χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης αλλά και επιχειρηματικοί κύκλοι της αμυντικής βιομηχανίας που πιέζουν για σταθερές παραγγελίες. Ταυτόχρονα, χώρες του Νότου «κοιτούν» προς τα κονδύλια ανοικοδόμησης για να εξασφαλίσουν εσωτερική πολιτική αντοχή.

Οι αγορές στρέφουν τα μάτια στις Βρυξέλλες σε μια σειρά από θέματα:

Θα περιλαμβάνουν τα τελικά συμπεράσματα ρητή αναφορά σε μηχανισμό αξιοποίησης των ρωσικών παγωμένων assets;

Θα δεσμευτούν οι ηγέτες σε συγκεκριμένα ποσά για την Ουκρανία ή θα μείνουν στις διακηρύξεις;

Υπάρχει έτοιμο νομικό πλαίσιο για την αποδέσμευση των ρωσικών χρημάτων;

Πόσο συγκεκριμένες θα είναι οι δεσμεύσεις για μείωση γραφειοκρατίας και ποιοι θα επιβλέπουν την εφαρμογή;

Ποιες είναι οι συνέπειες για τις χώρες που δεν εφαρμόζουν τη μεταναστευτική πολιτική;

Βέβαια, όπως πάντα, οι μάσκες πέφτουν και η πραγματική διαβούλευση και διαπραγμάτευση γίνεται στο δείπνο των Ηγετών που είναι άτυπο και δεν κρατούνται πρακτικά. Εκεί γίνεται το πολιτικό παζάρι του πάρε-δώσε και μετά οι δημοσιογράφοι καλούνται να το αποκρυπτογραφήσουν, από τα τελικά συμπεράσματα της Συνόδου…