Νέα δεδομένα από τους δασμούς στα μικροδέματα Shein και Temu

Η επέλαση των κινεζικών Temu και Shein στον Δυτικό κόσμο, και σε ότι μας αφορά στην Ευρώπη, είναι σαρωτική. Θυμίζει το σοκ που προκάλεσε στο εμπόριο η fast fashion όταν εμφανίσθηκε κάποιες δεκαετίες πίσω. Όμως αυτή τη φορά, η μορφή είναι ψηφιακή, η αύξηση γεωμετρική, το μέγεθος εντυπωσιακό και η πίεση στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις πολιτική.

Σε μόλις τρία χρόνια, ο όγκος των μικροδεμάτων, δηλαδή των δεμάτων με αξία κάτω των 150 ευρώ, από τρίτες χώρες εκτινάχθηκε στα 4,6 δισ. τεμάχια, δηλαδή πάνω από 12 εκατ. πακέτα την ημέρα, από 1,4 δισ. το 2022 και 2,3 δις. το 2023. Το 91% αυτών έφτασε στην Ευρώπη από την Κίνα, κυρίως μέσω Temu, Shein και AliExpress.

Όσο για τους ενεργούς χρήστες; Μηνιαίως της AliExpress ξεπερνούν τα 104,3 εκατομμύρια, τα 108 εκατομμύρια της Shein και τα 100 εκατομμύρια Temu.

Ο λόγος αυτής της έκρηξης είναι απλός. Οι κινεζικές πλατφόρμες έχουν δημιουργήσει μια άνευ προηγουμένου μηχανή κατανάλωσης, προσφέροντας απίστευτα χαμηλές τιμές, με το ευρωπαϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο να λειτουργεί, ως επιταχυντής. Το ισχύον καθεστώς επιτρέπει στα δέματα αξίας κάτω των 150 ευρώ να εισέρχονται χωρίς δασμούς επιτρέποντας αθρόα κατανάλωση τόσο φθηνών πακέτων.

Οι ΗΠΑ έκλεισαν αντίστοιχο «παράθυρο» όταν η κυβέρνηση Τράμπ κατάργησε τη ρύθμιση «de minimis», περιορίζοντας αισθητά τη ροή φθηνών κινεζικών προϊόντων. Και η Ευρώπη οδεύει προς το δικό της δόγμα Τραμπ.

Πριν από λίγα εικοσιτετράωρα οι υπουργοί Οικονομικών της ΕΕ αναγνωρίζοντας ότι ο όγκος των εισαγωγών υπονομεύει όχι μόνο τα φορολογικά έσοδα αλλά και ολόκληρη τη δομή του Ευρωπαϊκού λιανεμπορίου, συμφώνησαν να καταργήσουν τον κανόνα των 150 ευρώ. Με την αλλαγή αυτή, όλα τα εισαγόμενα προϊόντα, ανεξαρτήτως αξίας, θα υπόκεινται σε τελωνειακούς δασμούς.

Το νέο σύστημα θα ενεργοποιηθεί όταν τεθεί σε λειτουργία το EU Customs Data Hub, η κεντρική τελωνειακή πλατφόρμα που αναμένεται το 2028. Μέχρι τότε, τα κράτη δεσμεύτηκαν να υιοθετήσουν μια προσωρινή λύση το 2026, ώστε να επιβληθούν δασμοί σε μικροδέματα πριν από την αλλαγή της πολιτικής της Ένωσης.

Οι πρώτες αντιδράσεις και η απάντηση της Inditex

Εξ αυτού του γεγονότος η Shein ανέβαλε, για λίγες εβδομάδες, το άνοιγμα των pop-up καταστημάτων της σε πέντε πόλεις της Γαλλίας, μέσα από τα πολυκαταστήματα BHV. Ο λόγος; Η ανάγκη να προσαρμόσει την προϊοντική γκάμα και την τιμολογιακή της πολιτική.

Όμως εκτός από τις Βρυξέλλες, διάφορες χώρες κινούνται μεμονωμένα προς την επιβολή δασμών. Η Ρουμανία πρότεινε τέλος 25 λεϊ ανά δέμα, ενώ η Ιταλία ετοιμάζει δασμό πριν το τέλος του έτους για την προστασία της βιομηχανίας μόδας της.

Η Ελλάδα δεν φαίνεται προς στιγμήν να ακολουθεί ξεχωριστό δρόμο από τις Βρυξέλλες. Στη Ελλάδα, σύμφωνα με τους εμπόρους της ΕΣΕΕ, πέρυσι έφταναν περίπου 70.000 μικροδέματα την ημέρα από κινεζικές πλατφόρμες. Σήμερα ο αριθμός ξεπερνά τα 80.000.

Το οικονομικό αποτύπωμα είναι εξίσου εντυπωσιακό. Temu και Shein πραγματοποίησαν το 2024 τζίρο 600 εκατ. ευρώ στην Ελλάδα, δηλαδή περίπου το 1/5 της συνολικής αγοράς e-commerce της χώρας, αναφέρουν παράγοντες του εμπορίου.

Η αντίδραση της Inditex

Εν μέσω αυτής της πολιτικής διαπραγμάτευσης στις Βρυξέλλες και της επέλασης των Temu και Shein, ο ισπανικός κολοσσός Inditex (γνωστός από τα Zara) που δεν απειλείται από έναν ευρωπαϊκό ανταγωνιστή, αλλά από έναν αλγόριθμο και ένα κινεζικό μοντέλο παραγωγής χωρίς μέχρι στιγμής σοβαρά κόστη φυσικού δικτύου, αποφάσισε να βγει στην αντεπίθεση.

Η απάντησή της Inditex, είναι η Lefties, η μάρκα που δημιουργήθηκε το 1993, για να διαθέτει παλαιότερα ρούχα της Zara. Αυτή η «εναλλακτική» φίρμα, που έχει τιμές προϊόντων που ξεκινούν από 10 ευρώ, αναπτύσσεται ως απάντηση στο φαινόμενο της κινεζικής ultra fast fashion.

Με πάνω από 210 καταστήματα και διπλασιασμό μεγέθους τα τελευταία πέντε χρόνια, η Lefties ανοίγει σύντομα το πρώτο της κατάστημα στη Γερμανία, μετά την τοποθέτησή της στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ενώ έπονται Ολλανδία και Γαλλία.

Στη Γαλλία από την άλλη με το επεισοδιακό ντεμπούτο της Shein στο BHV του Παρισιού, η Galeries Lafayette διέκοψαν τη συνεργασία με τη Société des Grands Magasins, ενώ αρκετές μάρκες ακύρωσαν συμβόλαια.

Σε ότι αφορά τους καταναλωτές, που είναι πολλοί, πάρα πολλοί, οι νέοι δασμοί θα αυξήσουν άμεσα τις τιμές επηρεάζοντας κυρίως τα χαμηλά εισοδήματα. Όσο για τους εμπόρους, οι ευρωπαϊκές αλυσίδες και τα μεμονωμένα καταστήματα αγοράζουν χρόνο.

Θεωρητικά, ένας από τους κερδισμένους αυτής της πολιτικής θα μπορούσε να είναι το περιβάλλον, αφού το σημερινό μοντέλο επιδοτεί τη διακίνηση εκατομμυρίων μικροδεμάτων καθημερινά. Όμως, με τον τρόπο που έχουν εθιστεί οι καταναλωτές σε αυτό το μοντέλο αγορών μάλλον το όποιο όφελος θα είναι πρόσκαιρο.

Ζητούμενο επίσης είναι και η ασφάλεια των προϊόντων. Σε δοκιμές που έγιναν σε συνεργασία με οργανώσεις από το Βέλγιο και τη Δανία, ένα στα τέσσερα προϊόντα κρίθηκε δυνητικά επικίνδυνο. Την ίδια στιγμή η Κομισιόν έχει απευθύνει προειδοποίηση προς τη Shein για παραβιάσεις της νομοθεσίας προστασίας καταναλωτών, ενώ η Temu κατηγορείται ότι δεν αποτρέπει την πώληση παράνομων προϊόντων.

Η Ιταλία επέβαλε πρόστιμο 1 εκατ. ευρώ στη Shein για παραπλανητική «πράσινη» διαφήμιση, η Γαλλία 40 εκατ. ευρώ για ψευδείς εκπτώσεις ενώ στη Γερμανία, ξεκίνησε έρευνα στην Temu για πιθανή στρέβλωση τιμών.

Βέβαια όσο κι αν αλλάξουν οι δασμοί, η Κίνα παραμένει το μεγαλύτερο εργοστάσιο φθηνών προϊόντων στον κόσμο, από το οποίο αγοράζουν όλοι. Μικροί, μεγάλοι και μεγαλύτεροι έμποροι.