Ποιοι ετοιμάζονται να ιδρύσουν τράπεζες μικροπιστώσεων

«Ντεμπούτο», ως πλήρως αυτόνομοι φορείς παροχής μικροπιστώσεων, δηλαδή χορήγησης δανείων έως 25.000 ευρώ χωρίς εμπράγματες εξασφαλίσεις, αναμένεται να κάνουν στο τρίτο τρίμηνο του 2021 η Αction Finance Initiative (AFI) και το Κέντρο Επιχειρηματικής και Πολιτιστικής Ανάπτυξης (ΚΕΠΑ) που εδρεύει στη Θεσσαλονίκη.

Οπως δηλώνουν στελέχη των δύο φορέων στο Euro2day.gr, αυτή την περίοδο βρίσκονται (σ.σ. οι φορείς) στη διαδικασία συγκέντρωσης των απαραίτητων δικαιολογητικών και της διαμόρφωσης των business plans για την αδειοδότησή τους από την Τράπεζα της Ελλάδας (ΤτΕ) ως ιδρυμάτων μικροχρηματοδοτήσεων, με βάση τα όσα προβλέπει το θεσμικό πλαίσιο που πριν λίγους μήνες εισήχθη στο εθνικό δίκαιο.

Οι δύο φορείς έχουν αρκετή εμπειρία από τον θεσμό των μικροπιστώσεων, καθώς ήδη δραστηριοποιούνται εδώ και χρόνια στον τομέα αυτό, ωστόσο, λόγω της έλλειψης νομοθετικού πλαισίου, ήταν υποχρεωμένοι τα μικροδάνεια να τα παρέχουν μέσω τραπεζών (Eurobank και Παγκρήτια για την AFI και Παγκρήτια και Συνεταιριστική Καρδίτσας για το ΚΕΠΑ).

Πλέον, με το νόμο 4701/2020 που ψηφίστηκε στα τέλη του περασμένου Ιουνίου, όχι μόνο οι προαναφερθέντες φορείς αλλά και όποιος άλλος πληροί τις προϋποθέσεις που ορίζει το θεσμικό πλαίσιο θα μπορούν να συστήσουν ιδρύματα μικροπιστώσεων και να χορηγούν δάνεια έως 25.000 ευρώ, χωρίς να απαιτείται η εμπλοκή και μεσολάβηση κάποιας εμπορικής ή συνεταιριστικής τράπεζας, όπως γίνεται έως σήμερα.

Όπως μας δηλώνει η Αναστασία Τσίλογλου, γενική διευθύντρια της AFI, η εταιρεία βρίσκεται στη διαδικασία προετοιμασίας του φακέλου αδειοδότησης που θα καταθέσει εντός του πρώτου τριμήνου του νέου έτους στην ΤτΕ. Στην ίδια ακριβώς «φάση» βρίσκεται και το ΚΕΠΑ, σύμφωνα με τον Νεοκλή Στάμκο, υπεύθυνο του τμήματος microSTARS, δηλαδή του τομέα μικροπιστώσεων του φορέα.

Αμφότεροι εκτιμούν με βεβαιότητα ότι οι αιτήσεις τους θα λάβουν έγκριση, ώστε από το τρίτο τρίμηνο του 2021 να αρχίσει η διαδικασία χορήγησης δανείων. Τόσο η κα Τσίλογλου όσο και ο κ. Στάμκος επισημαίνουν πως παρότι το θεσμικό πλαίσιο είναι και απλό και σωστό, οι διαδικασίες συμπλήρωσης των φακέλων είναι εκ των πραγμάτων μια χρονοβόρα διαδικασία, καθώς τα ιδρύματα μικροπιστώσεων ουσιαστικά θα είναι τράπεζες. Με τη διαφορά όμως, ότι δεν θα δέχονται καταθέσεις.

Η εξασφάλιση χρηματοδότησης

Σύμφωνα με την κα Τσίλογλου, παράλληλα με τα δικαιολογητικά, η AFI βρίσκεται και στη διαδικασία εξασφάλισης κεφαλαίων, σημειώνοντας ότι υπάρχει ενεργό ενδιαφέρον για τη χρηματοδότηση του εγχειρήματός της, ως αναγνωρισμένου και με το νόμο, ιδρύματος μικροπιστώσεων. Άλλωστε με μια δραστηριότητα στον τομέα που διαρκεί έξι χρόνια και με περίπου 500 χορηγήσεις δανείων συνολικού ύψους σχεδόν 5 εκατ. ευρώ, μέσω της Eurobank και της Παγκρήτιας, έχει ήδη αποκτήσει την τεχνογνωσία αλλά και την αξιοπιστία στην αγορά των μικροδανείων.

Ανάλογες είναι και οι συνθήκες για το ΚΕΠΑ, το οποίο, αν και με αρκετά μικρότερο χαρτοφυλάκιο χορηγήσεων από αυτό της AFI, αποτελεί έναν καταξιωμένο πλέον παίκτη στο πεδίο των μικροπιστώσεων. Όπως μας αναφέρει ο κ. Στάμκος, το ΚΕΠΑ βρίσκεται στην αναζήτηση των απαραίτητων κεφαλαίων, σημειώνοντας πως, παρότι το ελάχιστο κεφάλαιο για τη σύσταση ενός ιδρύματος μικροχρηματοδότησης ορίζεται βάσει νόμου στις 250.000 ευρώ, ένας φορέας θα πρέπει να διαθέτει για το ξεκίνημά του πόρους της τάξεως των 5 έως 7 εκατ. ευρώ.

Σύμφωνα με τον κ. Στάμκο, υπάρχει αρκετό ενδιαφέρον για συμμετοχή χρηματοδοτών στο ΚΕΠΑ, τόσο από το εξωτερικό όσο και από την ελληνική αγορά. Ωστόσο, επισημαίνει ότι η πιο εύκολη και γρήγορη λύση για τη δημιουργία ενός οικοσυστήματος μικροπιστώσεων είναι η δημιουργία από την κυβέρνηση ενός ταμείου μικροχρηματοδοτήσεων με πόρους προερχόμενους είτε από το ΕΣΠΑ είτε από το Ταμείο Ανάκαμψης καθώς τα 12,9 δισ. ευρώ θα είναι δάνεια.

«Μεταφέροντας ένα ποσό στην Αναπτυξιακή Τράπεζα, θα μπορεί όποιος φορέας αδειοδοτηθεί από την TτΕ να χρηματοδοτηθεί για την ανάπτυξη ενός ιδρύματος, υπό την προϋπόθεση ότι θα φέρει μαζί του ιδιωτικούς πόρους. Κάτι ανάλογο που έγινε με το EquiFund», σημειώνει.

Ο ίδιος αναφέρει ότι στο ΕΣΠΑ 2014-2020 είχε δεσμευθεί κονδύλι ύψους σχεδόν 38 εκατ. ευρώ για μικροπιστώσεις, το οποίο, έστω και αυτή τη στιγμή που ολοκληρώνεται η τρέχουσα προγραμματική περίοδος, θα πρέπει να αξιοποιηθεί. Υπενθυμίζουμε ότι πρόσφατη έκθεση της ΕΕ για τις μικροχρηματοδοτήσεις την περίοδο 2021-2027 κάνει λόγο για χρηματοδοτικό κενό στην Ελλάδα, από την έλλειψη των συγκεκριμένων μορφών χρηματοδότησης, που υπολογίζεται στα 671 εκατ. ευρώ. Με τη χρησιμότητα ενός ταμείου μικροχρηματοδοτήσεων συμφωνεί και η κα Τσίλογλου, η οποία εκφράζει την πεποίθησή ότι θα δημιουργηθεί σε δεύτερο χρόνο.

Σύμφωνα με την κα Τσίλογλου και τον κ. Στάμκο, στο οικοσύστημα των μικροπιστώσεων χωράνε αρκετοί παίκτες, υπό την προϋπόθεση ότι θα υπάρχει ένας υγιής ανταγωνισμός και συνεργασία μεταξύ των ιδρυμάτων μικροπιστώσεων. Μάλιστα κατά την κα Τσίλογου, το ελληνικό κοινό χρειάζεται «εκπαίδευση» καθώς ένα σημαντικό τμήμα του πιστεύει ότι οι μικροπιστώσεις είναι «δωρεάν χρήμα». «Δεν είναι έτσι, πρόκειται για δάνεια που χορηγούνται για συγκεκριμένο σκοπό» αναφέρει και μεταφέρει την εμπειρία της από το πλήθος αιτημάτων που δέχεται με e-mails για τη χορήγηση δανείων.

«Σε μια τόσο δύσκολη οικονομική κατάσταση, πολλοί πιστεύουν ότι μπορούν να λύσουν το πρόβλημα της ρευστότητάς τους με μικροδάνεια, έχοντας μάλλον κατά νου ότι πρόκειται για επιχορηγήσεις τύπου ΕΣΠΑ. Γι' αυτό θα πρέπει να καταστεί σαφές ότι αν και χωρίς εμπράγματες εξασφαλίσεις, πρόκειται για δάνεια».

Μάλιστα αναφέρει ότι το τελευταίο διάστημα, η AFI δέχεται πλήθος αιτημάτων από καφέ και σουβλατζίδικα -τα οποία είναι κλειστά λόγω lockdown- που θέλουν δάνειο «εδώ και τώρα». «Αυτό καταδεικνύει το μέγεθος της οικονομικής απελπισίας», επισημαίνει η επικεφαλής της AFI.

Μόνο επιχειρηματικά δάνεια

Παρότι το θεσμικό πλαίσιο ορίζει ως δικαιούχους λήψης μικροπίστωσης και φυσικά πρόσωπα για την κάλυψη δαπανών που σχετίζονται, άμεσα ή έμμεσα, με την εκπαίδευση ή μετεκπαίδευσή τους ή σχέση μαθητείας ή φυσικά πρόσωπα που ανήκουν σε ευάλωτες κοινωνικά ομάδες, τόσο η AFI όσο και το ΚΕΠΑ δεν θα απευθυνθούν στις συγκεκριμένες κατηγορίες δυνητικών δανειοληπτών. Σύμφωνα με την κα Τσίλογλου και τον κ. Στάμκο, ο σχεδιασμός τους είναι η χορήγηση επιχειρηματικών δανείων, δηλαδή, δάνεια για πολύ μικρές επιχειρήσεις ή σε φυσικά πρόσωπα για να συστήσουν πολύ μικρές επιχειρήσεις.

Συμβουλευτικές υπηρεσίες

Βάσει του νόμου, μαζί με τα δάνεια, τα ιδρύματα μικροπιστώσεων οφείλουν να παρέχουν και συμβουλευτικές υπηρεσίες επιχειρηματικής εκπαίδευσης και καθοδήγησης στους δικαιούχους μικροδανείων. Στις συμβουλευτικές υπηρεσίες που προβλέπει ο νόμος, περιλαμβάνονται ενδεικτικά οι εξής:

1. Επιχειρηματική εκπαίδευση σε τεχνικές διαχείρισης των πολύ μικρών οντοτήτων και ειδικότερα, όσον αφορά τη λογιστική διαχείριση, τη δημοσιονομική διαχείριση και τη διαχείριση προσωπικού,
2. Στήριξη για την επίλυση νομικών, φορολογικών και διοικητικών προβλημάτων και ενημέρωση για τις σχετικές υπηρεσίες που διατίθενται στην αγορά,
3. Καθοδήγηση για ένταξη στην αγορά εργασίας,
4. Υποστήριξη για τον εντοπισμό και τη διάγνωση της πιθανής κρισιμότητας της υλοποίησης του χρηματοδοτούμενου έργου ή του επιχειρηματικού σχεδίου του δικαιούχου.

Αυτό σημαίνει ότι ο δανειολήπτης θα βρίσκεται σε διαρκή επαφή με το ίδρυμα μικροπιστώσεων, το οποίο θα παρακολουθεί βήμα βήμα την εξέλιξη του business plan της επιχείρησης, όπου, σημειωτέον, θα πρέπει να είναι απολύτως τεκμηριωμένο.

Όπως προαναφέρθηκε, για τη μικροχρηματοδότηση, που μπορεί να ανέλθει έως τις 25.000 ευρώ, δεν παρέχεται εμπράγματη ασφάλεια, ωστόσο το ίδρυμα μπορεί να απαιτεί εγγύηση πριν από τη χορήγησή της. Όσο για τη διάρκεια αποπληρωμής του δανείου, αυτή δεν μπορεί να είναι μικρότερη του ενός έτους και μεγαλύτερη των 10 ετών.