Τα Trussonomics και οι κίνδυνοι για τη Βρετανία

Η νέα πρωθυπουργός της Βρετανίας Λιζ Τρας θα τεσταριστεί στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Εάν σχεδίαζε μόνο μεγάλες ενεργειακές επιδοτήσεις, οι επενδυτές μπορεί να μην ανησυχούσαν πολύ. Αλλά η υπουργός Εξωτερικών, που τη Δευτέρα αναδείχθηκε ως η νέα αρχηγό των Συντηρητικών μέσα από εσωκομματικές εκλογές, σχεδιάζει επίσης φορολογικές περικοπές -και δεν αποκλείεται να ανοίξει διαμάχη με την Τράπεζα της Αγγλίας και να προκαλέσει εμπορικό πόλεμο με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αν είναι έτσι, η στερλίνα θα μπορούσε να δεχτεί χτυπήματα, γράφει σε άρθρο γνώμης ο δημοσιογράφος του Reuters Hugo Dixon.

Από πολλές απόψεις, συνεχίζει, η Βρετανία αντιμετωπίζει προκλήσεις αντίστοιχες άλλων ευρωπαϊκών χωρών: υψηλό πληθωρισμό, αύξηση επιτοκίων, εκτίναξη των τιμών ενέργειας και επικείμενη ύφεση. Εφόσον μέχρι τώρα είναι μια χώρα σαν τις άλλες, με όλο το πακέτο, οι αγορές δεν θα την ξεχωρίσουν δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή.

Αλλά η Βρετανία αντιμετωπίζει και κάποιους επιπλέον κινδύνους. Ο πληθωρισμός της είναι ιδιαίτερα υψηλός, το Brexit έχει βλάψει την οικονομία και η χώρα έχει χρόνιο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών, που σημαίνει ότι βασίζεται σε ξένους επενδυτές για να πληρώσουν τους λογαριασμούς της.

Επιπλέον, η Τρας δεν θέλει να μπει σ' αυτό το πακέτο. Πιστεύει ότι τολμηρές μεταρρυθμίσεις στο σκέλος της προσφοράς θα βάλουν τη χώρα σε νέα τροχιά υψηλότερης ανάπτυξης.

Αν και δεν πρόκειται για κακή φιλοδοξία, ωστόσο δεν έχει παρουσιάσει μια πειστική στρατηγική για το πώς θα την υλοποιήσει. Μάλλον μοιάζει με μια λαϊκίστρια πρωθυπουργό που αρέσκεται στις αντιπαραθέσεις.

Σύμφωνα με δημοσιεύματα, πρόκειται να κηρύξει την Κίνα ως «απειλή» ενώ έχει αμφισβητήσει την «ειδική σχέση» της Βρετανίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Τηρεί επίσης σκληρή γραμμή έναντι της ΕΕ. Εν τω μεταξύ, έχει δηλώσει ότι θέλει να αλλάξει την αποστολή της Τράπεζας της Αγγλίας, που είναι να εξασφαλίζει σταθερότητα τιμών.

Δισεκατομμύρια εδώ κι εκεί

Μέχρι τώρα, η Βρετανία βρισκόταν κάπου στη μέση στο ευρωπαϊκό συνονθύλευμα όσον αφορά τη δημοσιονομική πολιτική. Το δημόσιο χρέος ήταν 100% του ΑΕΠ στο τέλος του πρώτου τριμήνου, όχι πολύ πάνω από το 88% της ΕΕ.

Από τον περασμένο Σεπτέμβριο, η Βρετανία είχε διαθέσει το 1,6% της ετήσιας οικονομικής παραγωγής για να ανακουφίσει τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις από την ενεργειακή κρίση, δηλαδή περίπου όσο η Γερμανία και η Γαλλία, σύμφωνα με τη δεξαμενή σκέψης Bruegel με έδρα τις Βρυξέλλες.

Δεν είναι ακόμη σαφές τι επιπλέον βοήθεια θα παράσχει η Τρας για να στηρίξει όσους θα βλέπουν τους λογαριασμούς τους να φουσκώνουν τον χειμώνα. Αλλά θα κοστίσει ακριβά. Μόνο η στήριξη των νοικοκυριών θα μπορούσε να ξεπεράσει τις 50 δισ. στερλίνες το επόμενο έτος, ή περίπου το 2% του ΑΕΠ. Η βοήθεια προς τις επιχειρήσεις θα απαιτούσε άλλο ένα μεγάλο πακέτο. Αν οι τιμές του φυσικού αερίου παραμένουν υψηλές τώρα που η Ρωσία έχει αναστείλει παραδόσεις φυσικού αερίου στην Ευρώπη επ' αόριστον, παρόμοια έξοδα θα μπορούσε να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση τον ερχόμενο χειμώνα και αργότερα.

Αυτή η διάσωση μπορεί τελικά να κινείται στη γραμμή της υπόλοιπης Ευρώπης. Η Γερμανία ανακοίνωσε ενεργειακό πακέτο 65 δισ. ευρώ το Σαββατοκύριακο. Η διαφορά, ωστόσο, είναι ότι η Tρας θα μειώσει τους φόρους εισοδήματος και μισθωτών υπηρεσιών, αντιστρέφοντας ταυτόχρονα και μια προγραμματισμένη αύξηση του εταιρικού φόρου, που ανέρχεται σε τουλάχιστον 30 δισ. στερλίνες ετησίως. Και δεν φαίνεται να θέλει να περικόψει τις δαπάνες για αντιστάθμισμα.

Επίσης, είναι εντελώς αντίθετη στη χρηματοδότηση του πακέτου στήριξης μέσω έκτακτης εισφοράς στις ενεργειακές εταιρείες. Και είναι μια χαμένη ευκαιρία, δεδομένου ότι ο κλάδος θα απολαύσει υπερκέρδη έως 170 δισ. στερλίνες τα επόμενα δύο χρόνια, σύμφωνα με εκτίμηση του βρετανικού υπουργείου Οικονομικών που επικαλείται το Bloomberg.

Ο υψηλός πληθωρισμός μπορεί να βοηθήσει την κυβέρνηση μειώνοντας τον λόγο χρέους προς ΑΕΠ. Ωστόσο, ούτε αυτό είναι τόσο σωτήριο όσο σε άλλες χώρες, δεδομένου ότι το ένα τέταρτο του βρετανικού δημόσιου χρέους συνδέεται με την αύξηση των τιμών και μόλις λίγο περισσότερο από το ένα τρίτο έχει αγοραστεί από την Τράπεζα της Αγγλίας.

Πρωθυπουργός και κεντρική τράπεζα: Tις πταίει;

Ειδοποιός βρετανική διαφορά, συνεχίζει ο Dixon, είναι ότι στη χώρα οι τιμές αυξάνονται ταχύτερα απ' ό,τι στα άλλα μέλη της G7. Ο πληθωρισμός εκτινάχθηκε στο 10,1% τον Ιούλιο και οι αναλυτές της Citigroup προέβλεψαν πρόσφατα πως θα μπορούσε να φτάσει το 18,6% στις αρχές της επόμενης χρονιάς. Ως αποτέλεσμα, η κεντρική τράπεζα θα χρειαστεί να αυξήσει απότομα τα επιτόκια για να αποκαταστήσει τη σταθερότητα των τιμών. Επίσης, αργότερα αυτό τον μήνα σκοπεύει να αρχίσει να πουλά κρατικά ομόλογα.

Αυτές οι κινήσεις είναι απίθανο να ικανοποιήσουν την Τρας. Όχι μόνο θα βαθύνουν την ύφεση και θα πλήξουν τους ψηφοφόρους της, αλλά και θα υπονομεύσουν τα δημοσιονομικά της χώρας. Θα μπορούσαν μάλιστα και να οδηγήσουν σε περαιτέρω αντιπαράθεση μεταξύ Τρας και κεντρικής τράπεζας. Αν και πολλοί επενδυτές συμφωνούν ότι η τράπεζα άργησε να χτυπήσει τον πληθωρισμό στην αρχή, προτεραιότητα τώρα είναι να τεθούν υπό έλεγχο οι τιμές. Οι χρηματοπιστωτικές αγορές δεν θα εκτιμήσουν οτιδήποτε μοιάζει με παραβίαση της ανεξαρτησίας της κεντρικής τράπεζας.

Ο «ελέφαντας» Brexit

Η Τρας μπορεί επίσης να προκαλέσει εμπορικό πόλεμο με την ΕΕ για τη Βόρεια Ιρλανδία. Ο προκάτοχός της Μπόρις Τζόνσον προχώρησε σε μια συμφωνία το 2019 που επιτρέπει ελέγχους σε εμπορεύματα που διέρχονται από τη Βρετανία στη Βόρεια Ιρλανδία, η οποία είναι μέρος του Ηνωμένου Βασιλείου. Η κυβέρνηση από τότε προσπαθεί να αλλάξει το πρωτόκολλο, αλλά η ΕΕ επιμένει ότι αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της συνολικής συμφωνίας για το Brexit.

Ενώ ο Τζόνσον έβαζε το θέμα κάτω από το χαλί, η Τρας δείχνει να ανυπομονεί για τη σύγκρουση. Αν και αντιτάχθηκε στο Brexit στο δημοψήφισμα του 2016, τώρα έχει τον ενθουσιασμό μιας προσήλυτης. Για να καταφέρει να γίνει πρωθυπουργός, έπρεπε να πείσει τους σκληροπυρηνικούς υποστηρικτές του Brexit εντός του κόμματός της.

Θα ήταν λογικό και για τις δύο πλευρές να διαπραγματευτούν μια συμφωνία. Αλλά θα είναι δύσκολο, καθώς αμφότερες είναι οχυρωμένες πίσω από τις ιδέες τους. Δεν θα υπάρξει ιδιαίτερα καλή θέληση, κυρίως μετά τις πρόσφατες δηλώσεις της Τρας πως δεν γνωρίζει εάν ο Εμανουέλ Μακρόν, ο Γάλλος πρόεδρος και η πιο ισχυρή φωνή στην ΕΕ, είναι φίλος ή εχθρός.

Το σίριαλ πιθανότατα θα κρατήσει αρκετούς μήνες -και είναι πιθανό η Τρας να κατεβάσει τους τόνους τώρα που ανήλθε στην εξουσία. Αλλά αν αναστείλει μέρη του πρωτοκόλλου, η ΕΕ πιθανότατα θα κάνει το ίδιο με την εμπορική συμφωνία με τη Βρετανία, βλάπτοντας περαιτέρω τις εξαγωγές και ευνοώντας την ανάπτυξη πληθωρισμού.

Μέχρι πρόσφατα, οι επενδυτές έβλεπαν τη Βρετανία ως τμήμα του ευρωπαϊκού πακέτου. Τόσο η στερλίνα όσο και το ευρώ έχουν υποχωρήσει απότομα έναντι του δολαρίου φέτος -και οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων αυξάνονται σε όλο τον κόσμο. Αλλά τώρα υπάρχουν τα πρώτα σημάδια νευρικότητας που επικεντρώνονται ειδικά στη Βρετανία. Η διαφορά απόδοσης μεταξύ των 10ετών κρατικών ομολόγων της Βρετανίας και της Γερμανίας διευρύνθηκε κατά 0,3 ποσοστιαίες μονάδες τον περασμένο μήνα. Τις τελευταίες 10 μέρες, η στερλίνα υποχώρησε περίπου 2% έναντι του ευρώ.

Ένα κοκτέιλ ιδιαίτερα χαλαρής δημοσιονομικής πολιτικής, επιθέσεων στην κεντρική τράπεζα και σύγκρουσης με την ΕΕ θα μπορούσε να κάνει τη Βρετανία να μοιάζει αδίστακτη. Οι επενδυτές θα μπορούσαν τότε να τη χτυπήσουν σκληρά, καταλήγει ο αρθρογράφος του Reuters.